6 biện pháp tự nhiên để điều trị phì đại tuyến tiền liệt (tăng sản lành tính tuyến tiền liệt)

Tuyến tiền liệt là một tuyến nhỏ bao quanh niệu đạo - ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài cơ thể. Tuyến tiền liệt là một phần trong hệ sinh dục của nam giới. Một trong những chức năng chính của tuyến tiền liệt, cùng với các cơ quan khác, là sản xuất chất lỏng cho tinh dịch. Do đó, tuyến tiền liệt có vai trò quan trọng đối với chức năng sinh sản của nam giới.

Phì đại tuyến tiền liệt là gì?

Tuyến tiền liệt ban đầu có kích thước nhỏ và quá trải qua hai giai đoạn phát triển chính. Khi nam giới ở độ tuổi thiếu niên, tuyến tiền liệt tăng gấp đôi kích thước và sau tuổi 25, tuyến tiền liệt lại tiếp tục phát triển trong suốt phần đời còn lại.

Tuy nhiên, nếu tuyến tiền liệt phát triển quá mức thì sẽ dẫn đến một tình trạng gọi là tăng sản tuyến tiền liệt lành tính hay phì đại tuyến tiền liệt. Tuyến tiền liệt phì đại sẽ thu hẹp niệu đạo và gây cản trở dòng nước tiểu từ bàng quang.

Triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt

Phì đại tuyến tiền liệt gây ra các triệu chứng như:

• Đi tiểu nhiều lần
• Tiểu khó
• Rò rỉ nước tiểu
• Thường xuyên nhiễm trùng đường tiết niệu

Có nhiều phương pháp để điều trị vấn đề này, từ những phương pháp điều trị tiêu chuẩn như dùng thuốc và phẫu thuật cho đến các phương pháp điều trị tự nhiên.

Điều trị bằng thuốc và phẫu thuật

Nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt có thể dùng các loại thuốc chẹn alpha như terazosin (Hytrin) hoặc tamsulosin (Flomax) để làm giãn cơ tuyến tiền liệt và bàng quang, nhờ đó giúp nước tiểu chảy qua niệu đạo dễ dàng hơn.

Bệnh nhân cũng có thể dùng các loại thuốc thuốc ức chế 5-alpha reductase như dutasteride (Avodart) và finasteride (Proscar). Những loại thuốc này cản trở hoạt động của các hormone khiến tuyến tiền liệt phát triển, nhờ đó làm giảm các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt.

Bệnh nhân có thể chỉ cần dùng một loại thuốc hoặc kết hợp nhiều loại thuốc cùng lúc.

Nếu đã điều trị bằng thuốc mà các triệu chứng không cải thiện thì sẽ phải phẫu thuật loại bỏ một phần tuyến tiền liệt. Một phương pháp phẫu thuật được sử dụng phổ biến để điều trị phì đại tuyến tiền liệt là cắt tuyến tiền liệt qua đường niệu đạo (TURP).

Phương pháp điều trị tự nhiên

Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể làm giảm các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt bằng các biện pháp điều trị tự nhiên. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tranh cãi về việc liệu các phương pháp này có thực sự hiệu quả hay không. Hiệp hội Tiết niệu Hoa Kỳ (the American Urological Association) hiện chưa khuyến nghị sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào để điều trị tăng sản lành tính tuyến tiền liệt.

Nếu bệnh nhân muốn thử các biện pháp điều trị tự nhiên thì nên trao đổi với bác sĩ trước. Thảo dược cũng có thể gây tác dụng phụ và một số loại thảo dược có thể tương tác với thuốc Tây y.

Dưới đây là một số phương pháp tự nhiên để điều trị phì đại tuyến tiền liệt.

Cọ lùn

Cọ lùn (saw palmetto) có tên khoa học là Serenoa repens, là một loài cây có nguồn gốc từ Bắc Mỹ. Loài cây này đã được sử dụng từ hàng trăm năm trước để điều trị các vấn đề về tiết niệu, bao gồm cả các triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt. Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), một số nghiên cứu quy mô nhỏ đã chỉ ra rằng cọ lùn có hiệu quả trong việc làm giảm các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt. (1)

Tuy nhiên, NIH báo cáo rằng khi tiến hành các nghiên cứu quy mô lớn hơn, các nhà nghiên cứu không nhận thấy sự khác biệt về hiệu quả trị bệnh giữa cây cọ lùn và giả dược (thuốc không chứa hoạt chất). Nghiên cứu tiếp tục đánh giá đặc tính chống viêm và ức chế hormone của cây cọ lùn cũng như khả năng sử dụng kết hợp với các loại thuốc khác. Cọ lùn là một loại thảo dược an toàn nhưng có thể gây ra một số tác dụng phụ nhẹ như đau bụng và đau đầu.

