Phát ban Keto: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Keto là gì?

Nếu từng tìm hiểu về các phương pháp ăn kiêng giảm cân thì chắc hẳn bạn đã từng nghe qua về chế độ ăn Keto.

Có tên đầy đủ là chế độ ăn ketogenic, Keto là một chế độ ăn kiêng rất ít carb và nhiều chất béo. Khi lượng carb ở mức rất thấp, cơ thể sẽ biến chất béo thành xeton và sử dụng làm năng lượng thay vì glucose từ carb. Điều này dẫn đến đốt cháy mỡ thừa và giảm cân.

Tuy nhiên, giống như bất kỳ sự thay đổi lớn nào trong chế độ ăn uống, chế độ ăn Keto cũng đi kèm với một số vấn đề không mong muốn. Những hiện tượng thường gặp trong thời gian đầu mới ăn Keto gồm có sương mù não, mệt mỏi, mất cân bằng điện giải, đau đầu, chóng mặt, táo bón, mất ngủ,… Ngoài ra, một số người còn gặp hiện tượng phát ban, được gọi là phát ban Keto.

Vậy phát ban Keto là gì? Do nguyên nhân nào gây ra và phải điều trị như thế nào?

Các triệu chứng của phát ban keto

Phát ban Keto (Keto rash hay prurigo pigmentosa) là một tình trạng viêm da hiếm gặp, đặc trưng bởi những mảng mẩn đỏ và ngứa, thường xuất hiện ở thân trên và quanh cổ.

Phát ban Keto là một loại viêm da có thể xảy ra ở bất kỳ ai nhưng phổ biến nhất ở phụ nữ châu Á. Do đó, hầu hết các nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề này đều được thực hiện ở phụ nữ các nước Châu Á.

Một số triệu chứng thường gặp của phát ban Keto gồm có:

• Nổi mẩn, xuất hiện các nốt nhỏ màu đỏ, ngứa, được gọi là sẩn, chủ yếu ở lưng trên, ngực và bụng
• Khi các nốt này biến mất thì để mảng màu nâu sẫm trên da

Nguyên nhân

Chưa có nhiều nghiên cứu về mối liên hệ giữa chế độ ăn Keto và tình trạng phát ban da.

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa hoàn toàn chắc chắn nguyên nhân gốc rễ gây ra phát ban Keto nhưng có liên quan đến một số vấn đề, ví dụ như:

• Bệnh Still
• Hội chứng Sjogren
• Nhiễm H. pylori

Ngoài ra còn có mối liên hệ chặt chẽ giữa dạng phát ban cấp tính này và ketosis. Ketosis là trạng thái trao đổi chất mà cơ thể sử dụng chất béo làm năng lượng thay cho carb, diễn ra khi chế độ ăn có quá ít carb (ví dụ như chế độ ăn Keto) hay khi nhịn ăn. Đó là nguyên nhân tại sao tình trạng này được gọi là “phát ban Keto”.

Trong một nghiên cứu, một cô gái 16 tuổi bị phát ban sau khoảng một tháng kể từ khi giảm đáng kể lượng carb trong chế độ ăn.

Trong một trường hợp tương tự, một nam thanh niên 17 tuổi cũng bị phát ban và còn có các triệu chứng viêm khớp. Người này cho biết đã thực hiện chế độ ăn kiêng cực kỳ ít carb trong hơn một năm.

Theo một đánh giá dựa trên hai nghiên cứu khác nhau, 14 người đã bị phát ban khi ở trong trạng thái ketosis.

Một số yếu tố bên ngoài có thể làm trầm trọng thêm tình trạng phát ban Keto, gồm có ánh nắng mặt trời, nhiệt độ quá cao, đổ mồ hôi, ma sát, tổn thương da và các chất gây dị ứng trong môi trường xung quanh.

Điều trị phát ban Keto

Có một số phương pháp điều trị phát ban Keto mà bạn có thể thử tại nhà như sau:

1. Tăng lượng carb

Nếu nghi ngờ nguyên nhân gây ra vấn đề bất thường trên da là do chế độ ăn Keto thì hãy thử tăng lượng carb lên.

