Các loại thảo dược và thực phẩm chức năng có lợi cho người bệnh tiểu đường

Trước đây, bệnh tiểu đường type 2 được gọi là bệnh tiểu đường khởi phát ở người trưởng thành nhưng căn bệnh này đang ngày càng trở nên phổ biến ở trẻ em. Loại bệnh tiểu đường này xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào kháng lại tác dụng của insulin – loại hormone giúp điều hòa lượng đường trong máu. Kết quả là lượng đường trong máu tăng cao. Theo thời gian, tình trạng này sẽ dần làm hỏng các cơ quan và gây ra nhiều biến chứng.

Hiện chưa có cách chữa khỏi bệnh tiểu đường hoàn toàn. Tuy nhiên có thể kiểm soát lượng đường trong máu và phòng ngừa biến chứng bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống, tập thể dục và dùng thuốc. Các loại thuốc thường được dùng để điều trị bệnh tiểu đường gồm có:

• Insulin
• metformin
• Nhóm thuốc sulfonylurea
• Nhóm thuốc meglitinide

Một chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng, tích cực hoạt động thể chất và duy trì cân nặng hợp lý là những bước đầu tiên và cũng là phần quan trọng nhất trong điều trị bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, nếu đã điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống mà vẫn không thể kiểm soát lượng đường trong máu thì người bệnh sẽ phải dùng thuốc.

Bên cạnh những phương pháp điều trị tiêu chuẩn này, người mắc bệnh tiểu đường có thể sử dụng thêm thảo dược và thực phẩm chức năng. Những phương pháp điều trị thay thế này được cho là mang lại một số lợi ích như:

• Giúp kiểm soát lượng đường trong máu
• Cải thiện tình trạng kháng insulin
• Ngăn ngừa các biến chứng của bệnh tiểu đường

Một số loại thực phẩm chức năng đã cho thấy nhiều hứa hẹn trong các nghiên cứu trên động vật. Nhưng cần có thêm nghiên cứu trên người để kiểm chứng những lợi ích này.

Thảo dược và thực phẩm chức năng tốt cho người bị tiểu đường

Tốt nhất nên bổ sung vitamin và khoáng chất từ các loại thực phẩm tự nhiên như thịt, cá, rau củ quả, ngũ cốc...

Tuy nhiên, việc sử dụng thực phẩm chức năng đang ngày càng trở nên phổ biến. Theo Trung tâm Y học Tổng hợp và Bổ sung Quốc gia Hoa Kỳ (National Center for Complementary and Integrative Health - NCCIH), mới có rất ít thực phẩm chức năng có đủ bằng chứng chứng minh công dụng ngăn ngừa hoặc điều trị bệnh tiểu đường. (1)

Thực phẩm chức năng không thể thay thế các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường tiêu chuẩn. Làm như vậy có thể gây nguy hại đến sức khỏe.

Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào. Một số sản phẩm có thể ảnh hưởng đến thuốc hoặc các phương pháp điều trị tiểu đường khác. Những sản phẩm có thành phần 100% tự nhiên cũng có thể gây ra vấn đề không mong muốn như tác dụng phụ hoặc tương tác thuốc chứ không hề an toàn tuyệt đối như nhiều người vẫn nghĩ.

Tuy nhiên, các loại thảo dược và thực phẩm chức năng sau đây đã cho thấy nhiều hứa hẹn trong việc hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu và giảm nguy cơ biến chứng của bệnh tiểu đường.

Quế

Quế là một vị thuốc đã được sử dụng trong y học cổ truyền từ hàng trăm năm trước. Nhiều nghiên cứu đã được tiến hành để xác định tác động của quế đến lượng đường trong máu.

Một tổng quan nghiên cứu vào năm 2019 cho thấy rằng quế giúp giảm lượng đường trong máu khi đói. Nhiều nghiên cứu vẫn đang trong quá trình thực hiện nhưng theo các kết quả nghiên cứu hiện có, quế mang lại nhiều lợi ích trong điều trị bệnh tiểu đường.

NCCIH khuyến cáo không nên sử dụng quế thay cho các phương pháp điều trị tiêu chuẩn và cũng không nên tự ý sử dụng quế khi có các dấu hiệu của bệnh tiểu đường. Khi nhận thấy các dấu hiệu của bệnh thì nên đi khám để được chẩn đoán chính xác vấn đề và hướng dẫn cách điều trị thích hợp.

Crom

Crom (chromium) là một chất dinh dưỡng vi lượng thiết yếu, được sử dụng trong quá trình chuyển hóa carbohydrate. Hiện mới có rất ít nghiên cứu về việc sử dụng crom để điều trị bệnh tiểu đường. Một tổng quan tài liệu vào năm 2020 tổng hợp 28 thử nghiệm cho thấy rằng thực phẩm chức năng crom có thể giúp giảm mức đường huyết lúc đói ở những người mắc bệnh tiểu đường type 2. (2)

Vitamin B1

Vitamin B1 còn được gọi là thiamine. Nhiều người mắc bệnh tiểu đường bị thiếu loại vitamin nhóm B này. Tình trạng này có thể góp phần gây ra một số biến chứng của bệnh tiểu đường. Ngày càng có nhiều bằng chứng chỉ ra mối liên hệ giữa thiếu vitamin B1 và bệnh tim mạch.

