Tìm hiểu về nguy cơ lây truyền HIV qua đường tình dục và các bệnh xã hội khác

STD có thể lây truyền qua bất kỳ hình thức quan hệ tình dục nào. Và một người có thể bị lây STD, bao gồm cả HIV, mà không có triệu chứng.

Đó là lý do tại sao việc làm xét nghiệm HIV và các bệnh lây qua đường tình dục khác là điều rất quan trọng. Ngay cả khi không có triệu chứng trong thời gian đầu thì các bệnh này vẫn âm thầm gây hại cho sức khỏe và dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị.

Dưới đây là 7 điều quan trọng mà mọi người cần biết về nguy cơ lây nhiễm HIV và các STD khác khi quan hệ tình dục cũng như là những biện pháp để giảm thiểu nguy cơ.

Nguy cơ lây truyền của các hình thức quan hệ tình dục

Một người chỉ có thể lây truyền HIV khi tải lượng virus trong cơ thể ở mức có thể phát hiện được, có nghĩa là xét nghiệm máu có thể phát hiện ra virus (khác với tải lượng virus không phát hiện được).

Và chỉ có một số loại chất dịch cơ thể mới lây truyền HIV. Cụ thể, những chất dịch đó là máu, tinh dịch, dịch tiết âm đạo, dịch hậu môn và sữa mẹ. HIV lây truyền qua các hình thức quan hệ tình dục có sự trao đổi các chất dịch này, bao gồm cả quan hệ qua đường âm đạo, miệng và hậu môn.

Tuy nhiên, mức độ rủi ro của mỗi hình thức quan hệ là khác nhau.

Quan hệ tình dục qua đường hậu môn có nguy cơ lây truyền HIV cao nhất vì hậu môn không có dịch bôi trơn tự nhiên như âm đạo và niêm mạc hậu môn rất mỏng manh nên sẽ dễ bị trầy xước, rách. Điều này tạo điều kiện cho HIV dễ dàng xâm nhập vào cơ thể.

HIV cũng có thể lây truyền khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo. Mặc dù niêm mạc âm đạo khó rách hơn niêm mạc hậu môn nhưng HIV vẫn có thể lây qua con đường này.

Quan hệ tình dục bằng miệng được coi là hình thức quan hệ an toàn nhất nhưng vẫn có thể lây truyền HIV, đặc biệt là khi có vết loét, vết xước trong miệng hoặc cơ quan sinh dục.

Dù là bất kỳ hình thức quan hệ tình dục nào thì sử dụng bao cao su và màng chắn miệng (đối với quan hệ bằng miệng) đều sẽ làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền HIV.

Điều trị dự phòng HIV

Con đường lây truyền HIV phổ biến nhất là quan hệ tình dục mà không sử dụng bao cao su. Nếu có sử dụng bao cao su nhưng lại sử dụng không đúng cách hoặc bao cao su bị thủng, rách thì cũng có nguy cơ lây nhiễm virus. Trong trường hợp nghi ngờ mình đã phơi nhiễm với HIV thì cần đến ngay cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được cấp thuốc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm (PEP). Đây là phương pháp dùng thuốc kháng virus ngay sau khi bị phơi nhiễm với HIV để làm giảm nguy cơ nhiễm bệnh. PEP thường gồm có 3 loại thuốc khác nhau có tác dụng chống lại HIV. Phải bắt đầu PEP trong vòng 72 giờ kể từ khi phơi nhiễm và tiếp tục uống thuốc trong 4 tuần sau đó.

Đối với những người có nguy cơ nhiễm HIV cao thì nên điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP). PrEP là phương pháp dùng thuốc kháng virus hàng ngày, dành cho những người chưa bị nhiễm HIV nhưng có nguy cơ cao, ví dụ như những người âm tính với HIV nhưng đang có quan hệ tình dục với một người dương tính với HIV hoặc những người quan hệ tình dục với nhiều bạn tình. Nếu được dùng đều đặn, PrEP có thể làm giảm 90% nguy cơ lây nhiễm HIV.

Thời kỳ cửa sổ trong xét nghiệm HIV

Trong xét nghiệm HIV có một giai đoạn được gọi là “thời kỳ cửa sổ”. Đó là khoảng thời gian từ khi một người phơi nhiễm với HIV cho đến khi xét nghiệm phát hiện được virus và cho kết quả dương tính. Độ dài ngắn của khoảng thời gian này ở mỗi người là khác nhau và cũng còn tùy thuộc vào loại xét nghiệm được thực hiện.

Nói chung, thời kỳ cửa sổ thường kéo dài từ 10 ngày đến 3 tháng. Tuy nhiên, kể cả khi làm xét nghiệm sau 1 tháng và có kết quả âm tính thì vẫn chưa thể hoàn toàn yên tâm. Có thể sẽ phải chờ sau 3 tháng và làm xét nghiệm lại để xác nhận chính xác.

Nguy cơ tăng khi có nhiều bạn tình

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), nguy cơ lây nhiễm HIV sẽ tăng lên theo số lượng bạn tình. Lý do là bởi càng quan hệ tình dục với nhiều người thì xác suất phơi nhiễm với HIV sẽ càng cao.

