Ngăn ngừa và xử lý biến chứng sa sụp chân mày, sụp mí sau tiêm Botox

Trong tiêm thẩm mỹ, biến chứng sa sụp thường chỉ liên quan đến việc tiêm Botox vào những vị trí không mong muốn gây yếu cơ dẫn đến sa sệ, đặc biệt ở những người tiêm kém trình độ. Tùy vị trí mà sa sụp có thể gây thấp chân mày, làm giảm thẩm mỹ, trường hợp sa chân mày nặng có thể ảnh hưởng đến tầm nhìn.

Sụp mí mắt trên có thể xảy ra khi tiêm vào nếp gian mày và Botox khuếch tán qua vách hốc mắt và ảnh hưởng đến cơ nâng mi…..Kết quả gây sụp mí mắt trên và bệnh nhân không thể mở được hết mắt.

Mặc dù biến chứng sa sụp có thể tồn tại trong suốt khoảng thời gian tác dụng của Botox, tuy nhiên nó thường biến mất nhanh hơn dự kiến, thường thì sụp mí là 3 đến 4 tuần, còn sụp chân mày là 6 tuần.

Cơ sở

Nghiên cứu của FDA thấy rằng tỉ lệ sa sụp là 5.4 % (12/263 bệnh nhân), hầu hết xảy ra là do người tiêm kém trình độ. Báo cáo cũng cho biết đối với người tiêm giỏi thì tỉ lệ biến chứng dưới 1%.

Dấu hiệu và triệu chứng

Thường từ 3-7 ngày sẽ xuất hiện phàn nàn của bệnh nhân về sụp chân mày hoặc sụp mí. Có thể là sụp 1 bên hoặc cả 2 bên. Đôi khi sa sụp tinh tế và không biểu hiện rõ ràng ngay lập tức, nhưng bệnh nhân thấy nặng mí/lông mày và có thể không mở được hết mắt và khó khăn khi trang điểm mắt. Bệnh nhân có thể mô tả cảm giác mệt mỏi và nặng quanh mắt và trở nên tồi tệ hơn suốt cả ngày. Trong những trường hợp nặng có thể dẫn đến hạn chế thị lực.

Yếu tố nguy cơ

….

Giảm thiểu nguy cơ

• Đảm bảo kiểm tra tiền sử y khoa của bệnh nhân đầy đủ, và bệnh nhân đồng ý sau khi nghe tư vấn về rủi ro và biến chứng tiềm tàng bao gồm sa sụp.
• Tiếp theo đánh giá giải phẫu cơ mặt của bệnh nhân, đặc biệt là vị trí lông mày (lưu ý vị trí lông mày giải phẫu có thể khác lông mày thật do can thiệp thẩm mỹ trước đó). Đánh giá sự đối xứng 2 bên (90% lông mày 2 bên không cân đối).
• Đánh giá kích thước và độ nặng của lông mày, chú ý đặc biệt khi cơ trán nghỉ ngơi – để đảm bảo bệnh nhân không dùng cơ trán nâng lông mày ( yêu cầu bệnh nhân ngồi thẳng, nhìn về phía trước và nhắm mắt lại, nếu lông mày hạ xuống thì không được điều trị xóa nếp nhăn trán).
• Phải luôn chụp ảnh bệnh nhân trước điều trị.
• Thông báo bệnh nhân tránh tắm nắng, xông hơi, mát xa sau tiêm ít nhất 4 giờ vì nó có thể làm phân tán Botox rộng ra bên ngoài vùng tiêm.

Sụp lông mày

Tác dụng phụ đáng quan tâm nhất của tiêm botox vùng trán là sụp chân mày, điều này có thể giảm bớt theo các quy tắc sau:

• Khi tiêm vào cơ trán, luôn tiêm ở giữa trán hoặc tiêm cao (cao hơn ít nhất 2 cm trên lông mày, bệnh nhân già thì trên 4 cm).
• Tiêm trong da thay vì tiêm trong cơ khi tiêm botox trán, một nghiên cứu đã báo cáo tỉ lệ sa sụp chân mày thấp hơn và không làm giảm kết quả điều trị
• Luôn tiêm nếp cau mày cùng phiên với tiêm trán (không tiêm cách rời phiên), đặc biệt ở bệnh nhân trên 50 tuổi (Mục đích là điều trị nhóm cơ hạ chân mày đồng thời với nhóm cơ nâng chân mày). Nếu dự đoán được các vấn đề với tiêm trán, tiêm nếp cau mày trước và đánh giá lại sau 2 tuần. Khi tiêm Botox, nên tiêm ít/thận trọng trước và đánh giá và tiêm bổ sung.
• Thận trọng với những bệnh nhân đã phẫu thuật vùng mặt