Vitamin B1 là một loại vitamin tan trong nước. Tuy nhiên, benfotiamine - một dạng thiamine có trong thực phẩm chức năng – lại tan trong chất béo. Dạng thiamine này dễ dàng đi qua màng tế bào hơn. Một số nghiên cứu cho thấy benfotiamine có thể ngăn ngừa các biến chứng của bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, các nghiên cứu khác lại không phát hiện thấy bất kỳ lợi ích nào của benfotiamine.

Axit alpha-lipoic

Axit alpha-lipoic (ALA) là một chất chống oxy hóa mạnh. Nghiên cứu cho thấy ALA có tác dụng:

• giảm stress oxy hóa
• cải thiện thị lực
• cải thiện các triệu chứng bệnh thần kinh
• giảm mức đường huyết lúc đói

Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu để kiểm chứng những lợi ích này. Hơn nữa, ALA cần được sử dụng một cách thận trọng vì có thể khiến cho lượng đường trong máu giảm xuống mức thấp nguy hiểm.

Mướp đắng

Ở một số nơi trên thế giới như các nước Châu Á và Nam Mỹ, mướp đắng được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan đến bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có đủ nghiên cứu trên người để khẳng định những lợi ích của mướp đắng trong điều trị bệnh tiểu đường.

Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2020 cho thấy mướp đắng giúp giảm lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường type 2. (3) Tuy nhiên, nghiên cứu này có quy mô khá nhỏ. Cần nhiều nghiên cứu hơn nữa mới có thể đưa ra kết luận chắc chắn.

Trà xanh

Trà xanh có chứa polyphenol – một nhóm chất chống oxy hóa.

Chất chống oxy hóa chính trong trà xanh là epigallocatechin galat (EGCG). Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã phát hiện ra rằng EGCG mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như:

• Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch
• Cải thiện khả năng kiểm soát đường trong máu
• Tăng cường hoạt động của insulin trong cơ thể

Resveratrol

Resveratrol là một chất có trong quả nho và rượu vang. Trong nghiên cứu trên động vật, resveratrol giúp ngăn ngừa lượng đường trong máu cao. Các nghiên cứu trên động vật còn chỉ ra rằng resveratrol có tác dụng giảm stress oxy hóa nhưng dữ liệu nghiên cứu trên người vẫn còn hạn chế. Do đó chưa thể kết luận liệu bổ sung resveratrol có giúp ích cho người mắc bệnh tiểu đường hay không.

Magie

Magie là một chất dinh dưỡng thiết yếu có trong nhiều loại thực phẩm.

Nghiên cứu cho thấy uống bổ sung magie có thể cải thiện mức đường huyết ở những người mắc bệnh tiểu đường. Điều này còn giúp làm tăng độ nhạy insulin ở những người có nguy cơ bị tiểu đường.

Ăn thực phẩm giàu magie sẽ chỉ có lợi mà không có hại. Nhưng nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thực phẩm chức năng bổ sung magie. Việc uống bổ sung quá liều có thể gây nguy hiểm và dẫn đến các tác dụng phụ như buồn nôn và tiêu chảy.

Các câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về các loại thảo dược và thực phẩm chức năng cho người mắc bệnh tiểu đường.

Những loại thực phẩm chức năng nào có thể giúp điều trị bệnh tiểu đường?

Các loại thực phẩm chức năng như quế, crom, vitamin B1 (dạng benfotiamine), axit alpha-lipoic, mướp đắng, trà xanh, resveratrol và magie có thể có lợi cho người mắc bệnh tiểu đường. Nhưng điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào.

Có biện pháp tự nhiên nào để điều trị bệnh tiểu đường không?

Nhiều người đã kiểm soát bệnh tiểu đường thành công bằng cách điều chỉnh lối sống và sử dụng các phương pháp tự nhiên. Thực hiện chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, hạn chế căng thẳng và uống bổ sung một số vitamin, khoáng chất đều có ích cho việc kiểm soát tình trạng bệnh. Luôn phải trao đổi với bác sĩ trước khi thay đổi phác đồ điều trị bệnh tiểu đường

Có thể điều trị bệnh tiểu đường bằng thuốc không kê đơn không?

Bệnh tiểu đường là một bệnh lý phức tạp và không thể điều trị bằng thuốc không kê đơn. Bác sĩ sẽ kê thuốc dựa trên loại bệnh tiểu đường và mức độ nghiêm trọng. Tuy nhiên, một số loại vitamin, khoáng chất và thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ kiểm soát bệnh tiểu đường.

Kết luận

Thảo dược và thực phẩm chức năng có thể giúp kiểm soát bệnh tiểu đường. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào vì một số sản phẩm có thể tương tác với các loại thuốc đang dùng hoặc gây ra tác dụng phụ. Ngoài ra, không được dùng thực phẩm chức năng thay cho thuốc mà không có sự đồng ý của bác sĩ.

Cần có thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa để xác nhận những lợi ích của các loại thảo dược và thực phẩm chức năng kể trên trong điều trị bệnh tiểu đường. Để kiểm soát lượng đường trong máu và giảm nguy cơ biến chứng bệnh tiểu đường, điều quan trọng vẫn là phải duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và cố gắng hạn chế căng thẳng.