Beta-sitosterol

Beta-sitosterol là một loại hóa chất thực vật giống như cholesterol có trong một số loại rau củ, quả, hạt và quả hạch. Beta-sitosterol cũng được tìm thấy trong cây cọ lùn. Beta-sitosterol thuộc nhóm phytosterolp hay sterol/stanol thực vật. Một số nghiên cứu đã cho thấy rằng beta-sitosterol có thể làm giảm các triệu chứng về tiết niệu của chứng tăng sản lành tính tuyến tiền liệt, chẳng hạn như dòng tiểu yếu.

Đến nay vẫn chưa ghi nhận bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào ở những người sử dụng beta-sitosterol . Tuy nhiên, vẫn chưa rõ tác dụng về lâu dài của loại hóa chất thực vật này.

Anh đào Châu Phi

Anh đào Châu Phi (pygeum) là một trong những loại thảo dược được sử dụng lâu đời nhất để điều trị các vấn đề về tiết niệu, bao gồm cả cả các triệu chứng của tăng sản lành tính tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, do các nghiên cứu về loại thảo dược này đều chưa được thiết kế tốt nên chưa rõ liệu anh đào Châu Phi có thực sự hiệu quả hay không.

Theo Tạp chí Tiết niệu Canada (Canadian Journal of Urology), một số nghiên cứu nhỏ đã chỉ ra rằng thực phẩm chức năng chứa chiết xuất anh đào Châu Phi có thể giúp cải thiện khả năng làm trống bàng quang và dòng chảy nước tiểu. Tuy nhiên, các nghiên cứu này có kết quả không nhất quán. Anh đào Châu Phi nói chung là an toàn nhưng có thể gây đau bụng và đau đầu ở một số người. Hiện chưa có nghiên cứu về tính an toàn khi sử dụng anh đào Châu Phi trong thời gian dài.

Chiết xuất phấn hoa cỏ lúa mạch đen

Chiết xuất phấn hoa cỏ lúa mạch đen (rye grass pollen) được tạo nên từ phấn hoa của ba loài cây: cỏ lúa mạch đen, cỏ timothy và ngô. Một tổng quan nghiên cứu được công bố trên BJU International cho thấy trong một nghiên cứu, những nam giới dùng thực phẩm chức năng chứa chiết xuất phấn hoa cỏ lúa mạch đen đã cải thiện các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt so với những người dùng giả dược. (2)

Tuy nhiên, nghiên cứu này chỉ kéo dài 6 tháng và không so sánh hiệu quả của thực phẩm chức năng với thuốc kê đơn.

Cây tầm ma

Cây tầm ma (stinging nettle) là một loài cây mọc dại nhưng lại được sử dụng làm một vị thuốc nhờ một số lợi ích đối với sức khỏe.

Rễ cây tầm ma được cho là có tác dụng cải thiện một số triệu chứng của tăng sản tuyến tiền liệt lành tính và được sử dụng phổ biến ở châu Âu. Cây tầm ma đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giảm mức độ nghiêm trọng của triệu chứng đi tiểu nhiều, tiểu đêm và tiểu gấp khi được sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị y tế tiêu chuẩn.

Đôi khi, cây tầm ma được sử dụng kết hợp với các loại thảo dược khác để điều trị tăng sản lành tính tuyến tiền liệt, chẳng hạn như anh đào Châu Phi hoặc cây cọ lùn. Tác dụng phụ của cây tầm ma thường nhẹ, gồm có đau bụng và phát ban da.

Thức phẩm có lợi cho người bị phì đại tuyến tiền liệt

Chế độ ăn uống cũng có vai trò quan trọng trong phòng ngừa và điều trị phì đại tuyến tiền liệt.

