Ho khan có phải là triệu chứng của HIV không?

HIV là gì?

HIV là một loại virus tấn công hệ miễn dịch của cơ thể người. Virus này nhắm mục tiêu cụ thể đến một loại tế bào bạch cầu gọi là tế bào lympho T-CD4. Theo thời gian, hệ thống miễn dịch bị tổn hại khiến cơ thể ngày càng khó chống lại nhiễm trùng và các bệnh khác. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hiện tại có khoảng 38 triệu người đang sống chung với HIV. Khoảng 16 triệu người được điều trị HIV vào năm 2015. Tuy nhiên, đây chỉ là những con số được thống kê chính thức. Con ca thực tế có thể còn cao hơn thế vì nhiều người bị nhiễm HIV mà không biết hoặc không đi khám.

Nếu không được điều trị, HIV sẽ tiến triển dần thành AIDS, còn gọi là HIV giai đoạn cuối. Tuy nhiên, không phải ai nhiễm HIV cũng sẽ bị AIDS. Nhiều người dù nhiễm HIV nhưng không bao giờ bước sang giai đoạn này. Ở những người bị AIDS, hệ thống miễn dịch bị suy yếu nghiêm trọng. Điều này dẫn đến các bệnh nhiễm trùng cơ hội và ung thư, khiến cho sức khỏe người bệnh ngày càng giảm sút và cuối cùng là tử vong. Nếu tiếp tục không điều trị, những người bị HIV giai đoạn cuối thường chỉ có thể sống được thêm 3 năm.

Triệu chứng ho khan

Mặc dù ho khan là một triệu chứng phổ biến của HIV nhưng không phải lúc nào bị ho khan cũng có nghĩa là đã nhiễm virus này. Còn có rất nhiều nguyên nhân khác gây ho khan, ví dụ như viêm xoang, trào ngược axit hoặc chỉ đơn giản là do thay đổi thời tiết, không khí lạnh.

Khi tình trạng ho kéo dài dai dẳng không đỡ thì nên đi khám bác sĩ để xác định nguyên nhân. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra toàn diện bằng nhiều phương pháp khác nhau, gồm có cả chụp X-quang phổi để tìm ra nguyên nhân tiềm ẩn gây ho. Nếu như có các yếu tố nguy cơ của HIV thì sẽ cần làm xét nghiệm HIV.

Các dấu hiệu, triệu chứng khác của HIV

Ngoài ho khan, các dấu hiệu, triệu chứng ban đầu khác của HIV còn có:

• Các triệu chứng giống cúm, ví dụ như sốt cao trên 38 độ C, ớn lạnh, đau cơ, mệt mỏi, rát họng, nhức đầu,…
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ và nách
• Buồn nôn
• Chán ăn
• Nổi phát ban trên cổ, mặt, hoặc ngực
• Xuất hiện những vết loét ở miệng hoặc bộ phận sinh dục
• Tiêu chảy
• Đổ môi hôi về đêm

Tuy nhiên, cũng có nhiều người không gặp phải triệu chứng nào trong giai đoạn đầu sau khi nhiễm HIV (giai đoạn cấp tính) hoặc chỉ gặp 1, 2 triệu chứng.

Sau giai đoạn đầu, người bệnh sẽ bước vào giai đoạn 2 hay giai đoạn mãn tính. Ở giai đoạn này, các triệu chứng trong giai đoạn cấp tính sẽ biến mất và người bệnh thường không còn biểu hiện bất kỳ một triệu chứng nào.

Tuy nhiên, nếu không được điều trị, virus sẽ tiếp tục tàn phá cơ thể và khiến hệ miễn dịch bị suy yếu. Khi sang giai đoạn cuối hay AIDS, những người nhiễm HIV sẽ gặp phải nhiều bệnh nhiễm trùng cơ hội như nhiễm nấm Candida, nhiễm nấm Cryptococcus, lao phổi, nhiễm nấm Histoplasma, isosporiasis, viêm phổi, nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma, nhiễm vi khuẩn Salmonella,…

Con đường lây truyền HIV

HIV lây lan qua chất dịch cơ thể, gồm có:

• Máu
• Sữa mẹ
• Dịch âm đạo
• Dịch hậu môn
• Dịch tiền xuất tinh
• Tinh dịch

HIV lây truyền khi một trong những chất dịch cơ thể này của người bệnh đi vào máu của người khác. Điều này có thể xảy ra khi:

• Quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn và miệng mà không sử dụng các biện pháp bảo vệ như bao cao su
• Dùng chung bơm kim tiêm, kim xăm hay những dụng cụ khác đâm qua da
• Truyền máu hay các chế phẩm từ máu và phẫu thuật ghép tạng
• Dùng dụng cụ mổ không được tiệt khuẩn
• Chạm vào những vật có dính máu hoặc vết thương hở của người bị nhiễm HIV
• Lây từ mẹ sang con khi mang thai, sinh nở hoặc cho con bú (mặc dù nhiều phụ nữ nhiễm HIV vẫn có thể sinh con khỏe mạnh, âm tính với HIV nhờ tuân thủ điều trị trước khi sinh)

HIV không có trong mồ hôi, nước bọt và nước tiểu. Một người sẽ không bị nhiễm bệnh khi đụng chạm lên vùng da lành hoặc những bề mặt mà người bị HIV đã chạm vào.

