Triglyceride ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?

Triglyceride là dạng chất béo phổ biến nhất trong cơ thể. Cơ thể lưu trữ và sử dụng loại chất béo này để tạo năng lượng giữa các bữa ăn. Nếu nồng độ triglyceride trong máu cao, bạn có thể có nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nghiêm trọng.

Dưới đây là thông tin thêm về triglyceride, nguyên nhân gây tăng triglyceride và cách giảm mức triglyceride hiệu quả.

Triglyceride là gì?

Khi tiêu thụ thực phẩm, lượng calo, đường và rượu dư thừa mà cơ thể chưa cần sử dụng ngay sẽ được chuyển hóa thành triglyceride và lưu trữ trong các tế bào mỡ. Khi cần năng lượng, hormone sẽ giải phóng triglyceride để sử dụng.

Nếu thường xuyên tiêu thụ thực phẩm giàu carbohydrate mà không tiêu hao hết, mức triglyceride trong cơ thể có thể sẽ tăng cao.

Mức triglyceride cao (tăng triglyceride máu) là một yếu tố nguy cơ lớn gây xơ vữa động mạch (hẹp lòng động mạch), có thể dẫn đến đột quỵ, nhồi máu cơ tim và bệnh động mạch ngoại biên (PAD). Ngoài ra, triglyceride cao cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm tụy và bệnh gan.

Triglyceride và cholesterol khác nhau như thế nào?

Triglyceride và cholesterol đều được gan sản xuất và được hấp thụ từ thực phẩm. Chúng cùng lưu thông trong máu nhưng có chức năng khác nhau:

• Triglyceride là một dạng chất béo có vai trò dự trữ năng lượng dư thừa.
• Cholesterol là một loại lipoprotein cần thiết để xây dựng tế bào, sản xuất một số hormone và tổng hợp vitamin D.

Mức triglyceride bao nhiêu là bình thường và cao?

Theo Viện Tim, Phổi và Máu Quốc gia Hoa Kỳ, có thể thực hiện xét nghiệm lipid máu để đánh giá các chỉ số sau:

• Tổng lượng cholesterol
• HDL (cholesterol tốt)
• LDL (cholesterol xấu)
• Triglyceride

Bác sĩ có thể yêu cầu bạn nhịn ăn từ 8 đến 12 giờ trước khi xét nghiệm. Kết quả thường có sau vài ngày, bác sĩ sẽ đưa ra khuyến nghị dựa trên mức triglyceride đo được.

Lưu ý: Các mức trên được đo trong tình trạng nhịn ăn và tính theo milligram triglyceride trên mỗi decilit máu (mg/dL).

Bao lâu nên kiểm tra mức triglyceride?

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến nghị những người trên 20 tuổi nên kiểm tra triglyceride mỗi 4 đến 6 năm. Tuy nhiên, tùy theo tình trạng sức khỏe, bác sĩ có thể đề nghị kiểm tra thường xuyên hơn. AHA cũng khuyến cáo trẻ em nên được xét nghiệm một lần trong độ tuổi từ 9 đến 11 và một lần nữa trong độ tuổi từ 17 đến 21.

Nguyên nhân và rủi ro của mức triglyceride cao

Mức triglyceride cao có thể là do các yếu tố sau:

• Tiền sử gia đình có cholesterol cao
• Uống rượu quá nhiều
• Chế độ ăn nhiều đường và carbohydrate đơn giản
• Thừa cân hoặc béo phì
• Bệnh tiểu đường không được kiểm soát
• Bệnh gan hoặc thận
• Huyết áp cao
• Sử dụng một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, hormone, corticosteroid hoặc thuốc chẹn beta
• Thời kỳ mãn kinh
• Hút thuốc lá
• Bệnh lý tuyến giáp

Mức triglyceride cao hơn bình thường có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch (xơ cứng hoặc dày thành động mạch), nhồi máu cơ tim, đột quỵ và bệnh tim mạch. Ngoài ra, bạn cũng có thể có nguy cơ bị viêm tụy và bệnh gan.

