Vitamin A có những lợi ích gì đối với làn da?

Vitamin là các chất dinh dưỡng rất cần thiết để có sức khỏe tốt, trong đó có cả sức khỏe của làn da. Ăn nhiều thực phẩm giàu dinh dưỡng, uống bổ sung vitamin và sử dụng các sản phẩm bôi da có chứa vitamin đều rất có lợi cho da. Ngoài việc duy trì làn da khỏe mạnh, vitamin còn giúp cải thiện và điều trị một loạt các vấn đề về da, chẳng hạn như mụn trứng cá, bệnh vẩy nến, viêm da hay những thay đổi trên da do sự lão hóa. Một trong những loại vitamin mang lại nhiều lợi ích cho làn da là vitamin A.

Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu về một số dạng khác nhau của vitamin A, những tác dụng đối với làn da và các cách cải thiện làn da bằng vitamin A.

Vitamin A là gì?

Vitamin A thuộc nhóm vitamin tan trong chất béo cùng với vitamin D, E và K. Đây là một chất dinh dưỡng thiết yếu tốt cho da, mắt, chức năng sinh sản và chức năng của hệ miễn dịch. Có hai dạng vitamin A là retinoid (vitamin A đã chuyển hóa) và carotenoid (tiền chất của vitamin A). Cả hai dạng đều được gan chuyển thành retinol. Tại đây, retinol được lưu trữ hoặc vận chuyển bởi hệ bạch huyết đến các tế bào trong khắp cơ thể.

Da là cơ quan phản ứng với retinoid, có thể dễ dàng hấp thụ vitamin A khi bôi tại chỗ.

Retinol kích thích sản sinh tế bào da mới. Nếu không có retinol, da sẽ trở nên quá khô. Theo một nghiên cứu được đăng trên tạp chí Clinical Interventions in Aging, sự thiếu hụt retinol còn có thể gây ra chứng dày sừng nang lông - một tình trạng xảy ra do tích tụ quá nhiều keratin (chất sừng) trong các nang lông, gây nổi sẩn và khiến bề mặt da trở nên sần sùi. (1)

Sử dụng retinoid tại chỗ là phương pháp được các chuyên gia da liễu khuyến nghị để điều trị mụn trứng cá ở cả thanh thiếu niên và người trưởng thành.

Các nghiên cứu được báo cáo trên Toxicological Research chỉ ra rằng retinol còn giúp kích thích sản sinh collagen và giảm nếp nhăn khi sử dụng tại chỗ. (2)

Carotenoid chứa hàm lượng lớn chất chống oxy hóa. Nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dược phẩm và Sinh học Châu Âu (European Journal of Pharmaceutics and Biopharmaceutics) cho thấy rằng chế độ ăn uống giàu các chất thuộc nhóm carotenoid, chẳng hạn như beta-carotene, có thể ngăn ngừa tổn thương tế bào, lão hóa da sớm và các bệnh về da khác. (3)

Nhu cầu vitamin A hàng ngày

Vitamin A có trong nhiều loại thực phẩm tự nhiên và còn được thêm vào một số loại thực phẩm chế biến sẵn, chẳng hạn như ngũ cốc ăn sáng và các sản phẩm từ sữa. Cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ FDA khuyến nghị bắt đầu từ khi 4 tuổi, mỗi người nên tiêu thụ 5.000 IU (đơn vị quốc tế) vitamin A mỗi ngày từ cả thực phẩm có nguồn gốc thực vật và động vật.

Trẻ nhỏ cần ít vitamin A hơn so với người lớn trong độ tuổi sinh sản và phụ nữ đang cho con bú.

Ở hầu hết mọi người, chế độ ăn uống hàng ngày có thể đáp ứng đủ nhu cầu vitamin A của cơ thể. Tuy nhiên, trẻ sinh non và những người bị bệnh xơ nang có thể cần phải bổ sung vitamin A.

Các cách cải thiện làn da bằng vitamin A

Vitamin A từ thực phẩm

Chế độ ăn uống gồm có nhiều loại thực phẩm giàu vitamin A là một cách đơn giản và tự nhiên để cải tiện sức khỏe làn da.

Retinoid có trong các loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, chẳng hạn như:

• Gan
• Các sản phẩm từ sữa, chẳng hạn như sữa tươi, bơ và phô mai cheddar
• Trứng
• Các loại cá như cá hồi
• Dầu gan cá tuyết
• Tôm

Carotenoid có trong các loại thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật, chẳng hạn như:

• Cà rốt
• Cà chua
• Khoai lang
• Rau xanh
• Trái cây, chẳng hạn như xoài, mơ và mận

Viên uống vitamin A

Một cách nữa để tăng lượng vitamin A cho cơ thể là dùng viên uống bổ sung. Một số sản phẩm có chứa cả retinoid và carotenoid trong khi một số chỉ cung cấp retinoid, chẳng hạn như retinyl palmitate hoặc retinyl acetate và cũng có những sản phẩm chỉ chứa carotenoid, chẳng hạn như beta-carotene. Vitamin A cũng là một thành phần phổ biến trong các nhiều loại uống vitamin và khoáng chất tổng hợp.

Các sản phẩm dưỡng da chứa retinoid

Vitamin A là thành phần được sử dụng trong nhiều sản phẩm dưỡng da, chẳng hạn như serum, kem dưỡng ẩm, kem chống nắng, kem trị mụn, kem chống lão hóa... Một số loại viên uống vitamin A có dạng viên nang, có thể căt ra và bôi trực tiếp lên da.