Ai có nguy cơ nhiễm HIV?

Bất cứ ai cũng có thể bị nhiễm HIV, không phân biệt chủng tộc, khuynh hướng tính dục hay tuổi tác. Tuy nhiên, một số người có nguy cơ lây nhiễm cao hơn bình thường. Nhóm này gồm có:

• Những người thường xuyên quan hệ tình dục mà không dùng bao cao su
• Những người đang mắc một bệnh lây truyền qua đường tình dục khác
• Những người tiêm chích ma túy
• Nam giới quan hệ tình dục đồng tính
• Người hành nghề mại dâm
• Người có bạn tình nhiễm HIV

HIV được chẩn đoán như thế nào?

Khi nghi ngờ mình đã bị nhiễm HIV thì cần đến bệnh viện để làm xét nghiệm máu. Phương pháp phổ biến nhất là xét nghiệm ELISA (xét nghiệm miễn dịch hấp thụ liên kết với enzyme). Xét nghiệm này phát hiện các kháng thể kháng HIV có trong máu. Nếu phát hiện thấy kháng thể thì sẽ cần tiếp tục làm thêm xét nghiệm miễn dịch để xác nhận kết quả. Nếu vẫn có kết quả dương tính thì bác sĩ sẽ kết luận nhiễm HIV.

Có thể xét nghiệm sẽ cho kết quả âm tính với HIV mặc dù đã nhiễm virus (âm tính giả). Nguyên nhân là do tại thời điểm làm xét nghiệm, cơ thể chưa sản sinh đủ kháng thể. Thông thường, khi bị nhiễm HIV thì phải sau từ 4 đến 6 tuần cơ thể mới tạo ra lượng kháng thể đủ để xét nghiệm phát hiện. Khoảng thời gian này được gọi là “giai đoạn cửa sổ”. Nếu đã tiếp xúc với HIV nhưng kết quả xét nghiệm lại âm tính thì nên đi xét nghiệm lại sau 4 đến 6 tuần.

Cần làm gì nếu bị nhiễm HIV?

Khi có kết quả xét nghiệm dương tính với HIV thì cũng đừng quá hoảng sợ. Mặc dù hiện vẫn chưa có cách chữa khỏi căn bệnh này nhưng có thể kiểm soát được bằng cách sử dụng thuốc kháng retrovirus (thuốc ARV). Khi dùng thuốc đúng theo phác đồ mà bác sĩ chỉ định thì người nhiễm HIV vẫn có thể sống khỏe mạnh và ngăn chặn HIV tiến triển sang giai đoạn cuối. Khi tải lượng virus (lượng virus trong cơ thể) giảm xuống mức không phát hiện được, HIV cũng không thể lây truyền sang người khác.

Ngoài việc dùng thuốc, điều quan trọng là phải thường xuyên đi tái khám để theo dõi tình trạng và cho bác sĩ biết nếu như xuất hiện các triệu chứng mới. Mặc dù khó khăn nhưng nên thông báo tình trạng của mình với bạn đời hoặc người đã từng quan hệ tình dục cùng để họ cũng đi xét nghiệm.

Biện pháp phòng ngừa

HIV thường lây truyền chủ yếu qua đường tình dục. Những người có quan hệ tình dục có thể giảm nguy cơ nhiễm hoặc lây truyền HIV bằng cách thực hiện những biện pháp sau:

• Biết tình trạng của bản thân: thường xuyên đi xét nghiệm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
• Biết tình trạng của bạn tình: nên đi xét nghiệm trước khi quan hệ tình dục với người mới.
• Sử dụng biện pháp bảo vệ: sử dụng bao cao su đúng cách mỗi khi quan hệ tình dục, dù là quan hệ bằng miệng, đường âm đạo hoặc đường hậu môn có thể làm giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm các bệnh xã hội.
• Không quan hệ với nhiều người: càng quan hệ với nhiều người thì xác suất tiếp xúc với HIV và các bệnh lây qua đường tình dục khác sẽ càng cao. Điều này sẽ làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV.
• Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP): PrEP là phương pháp uống thuốc kháng virus hàng ngày, dành cho những người chưa bị nhiễm HIV nhưng có nguy cơ lây nhiễm cao. Khi sử dụng đúng cách, phương pháp này giúp làm giảm đến hơn 90% nguy cơ nhiễm HIV.

Nếu nghi ngờ đã tiếp xúc với HIV thì hãy đến ngay cơ sở y tế để được kê thuốc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm (PEP). Thuốc này có thể làm giảm nguy cơ nhiễm HIV sau khi tiếp xúc với virus nhưng cần phải được sử dụng trong vòng 72 giờ kể từ thời điểm phơi nhiễm.