Ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn quanh thần kinh có nghĩa là gì?

Ung thư xâm lấn quanh thần kinh là gì?

Ung thư xâm lấn quanh thần kinh (perineural invasion) có nghĩa là các tế bào ung thư phát triển bên trong hoặc dọc theo dây thần kinh.

Dây thần kinh là một bó sợi được tạo nên từ các tế bào thần kinh. Các dây thần kinh có chức năng gửi và nhận tín hiệu từ não bộ. Ở những người bị ung thư tuyến tiền liệt, xâm lấn quanh thần kinh có nghĩa là ung thư đang phát triển bên trong hoặc chạm vào dây thần kinh trong tuyến tiền liệt.

Xâm lấn quanh thần kinh trong ung thư tuyến tiền liệt có nghĩa là nguy cơ ung thư lan rộng (di căn) sang các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như xương sẽ cao hơn. Điều đó cũng có nghĩa là ung thư ác tính hơn và có tiên lượng kém hơn so với ung thư tuyến tiền liệt không xâm lấn quanh thần kinh.

Nhưng xâm lấn quanh thần kinh không phải là yếu tố duy nhất mà bác sĩ sẽ tính đến khi xác định phác đồ điều trị và tiên lượng.

Có phải xâm lấn quanh thần kinh có nghĩa là ung thư đã di căn?

Không phải lúc nào xâm lấn quanh thần kinh cũng đồng nghĩa với việc ung thư đã di căn đến các bộ phận khác trong cơ thể nhưng khi ung thư xâm lấn quanh thần kinh thì nguy cơ ung thư đã di căn hoặc sẽ di căn trong tương lai sẽ cao hơn.

Một nghiên cứu vào năm 2015 đã tìm thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa sự xâm lấn quanh thần kinh và ung thư di căn xương. Nghiên cứu này được thực hiện trên 633 nam giới mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Những người bị xâm lấn quanh thần kinh có nguy cơ ung thư di căn xương cao hơn gấp 11 lần so với những người không bị xâm lấn quanh thần kinh. (1)

Xâm lấn quanh thần kinh là một cách phổ biến mà các tế bào ung thư tuyến tiền liệt lan rộng trong cơ thể. Khi xâm lấn các dây thần kinh thì các tế bào ung thư sẽ có một con đường trực tiếp để lan ra bên ngoài tuyến tiền liệt thông qua hệ thống dây thần kinh. Ung thư cũng có thể lây lan trong cơ thể thông qua các mạch máu và hệ bạch huyết.

Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn quanh thần kinh

Một phương pháp được sử dụng để phát hiện ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn quanh thần kinh là sinh thiết kim.

Trong quá trình sinh thiết kim, bác sĩ sử dụng một cây kim hẹp, rỗng để lấy một số mẫu mô nhỏ từ tuyến tiền liệt. Sau đó, mẫu mô được phân tích dưới kính hiển vi để xem có tế bào ung thư ở bên trong, xung quanh hoặc dọc theo dây thần kinh hay không.

Bác sĩ cũng có thể phát hiện ung thư xâm lấn quanh thần kinh sau khi phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt. Sau ca phẫu thuật, bác sĩ sẽ kiểm tra tuyến tiền liệt dưới kính hiển vi để tìm dấu hiệu của ung thư xâm lấn quanh thần kinh.

Mức độ phổ biến của ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn quanh thần kinh

Xâm lấn quanh thần kinh là một tình trạng phổ biến trong các trường hợp ung thư tuyến tiền liệt nhưng tỷ lệ thay đổi theo từng nghiên cứu.

Một tổng quan tài liệu vào năm 2018 đã tổng hợp các nghiên cứu với tổng số người tham gia là 13.412 nam giới bị ung thư tuyến tiền liệt, khoảng 31% (4.197 người) bị ung thư xâm lấn quanh thần kinh. Trong một nghiên cứu khác được thực hiện trên 721 nam giới đã từng phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt, gần 74% bị ung thư xâm lấn quanh thần kinh.

Sở dĩ các kết quả có sự khác biệt có thể là do bước chẩn đoán vì ung thư xâm lấn quanh thần kinh là một vấn đề phức tạp. Một nghiên cứu vào năm 2021 cho thấy rằng cứ 4 trường hợp lại có 1 trường hợp không đồng ý với chẩn đoán ung thư xâm lấn quanh thần kinh.

Triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn quanh thần kinh

Bản thân ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn quanh thần kinh không gây triệu chứng nhưng các triệu chứng sẽ xuất hiện khi ung thư lan ra bên ngoài tuyến tiền liệt thông qua các dây thần kinh.

Ví dụ, ung thư tuyến tiền liệt di căn đến xương thường gây đau nhức xương và làm cho xương yếu, dễ gãy. Ung thư di căn đến não có thể gây đau đầu, chóng mặt và co giật.