Khi sử dụng tại chỗ (bôi trên da), vitamin A có lợi cho một số vấn đề về da như:

• Mụn trứng cá: Các sản phẩm retinoid tại chỗ có cả dạng kê đơn và không kê đơn, trong đó retinoid kê đơn có nồng độ cao hơn so với các sản phẩm không kê đơn. Retinoid là thành phần có hiệu quả trong điều trị và kiểm soát mụn trứng cá nhờ đặc tính chống viêm. Retinoid còn giúp thúc đẩy quá trình thay tế bào da và ngăn ngừa bít tắc lỗ chân lông – một trong những nguyên nhân gây hình thành mụn trứng cá.
• Nếp nhăn: Khi bôi trên da, retinoid kích thích sản sinh collagen. Điều này giúp làm mờ các rãnh nhăn và nếp nhăn. Retinoid còn có tác dụng làm đều màu da và làm mờ dần các đốm đồi mồi.

Các sản phẩm retinoid kê đơn có nồng độ mạnh hơn nhiều so với phiên bản không kê đơn và nhờ đó mà sẽ mang lại hiệu quả cao hơn đối với một số vấn đề về da.

Nếu chưa bao giờ dùng retinoid thì nên bắt đầu với các sản phẩm nồng độ thấp trước và sau đó tăng dần. Nếu có vấn đề nghiêm trọng, ví dụ như mụn trứng cá nặng thì nên đi khám bác sĩ da liễu để được tư vấn dùng các sản phẩm retinoid nồng độ cao một cách hiệu quả và an toàn.

Cần lưu ý, retinoid tại chỗ không phải là phương pháp điều trị vĩnh viễn cho bất kỳ vấn đề về da nào. Một khi ngừng sử dụng, hiệu quả có được sẽ chỉ kéo dài được một thời gian ngắn và sau đó tình trạng da sẽ dần trở lại như trước.

Các tác dụng phụ của vitamin A

Ăn, uống bổ sung quá nhiều vitamin A hoặc lạm dụng các sản phẩm bôi da có chứa vitamin A có thể gây ra các tác dụng phụ và thậm chí có thể gây hại.

Một số tác dụng phụ do tiêu thụ quá nhiều vitamin A đã chuyển hóa gồm có:

• Đau đầu
• Mờ mắt
• Chóng mặt
• Tổn hại gan
• Buồn nôn
• Mất ý thức

Beta carotene

Ăn quá nhiều beta carotene có thể làm da chuyển màu vàng. Tình trạng này không có hại và sẽ tự hết khi lượng beta-carotene trong chế độ ăn giảm.

Thuốc có thành phần vitamin A

Một số loại thuốc có chứa vitamin A, ví dụ như thuốc điều trị bệnh vẩy nến, béo phì và ung thư hạch tế bào T. Việc uống bổ sung vitamin A trong khi sử dụng các loại thuốc này có thể làm tăng nồng độ vitamin A trong cơ thể lên mức quá cao và điều này có thể dẫn đến các tác dụng phụ nguy hiểm như tổn hại gan.

Retinoid bôi da

Các sản phẩm retinoid kê đơn có nồng độ rất cao và có thể gây kích ứng da, khiến da bị khô và bong tróc. Có thể giảm thiếu tình trạng kích ứng bằng cách sử dụng retinoid một cách từ từ, tăng dần lượng và tần suất bôi.

Vì retinoid kích thích sự phát triển của tế bào mới nên có thể làm cho làn da trở nên nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời. Do đó cần che chắn kỹ cho da và sử dụng kem chống nắng khi ra ngoài trời trong thời gian dùng retinoid để giảm nguy cơ thâm sạm và cháy nắng. Nhưng cũng cần lưu ý, một số loại kem chống nắng có thành phần retinol. Việc sử dụng cùng lúc retinoid kê đơn và kem chống nắng có retinol có thể khiến da càng bị kích ứng nặng hơn.

Phụ nữ đang mang thai hoặc dự định có thai nên hỏi ý kiến bác sĩ về việc sử dụng retinoid bôi tại chỗ và retinoid đường uống. Hàm lượng vitamin A đã chuyển hóa trong cơ thể ở mức quá cao có thể gây dị tật bẩm sinh cho thai nhi.

Các cách khác để có làn da khỏe mạnh

Nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống lành mạnh và uống nhiều nước là những điều quan trọng để có được và duy trì làn da khỏe mạnh ở tất cả các độ tuổi. Bên cạnh đó cần bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời và kiểm tra da thường xuyên để phát hiện những thay đổi bất thường, chẳng hạn như xuất hiện nốt ruồi mới hay nốt ruồi có từ trước đột nhiên chuyển màu hoặc to ra (đây có thể là những dấu hiệu của ung thư da). Một điều quan trọng nữa là hạn chế để da tiếp xúc với các chất độc hại từ môi trường, chẳng hạn như khói thuốc lá, chất gây ô nhiễm,…

Làn da cần được chăm sóc mỗi ngày và phải lựa chọn các sản phẩm dưỡng da dựa trên loại da của mình (da dầu, da khô hay da hỗn hợp). Tuy nhiên, dù là loại da nào thì quy trình chăm sóc da cũng phải có bước làm sạch, dưỡng ẩm hàng ngày và tẩy tế bào chết từ 1 – 2 lần/tuần.

Tóm tắt bài viết

Vitamin A có hai dạng là retinoid và carotenoid. Cả hai dạng đều có trong nhiều loại thực phẩm lành mạnh và ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin A là cách tốt nhất để cung cấp vitamin A cho cơ thể.

Khi bôi trực tiếp trên da, retinoid giúp trị mụn trứng cá và làm chậm tốc độ lão hóa da. Tuy nhiên nếu không sử dụng đúng cách hoặc lạm dụng quá mức, retinoid có thể gây ra các vấn đề không mong muốn.