Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3: Triệu chứng, điều trị và tiên lượng

Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 1 có nghĩa là ung thư vẫn còn giới hạn ở tuyến tiền liệt, trong khi giai đoạn 4 – giai đoạn cuối cùng và nghiêm trọng nhất của bệnh – là khi ung thư đã lan đến các bộ phận khác của cơ thể. Khoảng 80 đến 85% số ca ung thư tuyến tiền liệt được chẩn đoán ở giai đoạn 1, 2 hoặc 3.

Ở giai đoạn 3, các tế bào ung thư đã xâm lấn vào lớp vỏ mỏng bao quanh tuyến tiền liệt. Các tế bào ung thư có thể đã lan ra vùng mô bên ngoài tuyến tiền liệt hoặc vẫn chỉ giới hạn ở tuyến tiền liệt.

Nếu được điều trị bằng phác đồ phù hợp, khoảng 95% bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3 có thê sống thêm ít nhất 5 năm. (1)

Triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3

Ở giai đoạn đầu, bệnh ung thư tuyến tiền liệt thường không biểu hiện triệu chứng hoặc nếu có thì cũng chỉ có rất ít triệu chứng. Hầu hết các trường hợp ung thư tuyến tiền liệt khu trú đều không có triệu chứng. Khi sang đến giai đoạn 3, bệnh sẽ bắt đầu có triệu chứng. Các dấu hiệu đầu tiên thường là các vấn đề về tiết niệu, gồm có:

• Dòng tiểu yếu
• Đi tiểu nhiều lần
• Tiểu không tự chủ
• Tiểu đêm
• Có máu trong nước tiểu hoặc tinh dịch
• Buồn tiểu nhưng không đi được

Ở giai đoạn 3, người bệnh còn có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu ở vùng chậu. Một triệu chứng nữa có thể xảy ra ở giai đoạn 3 của ung thư tuyến tiền liệt là rối loạn cương dương.

Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3

Nếu bác sĩ sờ thấy u cục hay vùng cứng trên tuyến tiền liệt trong quá trình thăm trực tràng thì sẽ phải tiến hành sinh thiết để xác nhận. Tương tự, nếu xét nghiệm PSA cho kết quả cao hơn bình thường thì cũng sẽ phải sinh thiết. Người bệnh có thể còn phải chụp cộng hưởng từ (MRI) để xem có khối u ở tuyến tiền liệt hay không.

Sinh thiết là cách duy nhất để xác nhận chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Nếu có các dấu hiệu khác của bệnh ung thư tuyến tiền liệt, bác sĩ thường sẽ đề nghị sinh thiết bằng kim: sử dụng một cây kim dài đưa vào tuyến tiền liệt để lấy một mẫu mô nhỏ. Mẫu mô sau đó được đem đi phân tích để xem có tế bào ung thư hay không.

Nếu tìm thấy tế bào ung thư, các tế bào sẽ được xác định điểm Gleason. Sau đó bác sĩ sẽ xác định giai đoạn ung thư và đưa ra phác đồ điều trị thích hợp.

Cách xác định giai đoạn ung thư tuyến tiền liệt

Xác định giai đoạn ung thư giúp bác sĩ và người bệnh biết được mức độ nghiêm trọng của bệnh và phương án điều trị tốt nhất.

Hệ thống phân giai đoạn ung thư

Hệ thống phân giai đoạn ung thư được sử dụng phổ biến nhất hiện nay là hệ thống TNM của Ủy ban Hỗn hợp về Ung thư Hoa Kỳ (American Joint Committee on Cancer). TNM là viết tắt của tumor, node và metastasis, có nghĩa là hệ thống này phân chia giai đoạn ung thư dựa trên 3 yếu tố:

• Kích thước của khối u ban đầu (tumor)
• Ung thư đã lan đến các hạch bạch huyết hay chưa và số lượng hạch bạch huyết bị ảnh hưởng (node)
• Ung thư đã di căn sang các khu vực khác trong cơ thể hay chưa (metastasis)

Mức PSA

Bác sĩ còn dựa vào kết quả xét nghiệm PSA để xác định giai đoạn ung thư tuyến tiền liệt. PSA là viết tắt của prostate-specific antigen, có nghĩa là kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt - một loại protein được sản xuất bởi các tế bào tuyến tiền liệt. Xét nghiệm PSA đo nồng độ protein này trong máu.

