Những ai cần xét nghiệm tiểu đường thai kỳ?

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường thai kỳ là tình trạng lượng đường trong máu cao hơn bình thường trong thời gian mang thai và trở về bình thường sau khi sinh con.

Phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ có đường huyết cao hơn bình thường do cơ thể trở nên đề kháng với insulin. - hormone có vai trò điều hòa lượng đường trong máu.

Bệnh tiểu đường thai kỳ có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong thai kỳ nhưng thường xảy ra trong giâi đoạn từ 24 đến 28 tuần. Đây cũng là lúc sản phụ thường phải xét nghiệm tiểu đường thai kỳ.

Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ là một phần quan trọng trong quá trình khám thai định kỳ. Tất cả phụ nữ mang thai đều nên xét nghiệm ít nhất một lần trong suốt thai kỳ. Bác sĩ sẽ xem xét các yếu tố nguy cơ để xác định khi nào nên làm xét nghiệm và tần suất xét nghiệm.

Triệu chứng tiểu đường thai kỳ

Nhiều phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ không có triệu chứng hoặc các triệu chứng không được chú ý do giống với các hiện tượng thường gặp khi mang thai. Các triệu chứng tiểu đường thai kỳ gồm có:

• Đi tiểu nhiều lần
• Khát nước liên tục
• Mệt mỏi
• Ngủ ngáy

Nên đi khám nếu gặp phải những triệu chứng này ở mức độ nặng hơn hoặc thường xuyên hơn bình thường.

Nguyên nhân gây bệnh tiểu đường thai kỳ

Nguyên nhân chính xác gây ra bệnh tiểu đường thai kỳ vẫn chưa được xác định rõ nhưng có thể là do hormone tiết ra từ nhau thai. Những hormone này giúp thai nhi phát triển nhưng cũng có thể ngăn cản hoạt động của insulin. Khi các tế bào trong cơ thể không phản ứng tốt với insulin, đường trong máu sẽ không được vận chuyển vào tế bào mà tích tụ trong máu. Lúc này, đường không thể chuyển hóa thành năng lượng trong tế bào. Tình trạng này được gọi là kháng insulin. Kháng insulin khiến cho lượng đường trong máu tăng lên. Nếu không được điều trị, bệnh tiểu đường thai kỳ có thể gây ra nhiều vấn đề cho cả mẹ và thai nhi..

Các yếu tố nguy cơ của bệnh tiểu đường thai kỳ

Bất kỳ phụ nữ mang thai nào cũng có thể mắc bệnh tiểu đường thai kỳ. Đó là lý do tại sao tất cả phụ nữ mang thai đều được xét nghiệm tiểu đường. Tiểu đường thai kỳ xảy ra ở khoảng 2 đến 10% số trường hợp mang thai. (1) Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ và những phụ nữ có các yếu tố nguy cơ này thường được xét nghiệm ngay trong lần khám thai đầu tiên, sau đó sẽ được xét nghiệm lại định kỳ thêm vài lần. Các yếu tố nguy cơ của bệnh tiểu đường thai kỳ gồm có:

• Bị béo phì
• Trên 25 tuổi
• Có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường
• Từng bị tiểu đường thai kỳ vào lần mang thai trước
• Từng tăng cân nhiều ở đầu độ tuổi trưởng thành và giữa các lần mang thai
• Tăng cân quá mức khi mang thai
• Mang đa thai
• Đã từng sinh con nặng hơn 4kg
• Bị cao huyết áp
• Mắc hội chứng buồng trứng đa nang
• Dùng glucocorticoid

Quá trình xét nghiệm

Phụ nữ mang thai cần làm xét nghiệm máu để sàng lọc tiểu đường thai kỳ. Đôi khi, bác sĩ sẽ yêu cầu tiến hành nghiệm pháp thử thách glucose trước và sau đó là nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống. Các phương pháp xét nghiệm này giúp xác định sản phụ có mắc tiểu đường thai kỳ hay không.

Nghiệm pháp thử thách glucose

Phương pháp này không yêu cầu phải nhịn ăn. Sản phụ vẫn có thể ăn uống bình thường trước khi lấy máu. Trước tiên, sản phụ được cho uống một loại dung dịch có chứa glucose và sau đó một giờ sẽ được lấy mẫu máu để đo lượng đường trong máu. Nếu lượng đường trong máu ở mức cao hơn bình thường, bác sĩ sẽ hẹn lịch kiểm tra lại bằng nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống.

Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống

Xét nghiệm này đánh giá phản ứng của cơ thể với glucose và được thực hiện nhằm xác định khả năng xử lý glucose sau bữa ăn của cơ thể. Sản phụ sẽ phải nhịn ăn ít nhất 8 tiếng trước khi lấy máu. Trong thời gian này không được ăn hay uống bất cứ thứ gì ngoài nước lọc. Cần cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc đang dùng để bác sĩ hướng dẫn tạm ngừng thuốc nếu cần thiết. Các bước thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống như sau:

1. Lấy máu để đo lượng đường trong máu lúc đói.
2. Sau đó uống dung dịch chứa c
3. Sau 1 tiếng, tiếp tục lấy máu để đo đường huyết và lặp lại như vậy thêm 2 lần nữa

Kết quả như thế nào thì được chẩn đoán tiểu đường thai kỳ?