Điều trị

Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc sau để điều trị triglyceride cao:

• Statin, như rosuvastatin (Crestor) và atorvastatin (Lipitor)
• Fibrate, như gemfibrozil (Lopid) và fenofibrate (Tricor, Fenoglide)
• Thuốc ức chế hấp thu cholesterol
• Axit nicotinic (niacin)
• Thuốc ức chế PCSK9

Kiểm soát triglyceride cao bằng cách thay đổi lối sống

Có ba cách chính để giảm triglyceride cao là:

• Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh
• Tập thể dục thường xuyên
• Duy trì cân nặng hợp lý

Bạn có thể thực hiện các thay đổi lối sống sau để làm giảm mức triglyceride:

• Chế độ ăn uống: Hạn chế carbohydrate đơn giản (đường, thực phẩm từ bột mì trắng, fructose), chất béo chuyển hóa và thực phẩm chứa dầu hydro hóa. Thay vì mỡ động vật, nên chọn chất béo từ thực vật như dầu ô liu, dầu hạt cải. Thay thịt đỏ bằng cá giàu omega-3 như cá thu hoặc cá hồi. Hạn chế hoặc tránh uống rượu do rượu có lượng calo và đường cao.
• Tập thể dục: AHA khuyến nghị ít nhất 150 phút tập thể dục nhịp điệu cường độ vừa mỗi tuần (tương đương 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần) hoặc 75 phút tập thể dục cường độ cao mỗi tuần.
• Kiểm soát cân nặng: Vì calo dư thừa sẽ chuyển hóa thành triglyceride và lưu trữ dưới dạng mỡ nên việc giảm lượng calo tiêu thụ có thể giúp làm giảm triglyceride. Hãy kết hợp chế độ ăn và tập luyện để đạt được cân nặng hợp lý.

Ngoài ra, những thay đổi khác có thể giúp giảm triglyceride bao gồm:

• Kiểm soát huyết áp cao và bệnh tiểu đường
• Ngủ đủ giấc
• Kiểm soát căng thẳng
• Bỏ thuốc lá

Bác sĩ cũng có thể khuyến nghị bổ sung niacin (axit nicotinic) hoặc dầu cá (omega-3).

Mức triglyceride thấp có đáng lo ngại không?

Thông thường, mức triglyceride thấp không phải là vấn đề đáng lo. Hiện chưa có giới hạn cụ thể để xác định mức triglyceride thấp, nhưng mức dưới 150 mg/dL thường sẽ phản ánh:

• Chế độ ăn ít chất béo
• Chế độ ăn uống lành mạnh
• Nhịn ăn hoặc thực hiện chế độ ăn kiêng đặc biệt

Tuy nhiên, mức triglyceride quá thấp có thể góp phần dẫn đến một số tình trạng bệnh lý như suy dinh dưỡng hoặc rối loạn hấp thu, nhưng những bệnh này thường được chẩn đoán dựa trên các triệu chứng khác.

Khi nào nên gặp bác sĩ?

Mức triglyceride cao thường không gây ra triệu chứng mà chỉ được phát hiện qua xét nghiệm máu kiểm tra lipid máu.

Nếu bạn không có yếu tố nguy cơ đáng kể, bác sĩ thường sẽ chỉ định xét nghiệm lipid máu định kỳ vài năm một lần để kiểm tra mức cholesterol và triglyceride.

Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy mức triglyceride cao, bác sĩ có thể đề nghị thay đổi lối sống, tập trung vào chế độ ăn uống và tập thể dục. Nếu những thay đổi này không đạt hiệu quả mong muốn, có thể cần dùng thuốc như statin hoặc fibrate.

Kết luận

Nếu xét nghiệm lipid máu cho thấy bạn có mức triglyceride cao, bác sĩ có thể đề xuất điều chỉnh lối sống, chẳng hạn như tập thể dục và áp dụng chế độ ăn ít carbohydrate đơn giản, chất béo chuyển hóa và dầu hydro hóa.

Những thay đổi này không chỉ giúp giảm triglyceride mà còn hỗ trợ cải thiện sức khỏe tổng thể.