Một nghiên cứu kéo dài 4 năm mới được thực hiện gần đây ở Trung Quốc đã đánh giá tác động của chế độ ăn uống đến các triệu chứng của tăng sản tuyến tiền liệt lành tính. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những nam giới ăn nhiều trái cây và rau củ, đặc biệt là rau xanh sẫm màu và cà chua bị phì đại tuyến tiền liệt nhẹ hơn, có ít triệu chứng hơn và nguy cơ bệnh tiến triển nặng thấp hơn so với những người ăn ít rau củ quả. Các nhà nghiên cứu tin rằng lợi ích này không đến từ một chất dinh dưỡng cụ thể mà là nhờ sự kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau trong chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh cũng như thói quen sinh hoạt điều độ. (3)

Lưu ý khi dùng thảo dược

Mặc dù có nguồn gốc tự nhiên nhưng các loại thảo dược và thực phẩm chức năng chứa chiết xuất thảo dược cũng có thể gây ra tác dụng phụ và tương tác với các loại thuốc mà bệnh nhân đang dùng. Do đó, cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi thử bất kỳ loại thảo dược hay thực phẩm chức năng nào.

Phì đại tuyến tiền liệt có phòng ngừa được không?

Các nghiên cứu hiện tại vẫn chưa tìm ra cách phòng ngừa phì đại tuyến tiền liệt. Sự tăng kích thước tuyến tiền liệt là điều tự nhiên trong quá trình lão hóa ở nam giới và nguy cơ phì đại tuyến tiền liệt tăng lên theo tuổi tác. Đây là một vấn đề rất phổ biến, xảy ra ở khoảng 50% nam giới từ 51 đến 60 tuổi.

Mặc dù không có cách nào ngăn ngừa phì đại tuyến tiền liệt nhưng vấn đề này có thể điều trị được, đặc biệt là khi được phát hiện sớm. Khi nhận thấy các triệu chứng nghi là phì đại tuyến tiền liệt, chẳng hạn như dòng tiểu yếu, tiểu khó, tiểu gấp hoặc đi tiểu nhiều lần vào ban đêm thì nên đi khám càng sớm càng tốt để chẩn đoán và điều trị từ sớm.

Câu hỏi thường gặp về phì đại tuyến tiền liệt

Làm thế nào để thu nhỏ tuyến tiền liệt phì đại và giảm PSA một cách tự nhiên?

Một cách để thu nhỏ tuyến tiền liệt phì đại là dùng thuốc nhưng nếu bệnh nhân không muốn phải dùng thuốc thì có thể thử một số cách điều trị tự nhiên, chẳng hạn như thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục.

Một tổng quan nghiên cứu vào năm 2013 cho thấy nhiều nam giới mắc chứng phì đại tuyến tiền liệt cũng bị thiếu vitamin D và việc tăng lượng vitamin D có thể giúp cải thiện các triệu chứng bệnh. Có nhiều cách để tăng lượng vitamin D, gồm có ăn thực phẩm giàu vitamin D, dùng viên uống bổ sung vitamin D hoặc tăng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vì làn da tự tổng hợp vitamin D khi tiếp xúc với ánh nắng

Béo phì có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt. Những thay đổi tích cực trong chế độ ăn uống, đặc biệt là ăn nhiều trái cây và rau củ vừa giúp giảm cân và vừa cải thiện tình trạng phì đại tuyến tiền liệt. Ăn các loại rau củ quả giàu vitamin C còn có thể làm giảm nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt.

Cách nhanh nhất để thu nhỏ tuyến tiền liệt phì đại?

Nên đi khám khi nhận thấy các triệu chứng của tăng sản lành tính tuyến tiền liệt để bác sĩ chẩn đoán chính xác vấn đề và mức độ nghiêm trọng của tình trạng, từ đó đưa ra phương pháp điều trị tốt nhất. Nếu là tăng sản lành tính tuyến tiền liệt, bác sĩ sẽ kê các loại thuốc như thuốc ức chế 5-alpha reductase, gồm có finasteride (Proscar và Propecia) và dutasteride (Avodart). Hai loại thuốc này không chỉ có tác dụng điều trị tăng sản lành tính tuyến tiền liệt mà còn là một trong những loại thuốc chính được sử dụng để điều trị rụng tóc.

Tóm tắt bài viết

Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính là một tình trạng phổ biến ở nam giới trên 50 tuổi và nghiên cứu hiện tại chưa tìm ra cách phòng ngừa vấn đề này. Tuy nhiên, có một số giải pháp điều trị có thể làm giảm sự phát triển của tuyến tiền liệt và giảm các triệu chứng. Các triệu chứng tăng sản tuyến tiền liệt lành tính thường dễ bị bỏ qua và nhiều nam giới có tâm lý e ngại đi khám nhưng tình trạng này có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và có thể dẫn đến biến chứng nếu không được điều trị. Vấn đề càng được phát hiện sớm thì việc điều trị sẽ càng hiệu quả.