Nếu 2 trong số 3 lần xét nghiệm sau khi uống dung dịch glucose cho kết quả đường huyết cao hơn bình thường thì bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh tiểu đường thai kỳ. Đôi khi không cần tiến hành nghiệm pháp thử thách glucose mà bác sĩ sẽ chỉ định nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống ngay từ đầu.

Điều trị tiểu đường thai kỳ

Những phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ cần phải tái khám thường xuyên. Bác sĩ sẽ tiến hành siêu âm để theo dõi sự phát triển của thai nhi. Sản phụ cũng có thể tự theo dõi tình trạng bệnh tại nhà bằng máy đo đường huyết. Thiết bị này gồm có một mũi kim nhỏ để chích máu từ đầu ngón tay, sau đó chấm máu lên que thử bên trong máy. Sau vài phút, máy sẽ hiển thị mức đường huyết. Nên đo đường huyết sau khi thức dậy vào buổi sáng và sau bữa ăn.

Bệnh tiểu đường thai kỳ có thể được điều trị bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống và tăng cường vận động. Nếu đã thực hiện những cách này mà lượng đường trong máu không giảm thì có thể sẽ phải tiêm insulin. Theo một nghiên cứu, từ 10 đến 20% phụ nữ mang thai mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cần liệu pháp insulin để giảm đường huyết. Ngoài ra, bác sĩ có thể sẽ kê một số loại thuốc đường uống để kiểm soát lượng đường trong máu.

Biến chứng của tiểu đường thai kỳ

Mặc dù bệnh tiểu đường thai kỳ thường tự khỏi sau khi sinh nhưng phải điều trị để giữ đường huyết ở mức an toàn trong suốt thời gian mang thai. Nếu không được điều trị, bệnh tiểu đường thai kỳ có thể dẫn đến các biến chứng như:

• Cao huyết áp, còn được gọi là tiền sản giật
• Sinh non
• Khó sinh do kẹt vai, tình trạng xảy ra khi đầu của thai nhi đã đi qua được âm đạo nhưng vai vẫn bị kẹt lại trong khung chậu của người mẹ xảy
• Thai nhi có nguy cơ tử vong cao hơn khi còn trong bụng mẹ hoặc trong vòng 1 tháng sau sinh

Bệnh tiểu đường thai kỳ không được điều trị còn có thể khiến thai nhi sinh ra có cân nặng lớn hơn bình thường. Điều này có thể dẫn đến chấn thương vai trong khi sinh và có thể phải sinh mổ. Những trẻ có cân nặng khi sinh quá lớn có nguy cơ bị béo phì và tiểu đường type 2 cao hơn trong tương lai.

Tiểu đường thai kỳ có tự khỏi không?

Bệnh tiểu đường thai kỳ thường khỏi sau khi sinh. Tuy nhiên, ăn uống đúng cách và tập thể dục vẫn là điều cần thiết để đảm bảo sức khỏe tốt cho cả mẹ và con. Chế độ ăn nên gồm có các loại thực phẩm giàu chất xơ và ít chất béo, hạn chế đồ ăn thức uống chứa đường và carb đơn giản. Nên duy trì thói quen tập thể dục đều đặn và tăng cường mức độ hoạt động thể chất hàng ngày. Mắc bệnh tiểu đường thai kỳ sẽ làm tăng nguy cơ tiểu đường type 2 sau này. Những phụ nữ bị tiểu đường thai kỳ cần tái khám bằng nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống từ 6 đến 12 tuần sau khi sinh để kiểm tra xem đường huyết đã trở về bình thường hay chưa và sau đó nên làm xét nghiệm máu để tầm soát 3 năm một lần hoặc thường xuyên hơn.

Phòng ngừa tiểu đường thai kỳ

Thay đổi lối sống có thể giúp phòng ngừa bệnh tiểu đường thai kỳ hoặc làm giảm tác động của bệnh đến sức khỏe của mẹ và thai nhi. Những thay đổi này gồm có:

• Giảm cân trước khi mang thai nếu thừa cân
• Cố gắng không tăng cân quá nhiều trong thời gian mang thai
• Ăn thực phẩm giàu chất xơ, ít chất béo
• Giảm kích thước khẩu phần ăn
• Tập thể dục thường xuyên

Chế độ ăn

Nên kết hợp những loại thực phẩm sau trong chế độ ăn uống:

• Ngũ cốc nguyên cám, chẳng hạn như yến mạch nguyên cám, gạo lứt,…
• Các nguồn protein nạc, chẳng hạn như đậu phụ, thịt gà và cá
• Sữa ít béo
• Trái cây
• Rau củ

Carbohydrate đơn giản, tinh chế - loại carb có trong hầu hết các loại đồ ăn thức uống chứa đường như nước ngọt có ga, kẹo bánh – sẽ làm tăng lượng đường trong máu sau khi ăn. Do đó, nên hạn chế những loại thực phẩm này trong chế độ ăn uống.

Tập thể dục

Đi bộ, bơi lội và tập yoga là những hình thức tập luyện phù hợp với phụ nữ mang thai. Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu một chế độ tập luyện mới.

Xem thêm:

• Mang thai khi mắc bệnh tiểu đường có an toàn không?
• Tiểu đường thai kỳ: Các mẹo giúp kiểm tra lượng glucose hàng ngày
• Thuốc điều trị tiểu đường thai kỳ