Mặc dù không phải lúc nào cũng đúng nhưng mức PSA cao có thể là dấu hiệu của ung thư tuyến tiền liệt. Mức PSA được đo bằng đơn vị nanogam PSA trên mỗi mililit máu (ng/mL).

Nồng độ PSA trong máu ở mức 4,0 ng/mL thường được coi là “bình thường” nhưng mức PSA của mỗi ca bệnh sẽ được đánh giá dựa trên nhiều yếu tố như tuổi tác, tình trạng tuyến tiền liệt và các loại thuốc đang dùng.

Điểm Gleason

Tính điểm Gleason cũng là một bước để xác định giai đoạn ung thư tuyến tiền liệt. Điểm Gleason là thang đo mức độ ác tính của ung thư. Điểm Gleason được tính dựa trên kết quả sinh thiết tuyến tiền liệt. Cụ thể, điểm Gleason là tổng của độ mô học loại tế bào chiếm ưu thế nhất (chiếm hơn 50% mô) và độ mô học loại tế bào chiếm ưu thế thứ nhì trong mẫu mô (dưới 50% nhưng trên 5%).

Độ mô học của tế bào dao động từ 1 đến 5. Điểm Gleason có thể là 7 hoặc 3 + 4. Điểm Gleason càng cao thì ung thư càng ác tính.

Các giai đoạn ung thư tuyến tiền liệt

Dưới đây là đặc điểm cơ bản của 4 giai đoạn ung thư tuyến tiền liệt.

Giai đoạn 1

• Đây là giai đoạn nhẹ nhất, ung thư chưa lan ra bên ngoài tuyến tiền liệt.
• Tỷ lệ sống 5 năm là gần 100%.
• Mức PSA thường dưới 10 ng/mL và điểm Gleason thường là 6 trở xuống.

Giai đoạn 2

• Ung thư vẫn chỉ giới hạn trong tuyến tiền liệt.
• Tuy nhiên, ở giai đoạn này bác sĩ có thể sờ thấy những thay đổi bất thường ở tuyến tiền liệt khi thăm trực tràng.
• Ở giai đoạn 2, điểm PSA thường dưới 20 ng/mL và điểm Gleason có thể là 6, 7 hoặc 8 (nhóm độ mô học 2, 3, 4).
• Tỷ lệ sống 5 năm cũng gần như 100%.

Giai đoạn 3

Ung thư bắt đầu lan ra bên ngoài tuyến tiền liệt nhưng thường là chưa đến trực tràng, bàng quang hoặc các cơ quan khác. Ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3 được chia thành ba giai đoạn nhỏ:

• Giai đoạn 3A: Khối u phát triển qua lớp màng bên ngoài ở một bên của tuyến tiền liệt. Mức PSA thường là 20 ng/mL trở lên và điểm Gleason thường là 8 trở xuống.
• Giai đoạn 3B: Khối u phát triển qua lớp màng bên ngoài của tuyến tiền liệt và xâm lấn túi tinh, trực tràng hoặc cơ vòng niệu đạo. Ung thư chưa lan đến hạch bạch huyết. Chỉ số PSA có thể ở bất kỳ mức nào và điểm Gleason có thể là 8 trở xuống.
• Giai đoạn 3C: Khối u có thể vẫn nằm ở tuyến tiền liệt hoặc đã phát triển ra bên ngoài tuyến tiền liệt. Ung thư chưa lan đến hạch bạch huyết. Chỉ số PSA có thể ở bất kỳ mức nào và điểm Gleason là 8 trở xuống.

Nếu ung thư chưa di căn xa, tỷ lệ sống 5 năm ở giai đoạn 3 vẫn gần như 100%.