Quan hệ với nhiều người còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác, chẳng hạn như herpes (mụn rộp), giang mai, lậu và chlamydia.

Xét nghiệm HIV và các bệnh lây qua đường tình dục thường xuyên sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ. Nên làm xét nghiệm cả trước và sau mỗi lần quan hệ với người mới. Hãy yêu cầu đối phương cũng đi xét nghiệm.

Một số STD có thể lây truyền qua tiếp xúc da

Sử dụng bao cao su và màng chắn miệng sẽ làm giảm nguy cơ lây truyền HIV và các bệnh lây qua đường tình dục khác. Những biện pháp bảo vệ này sẽ ngăn chặn sự tiếp xúc với chất dịch cơ thể mang vi khuẩn, HIV và các loại virus khác.

HIV không lây truyền qua tiếp xúc da, trừ khi da có vết thương hở. Tuy nhiên, một số STD khác có thể lây truyền theo cách này.

Các STD có thể lây qua tiếp xúc da gồm có:

• Herpes (mụn rộp)
• Nhiễm HPV (virus u nhú ở người)
• Bệnh giang mai

Sử dụng bao cao su và màng chắn miệng khi quan hệ tình dục vẫn sẽ làm giảm nguy cơ lây truyền các bệnh STD này nhờ tạo lớp màng chắn giảm thiểu sự tiếp xúc da. Tuy nhiên, vi khuẩn, virus vẫn có thể lây truyền qua những vùng da không được bao cao su và màng chắn miệng che phủ.

Do đó, vẫn cần làm xét nghiệm bệnh lây qua đường tình dục để phát hiện bệnh và điều trị sớm.

Một số STD không có triệu chứng

Một số bệnh lây qua đường tình dục không biểu hiện triệu chứng trong thời gian đầu hoặc đôi khi còn hoàn toàn không có bất kỳ triệu chứng nào. Ví dụ, nhiễm HPV, chlamydia và bệnh lậu thường không có triệu chứng ngay sau khi nhiễm bệnh, khiến cho nhiều trường hợp không được chẩn đoán trong suốt một thời gian dài và điều này làm tăng nguy cơ xảy ra biến chứng.

Nếu không được điều trị, các bệnh lây qua đường tình dục có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, ví dụ như vô sinh, tổn thương các cơ quan như tim và thận, biến chứng khi mang thai và ung thư…

Hiện nay, việc chẩn đoán các bệnh lây truyền qua đường tình dục đều rất đơn giản và nhanh chóng.

Các biện pháp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV và STD

Dưới đây là các biện pháp để làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV và các bệnh lây qua đường tình dục khác:

• Thường xuyên làm xét nghiệm: mỗi một người đều nên làm xét nghiệm ít nhất một lần trong đời. Những người có nguy cơ cao nên làm xét nghiệm hàng năm hoặc thường xuyên hơn.
• Sử dụng bao cao su và màng chắn miệng trong bất kỳ hình thức quan hệ tình dục nào và điều quan trọng là phải sử dụng đúng cách.
• Sử dụng gel bôi trơn gốc nước hoặc silicone để giảm nguy cơ trầy xước hậu môn và rách bao cao su trong khi quan hệ. Không nên sử dụng gel bôi trơn gốc dầu, dầu dưỡng ẩm em bé hoặc Vaseline vì những sản phẩm này sẽ làm hỏng bao cao su.
• Nếu bao cao su và các biện pháp bảo vệ khác bị rách, thủng hoặc tuột ra trong khi quan hệ tình dục và nghĩ rằng mình đã phơi nhiễm với HIV thì cần đến ngay cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được cấp thuốc PEP. PEP chỉ có tác dụng khi được bắt đầu trong vòng 72 giờ kể từ khi phơi nhiễm.
• Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm PrEP, tiêm vắc-xin ngừa HPV và vắc-xin ngừa viêm gan A, viêm gan B.

Nhiều người thắc mắc về tần suất cần làm xét nghiệm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác. Điều này còn phụ thuộc vào yếu tố nguy cơ của mỗi người.

Ví dụ, nếu gần đây đã quan hệ tình dục mà không sử dụng bao cao su với một người mới thì cần làm xét nghiệm ngay. Ngoài ra, những người có nhiều bạn tình nên làm xét nghiệm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác thường xuyên hơn.

Tùy thuộc vào yếu tố nguy cơ mà một số người sẽ cần làm xét nghiệm 3 tháng một lần trong khi một số người khác chỉ cần xét nghiệm một năm một lần hoặc lâu hơn.

Tóm tắt bài viết

Quan hệ tình dục là con đường lây truyền HIV và các bệnh lây qua đường tình dục khác. Có nhiều biện pháp để giảm nguy cơ nhiễm HIV và các bệnh này, ví dụ như sử dụng bao cao su và màng chắn miệng. Ngoài ra, làm xét nghiệm HIV và các STD khác cũng rất quan trọng. Tốt nhất nên xét nghiệm trước và sau mỗi lần quan hệ với người mới.