Một nghiên cứu vào năm 2018 cho thấy việc ăn lại carb như bình thường đã cải thiện đáng kể các triệu chứng phát ban.

Nếu vẫn muốn giảm cân thì có thể chuyển sang một chế độ ăn kiêng có lượng carb không quá thấp, ví dụ như low-carb.

2. Bổ sung chất dinh dưỡng

Vì chế độ ăn Keto hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn một số nhóm thực phẩm nên sẽ rất dễ dẫn đến thiếu hụt chất dinh dưỡng. Đây có thể là nguyên nhân gây ra một số dạng viêm da.

Sự thiếu hụt vitamin A, vitamin B12 và vitamin C có thể dẫn đến các vấn đề về da cấp tính và mãn tính.

Nếu đang theo một chế độ ăn kiêng quá nghiêm ngặt thì sẽ không thể đáp ứng đủ nhu cầu vitamin và khoáng chất của cơ thể.

Ăn đa dạng các loại trái cây và rau củ nhiều màu sắc là một cách hiệu quả để đảm bảo rằng cơ thể đang được cung cấp đầy đủ tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết.

3. Loại bỏ thực phẩm gây dị ứng

Chế độ ăn kiêng Keto gồm có các loại thực phẩm ít carb và nhiều chất béo. Một số loại thực phẩm phổ biến nhất là trứng, sữa, cá, các loại quả hạch và hạt.

Không ít thực phẩm trong số này cũng nằm trong danh sách các tác nhân gây dị ứng phổ biến nhất.

Khi dị ứng thực phẩm là nguyên nhân gây viêm da và phát ban thì phải xác định và loại bỏ ngay loại thực phẩm đó ra khỏi chế độ ăn để tránh làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

4. Dùng sản phẩm bổ sung

Ngoài việc thay đổi chế độ ăn uống, uống bổ sung một số chất cũng là cách để hỗ trợ cơ thể chống lại phản ứng viêm – nguyên nhân dẫn đến hiện tượng nổi mẩn đỏ.

Probiotic, prebiotic, vitamin D và dầu cá đều đã được chứng minh là có tác dụng cải thiện các triệu chứng viêm da.

Một nghiên cứu vào năm 2014 đã cho thấy rằng dầu hoa anh thảo (evening primrose oil) cũng giúp ích cho những người bị viêm da.

5. Chăm sóc da

Điều quan trọng là phải chăm sóc da thật cẩn thận mỗi ngày, đặc biệt là khi đang bị viêm da.

Các chuyên gia da liễu khuyến nghị nên sử dụng nước ấm vừa khi tắm và chỉ dùng xà phòng dịu nhẹ dành cho da nhạy cảm.

Ngoài ra, cần giữ ẩm cho da khi bị khô và bảo vệ da khi ra ngoài trời nắng nóng hoặc gió lạnh.

6. Đi khám bác sĩ

Nếu các phương pháp khắc phục tại nhà không hiệu quả thì nên đi khám bác sĩ da liễu để được kê thuốc.

Một số loại thuốc thường được dùng để điều trị phát ban Keto là thuốc kháng sinh minocycline và doxycycline. Ngoài ra còn có dapsone.

Cách phòng ngừa phát ban Keto

Bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và lối sống, bạn có thể ngăn ngừa và làm dịu chứng phát ban Keto.

Nếu các biện pháp tại nhà không trị dứt điểm được tình trang phát ban thì nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và tư vấn điều trị.

Có thể ngăn ngừa phát ban Keto bằng các cách dưới đây khi bắt đầu chế độ ăn kiêng Keto:

• Từ từ giảm lượng carb: thay vì giảm lượng carb một cách đột ngột thì hãy cắt giảm dần các loại thực phẩm giàu carb ra khỏi chế độ ăn uống.
• Uống bổ sung vitamin tổng hợp/khoáng chất: uống vitamin hoặc khoáng chất tổng hợp một lần mỗi ngày sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ thiếu hụt chất dinh dưỡng khi bắt đầu chế độ ăn Keto và ngăn ngừa phát ban.
• Tham khảo ý kiến ​​của bác sĩ: nếu lo lắng về bất kỳ vấn đề nào khi ăn Keto, ví dụ như phát ban thì hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn ăn kiêng an toàn.