Sụp mí

• Tiêm nếp cau mày luôn cách trên lông mày 1 cm và không ra ngoài đến đường thẳng giữa đồng tử.
• Trong quá trình tiêm vào cơ mày (corrugator supercili), dùng tay bên không tiêm ấn tạo áp lực lên bờ ổ mắt để giảm nguy cơ phân tán Botox
• Khi tiêm xung quanh phức hợp cơ cau mày, kim phải hướng ra xa khỏi ổ mắt.
• Khi tiêm vùng dưới mắt trong quá trình điều trị nếp chân chim, không tiêm vào phía trong đến đường giữa đồng tử và cách xa bờ ổ mắt ít nhất 1 cm. Không bao giờ tiêm ngay dưới mắt nếu có biểu hiện xơ cứng đáng kể mí dưới, nếu có phẫu thuật mí mắt trước đây hoặc snap-test âm tính (mí dưới chậm trở lại vị trí cũ sau khi kéo xuống).

Sụp môi

…..

Điều trị tình trạng sa sụp

Giải thích đầy đủ và trấn an bệnh nhân về khoảng thời gian ảnh hưởng có lẽ là đủ nếu sa sụp nhẹ.

Sụp mí

• Kích thích cơ có thể giảm thời gian sụp mí và được thực hiện bằng bài tập cơ (dùng máy hoặc kích thích điện). Mẹo phổ biến các bác sĩ thường dùng là sử dụng mặt sau của bàn chải đánh răng điện đặt lên vùng cơ mí vài phút mỗi ngày.
• Nếu sụp mí cần phải điều trị, thuốc nhỏ mắt 0.5% apraclonidine có thể được kê toa nhỏ 3 lần/ngày, mỗi lần 1-2 giọt. Đây là chất chủ vận alpha-adernergic và tác động gây co cơ Muller (cơ Muller bám trên sụn mi, là cơ adrenergic dài 12 mm), giúp nâng mi lên 1 đến 2 mm.
• Có nhiều bằng chứng cho thấy hiệu quả của apraclonidine trong điều trị hội chứng Horner. Có nguy cơ gây ra co thắt đồng tử (miosis) và tăng nhãn áp góc đóng ở bệnh nhân nhạy cảm và nên kiểm tra xem bệnh nhân có đeo kính hoặc có tiền sử bệnh nhãn khoa không. Apraclonidine thường dung nạp tốt nhưng có thể gây nhạy cảm mắt nếu dùng lâu dài.
• Sệ mí dưới có thể do tiêm quá mức vào phần mi của cơ vòng mi và có thể tác động đáng kể đến chức năng mi mắt. Không có điều trị đặc hiệu cho biến chứng này và nó thường hết trong vòng vài tuần. Tuy nhiên nếu phát triển lật mí dưới, cần khám nhãn khoa ngay để tránh viêm, sừng hóa giác mạc.

Sụp chân mày

Một nghiên cứu được thực hiện bởi Carruther cho thấy rằng điều trị phức hợp cơ cau mày sử dụng kỹ thuật tiêm 7 điểm, liều tiêm 20 - 40 unit Botox, tạo ra sự thay đổi vị trí lông mày và nâng cao trung bình 0.5 - 1.3 mm tùy thuộc vào liều và đoạn lông mày ( trong, giữa, ngoài). Điều thú vị là phần ngoài lông mày đáp ứng sớm nhất, vì vậy người ta cho rằng Botox phân tán vào các sợi cơ trán phía trong gây bất hoạt một phần nhóm cơ này, kết quả là có sự tăng bù đắp trương lực cơ của nhóm cơ trán còn lại.

Nếu sụp chân mày xảy ra, tiêm trong da 0.01 ml ( 5 speywood unit Dysport) vị trí 2-3 mm bên dưới phần ngoài chân mày và 0.01 ml tiêm sâu vào cơ mày phía trong chân mày – làm giảm chức năng hạ lông mày, kết quả là lông mày nâng lên 1-2 mm. (tác giả khuyên dùng 2 unit với Botox, Vistabel hoặc kết hợp Bocouture, Xeomin ….). Nếu nâng chân mày không đạt được, thì hạ thấp chân mày bên kia để đạt đối xứng. Những kỹ thuật tiêm chỉnh sửa này chỉ nên thực hiện bởi bác sĩ kinh nghiệm.

Có 1 ca báo cáo cải thiện sụp chân mày do Botox bằng sử dụng Pyridostigmine Bromide liều 60mg cách nhau 6-8 giờ. Pyridostigmine Bromide là chất ức chế men cholinesterase đường uống. Tuy nhiên liều lượng và số lần uống phụ thuộc vào từng cá nhân và tác dụng phụ phổ biến là gây yếu cơ nghiêm trọng. Nó không được khuyến cáo bởi nhóm Aesthetic Complication Expert Group.