Tắc nghẽn đường tiết niệu: Nguyên nhân và cách điều trị

Niệu quản là hai ống dẫn nước tiểu từ thận đến bàng quang. Tắc nghẽn đường tiết niệu có thể khiến một hoặc cả hai quả thận bị giãn nở, phình to hoặc các tổn thương khác.

Tắc nghẽn đường tiết niệu có thể xảy ra ở cả nam giới và phụ nữ ở mọi lứa tuổi. Tắc nghẽn đường tiết niệu cũng có thể xảy ra ở thai nhi.

Nguyên nhân gây tắc nghẽn đường tiết niệu

Tắc nghẽn đường tiết niệu có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân. Sự chèn ép kéo dài có thể dẫn đến tổn thương thận và niệu quản.

Tình trạng tắc nghẽn tạm thời hoặc vĩnh viễn ở niệu quản hoặc niệu đạo có thể là do:

• Chấn thương như gãy xương chậu
• Ung thư di căn lan đến thận, bàng quang, tử cung hoặc đại tràng
• Các bệnh về đường tiêu hóa
• Sỏi thận mắc kẹt trong niệu quản
• Cục máu đông

Rối loạn thần kinh cũng có thể gây tắc nghẽn đường tiết niệu. Điều này xảy ra khi các dây thần kinh kiểm soát bàng quang không hoạt động bình thường. Việc sử dụng các loại thuốc thần kinh để kiểm soát bàng quang tăng hoạt (OAB) có thể gây tắc nghẽn đường tiết niệu.

Phì đại tuyến tiền liệt là một nguyên nhân phổ biến gây tắc nghẽn đường tiết niệu ở nam giới. Phụ nữ mang thai có thể bị tình trạng trào ngược bàng quang niệu quản (nước tiểu chảy ngược từ bàng quang vào niệu quản) do thai nhi trong tử cung chèn ép lên bàng quang. Tuy nhiên, tắc nghẽn đường tiết niệu do mang thai là rất hiếm gặp.

>>> Nhiễm trùng đường tiết niệu mạn tính

Triệu chứng tắc nghẽn đường tiết niệu

Tắc nghẽn đường tiết niệu có thể xảy ra rất nhanh hoặc tiến triển từ từ. Tình trạng này thường gây đau ở bụng (một hoặc cả bên). Mức độ và vị trí của cơn đau ở mỗi người là khác nhau và phụ thuộc vào bên thận bị ảnh hưởng.

Sốt, buồn nôn và nôn cũng là những triệu chứng phổ biến của tắc nghẽn đường tiết niệu. Thận sẽ bị giãn nở và đau do nước tiểu chảy ngược.

Một dấu hiệu của tắc nghẽn niệu quản là những thay đổi bất thường khi tiểu tiện, ví dụ như:

• Tiểu khó
• Dòng nước tiểu yếu, ngập ngừng
• Đi tiểu nhiều lần, đặc biệt là vào ban đêm
• Cảm giác tiểu không hết
• Giảm lượng nước tiểu
• Máu trong nước tiểu

Thông thường, cả hai quả thận đều bị tắc thì mới ảnh hưởng đến lượng nước tiểu nhưng đôi khi lượng nước tiểu giảm ngay cả khi tình trạng tắc nghẽn chỉ xảy ra ở một quả thận.

Triệu chứng ở thai nhi

Tắc nghẽn đường tiết niệu có thể xảy ra ở thai nhi. Một trong những dấu hiệu tắc nghẽn đường tiết niệu ở thai nhi là lượng nước ối ít hơn bình thường. Trong những tuần đầu của thai kỳ, nước ối chủ yếu đến từ cơ thể mẹ nhưng sau khoảng tuần thứ 20, nước ối chủ yếu là nước tiểu của thai nhi. Khi thai nhi bị tắc nghẽn đường tiết niệu, nước tiểu sẽ không thể chảy ra khỏi cơ thể bé, dẫn đến giảm thể tích nước ối. Điều này sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi và gây ra vấn đề trong quá trình sinh nở.

Chẩn đoán tắc nghẽn đường tiết niệu

Tắc nghẽn đường tiết niệu thường được phát hiện qua siêu âm. Ngoài ra, xạ hình thận hoặc vùng chậu sẽ giúp phát hiện nước tiểu chảy ngược vào thận. Đôi khi, bác sĩ còn sử dụng các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác để chẩn đoán tắc nghẽn đường tiết niệu.

Điều trị tắc nghẽn đường tiết niệu

Mục tiêu chính của các phương pháp điều trị là loại bỏ nguyên nhân gây tắc nghẽn niệu quản.

Phẫu thuật

Trong trường hợp nguyên nhân gây tắc nghẽn là do khối u ác tính, polyp hoặc mô sẹo hình thành trong và xung quanh niệu quản thì sẽ phải điều trị bằng phẫu thuật. Sau khi loại bỏ vật cản gây tắc nghẽn khỏi niệu quản, nước tiểu sẽ có thể chảy bình thường vào bàng quang.

Đặt stent

Một phương pháp điều trị ít xâm lấn hơn là đặt stent ở bên niệu quản hoặc thận bị tắc nghẽn. Stent là một ống lưới giúp giữ cho khu vực bị tắc trong niệu quản hoặc thận mở rộng, nhờ đó nước tiểu có thể chảy qua dễ dàng. Đặt stent là một giải pháp cho tình trạng hẹp niệu quản do mô sẹo hoặc các nguyên nhân khác.

Bác sĩ sẽ luồn ống thông vào niệu quản và sau đó đưa stent vào. Bệnh nhân sẽ được gây tê trước khi bắt đầu thủ thuật nhưng cũng có thể sẽ được gây mê nếu cần thiết.

Điều trị cho thai nhi

Đối với những trường hợp thai nhi bị tắc nghẽn đường tiết niệu, phương pháp điều trị thường là dẫn lưu bàng quang, có nghĩa là đặt một ống nối để dẫn nước tiểu từ bàng quang của bào thai vào túi ối.

Chỉ khi thận của thai nhi bị tổn thương không thể phục hồi thì mới phải tiến hành điều trị ngay trong thai kỳ. Đa phần, bác sĩ sẽ điều trị để thông niệu quản và phục hồi chức năng thận sau khi trẻ ra đời.

Biến chứng của tắc nghẽn đường tiết niệu

Biến chứng về lâu dài của tắc nghẽn đường tiết niệu phụ thuộc vào việc tình trạng này ảnh hưởng đến một hay cả hai quả thận. Những người chỉ bị tắc nghẽn ở một quả thận ít có nguy cơ gặp phải bệnh tiết niệu mạn tính hơn. Những người bị tắc nghẽn tái phát ở một hoặc cả hai quả thận có nguy cơ cao bị tổn thương thận nghiêm trọng. Khả năng khôi phục chức năng thận phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Đôi khi, tình trạng tổn thương thận có thể hồi phục nhưng trong nhiều trường hợp, thận bị hỏng vĩnh viễn.