Giai đoạn 4

Ung thư giai đoạn 4 được chia thành các giai đoạn nhỏ hơn tùy thuộc vào phạm vi di căn. Ở giai đoạn 4A, ung thư lan đến các hạch bạch huyết lân cận và ở giai đoạn 4B, ung thư lan đến các hạch bạch huyết ở xa hoặc các cơ quan khác trong cơ thể, thậm chí là xương.

• Đây là giai đoạn nghiêm trọng nhất của ung thư tuyến tiền liệt.
• Ở giai đoạn 4, chỉ số PSA và điểm Gleason có thể ở mức bất kỳ.
• Tỷ lệ sống 5 năm là khoảng 30%.

Tỷ lệ sống 5 năm là gì?

Điều quan trọng là phải hiểu tỷ lệ sống 5 năm có nghĩa là gì. Đó là số người còn sống được thêm ít nhất 5 năm kể từ thời điểm chẩn đoán ung thư.

Điều trị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3

Có nhiều phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Tùy vào giai đoạn ung thư tại thời điểm chẩn đoán mà bác sĩ sẽ đưa ra khuyến nghị cụ thể, từ giám sát tích cực cho đến các thủ thuật xâm lấn. Giám sát tích cực có nghĩa là người bệnh sẽ tái khám thường xuyên để theo dõi sự tiến triển của bệnh ung thư. Các phương pháp điều trị phổ biến là phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt và xạ trị.

Các phương pháp thường được sử dụng để điều trị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3 gồm có:

• Xạ trị chùm tia bên ngoài kết hợp liệu pháp hormone
• Xạ trị chùm tia bên ngoài và xạ trị áp sát, kết hợp với liệu pháp hormone
• Phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến tiền liệt, có nghĩa là cắt bỏ hoàn toàn tuyến tiền liệt cùng một phần mô xung quanh, bao gồm cả túi tinh
• Vét hạch chậu (cắt các hạch bạch huyết vùng chậu)

Những phương pháp này được gọi là phương pháp điều trị “tại chỗ” vì điều trị ung thư trong hoặc gần tuyến tiền liệt.

Tiên lượng

Ung thư tuyến tiền liệt là một loại ung thư tiến triển chậm, vì vậy nên ngay cả khi được chẩn đoán ở giai đoạn 3 thì khả năng điều trị thành công vẫn khá cao. Và các phương pháp điều trị đang ngày càng trở nên hiệu quả hơn. Ngoài ra còn có nhiều phương pháp điều trị mới đang trong quá trình nghiên cứu và thử nghiệm.

Sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất ở nam giới.

Vì ung thư tuyến tiền liệt phát triển chậm nên việc khám định kỳ có thể giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society) khuyến nghị độ tuổi bắt đầu sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt tùy theo mức độ nguy cơ như sau:

• 40 tuổi đối với những nam giới có nhiều hơn một thân nhân bậc một (cha hoặc anh em ruột) bị ung thư tuyến tiền liệt từ sớm.
• 45 tuổi đối với những nam giới có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao, gồm có người Mỹ gốc Phi và những người có một thân nhân bậc một mắc ung thư tuyến tiền liệt trước 65 tuổi.
• Từ 55 đến 69 tuổi đối với những nam giới có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt ở mức trung bình.

Sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt hiện vẫn đang là một chủ đề gây tranh cãi, vì vậy hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn về việc khám sàng lọc.

Tóm tắt bài viết

Khi sang đến giai đoạn 3, tình trạng bệnh ung thư tuyến tiền liệt đã trở nên nghiêm trọng hơn so với hai giai đoạn trước nhưng vẫn có thể điều trị thành công. Các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn 3 gồm có phẫu thuật, xạ trị và liệu pháp hormone. Các phương pháp này có thể ảnh hưởng đến chức năng tiết niệu và tình dục của người bệnh nhưng là điều cần thiết để ngăn chặn ung thư tiếp tục lan rộng trong cơ thể. Bác sĩ sẽ xác định phác đồ điều trị dựa trên tuổi tác, tình trạng sức khỏe, mức độ tiến triển của bệnh ung thư cũng như nguyện vọng của người bệnh.