Xâm lấn quanh thần kinh ảnh hưởng như thế nào đến điều trị ung thư tuyến tiền liệt?

Vì xâm lấn quanh thần kinh có nghĩa là bệnh ung thư có nguy cơ di căn cao hơn nên bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị tích cực hơn cho những ca bệnh có xâm lấn quanh thần kinh.

Nhưng bác sĩ sẽ cân nhắc nhiều yếu tố, gồm có kết quả xét nghiệm chẩn đoán, tuổi tác và sức khỏe tổng thể của người bệnh trước khi quyết định phác đồ điều trị.

Đối với những ca bệnh ung thư xâm lấn quanh thần kinh và điều trị bằng phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt, bác sĩ có thể sẽ cắt bỏ cả các dây thần kinh chạy dọc hai bên tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, điều này có thể sẽ ảnh hưởng đến khả năng cương cứng sau phẫu thuật.

Sau phẫu thuật, người bệnh có thể tiếp tục phải điều trị bằng xạ trị, liệu pháp hormone hoặc các phương pháp điều trị toàn thân như hóa trị để tiêu diệt các tế bào ung thư đã lan ra bên ngoài tuyến tiền liệt.

Cần có thêm các thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên với thời gian theo dõi dài để tìm hiểu xem liệu một phác đồ điều trị khác cho những trường hợp ung thư xâm lấn quanh thần kinh có thể giúp ngăn ngừa bệnh tái phát và cải thiện tiên lượng hay không.

Trong tương lai có thể sẽ có thêm các phương pháp điều trị mới khi các nhà khoa học hiểu rõ hơn về ung thư xâm lấn quanh thần kinh.

Tiên lượng ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn quanh thần kinh

Vẫn còn một số tranh cãi trong cộng đồng khoa học về tầm quan trọng của xâm lấn quanh thần kinh trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Trong những năm gần đây, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy xâm lấn quanh thần kinh là một yếu tố giúp xác định tiên lượng của bệnh ung thư tuyến tiền liệt.

Nghiên cứu gần đây cho thấy những ca bệnh ung thư xâm lấn quanh thần kinh có tiên lượng kém hơn. Xâm lấn quanh thần kinh là dấu hiệu của ung thư ác tính hơn và thường xảy ra ở các ca bệnh ung thư giai đoạn tiến triển xa. (2)

Tuy nhiên, xâm lấn quanh thần kinh không phải lúc nào cũng có nghĩa là ung thư đã di căn. Và đó không phải là yếu tố duy nhất mà bác sĩ sẽ xem xét để xác định tiên lượng.

Bác sĩ còn dựa trên thang điểm Gleason (độ mô học) để xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh ung thư. Nói chung, điểm Gleason càng cao thì nguy cơ ung thư di căn nhanh chóng càng cao.

Ngoài ra, bác sĩ còn dựa trên các yếu tố khác để đánh giá tiên lượng:

• Mức PSA
• Kích thước của khối u
• Ung thư đã ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết hay chưa
• Ung thư xảy ra ở một hay cả hai bên tuyến tiền liệt
• Số mẫu sinh thiết có chứa tế bào ung thư
• Kết quả chẩn đoán hình ảnh

Trong một nghiên cứu vào năm 2018, xâm lấn quanh thần kinh có liên quan đến điểm Gleason cao hơn. Những người bị xâm lấn quanh thần kinh cũng có nguy cơ tái phát ung thư sau điều trị cao hơn một chút so với những người không bị xâm lấn quanh thần kinh nhưng sự khác biệt là không đáng kể. Một nghiên cứu vào năm 2020 được thực hiện trên 721 người bị ung thư tuyến tiền liệt cũng phát hiện ra rằng những người bị xâm lấn quanh thần kinh có nguy cơ bệnh tiến triển nặng và ung thư tái phát cao hơn.

Một nghiên cứu vào năm 2017 cho thấy xâm lấn quanh thần kinh xảy ra phổ biến hơn ở những người có điểm Gleason cao và có liên quan đến tỷ lệ tử vong cao hơn. Trong nghiên cứu này, những nam giới bị xâm lấn quanh thần kinh có nguy cơ tử vong do ung thư tuyến tiền liệt cao hơn gấp đôi so với những người không bị xâm lấn quanh thần kinh.

Tóm tắt bài viết

Ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn quanh thần kinh có nghĩa là ung thư đã phát triển bên trong hoặc xung quanh dây thần kinh ở tuyến tiền liệt. Điều đó có nghĩa là ung thư có nguy cơ di căn sang các bộ phận khác của cơ thể cao hơn và tiên lượng kém hơn.

Tuy nhiên, xâm lấn quanh thần kinh không phải là yếu tố duy nhất ảnh hưởng đến tiên lượng.

Bác sĩ sẽ còn dựa trên một vài yếu tố khác, chẳng hạn như điểm Gleason, mức PSA và kết quả chẩn đoán hình ảnh để xác định tiên lượng và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.