Mức triglyceride thấp có nguy hiểm không?

Lipid, hay còn gọi là chất béo, là một trong ba nhóm chất dinh dưỡng đa lượng thiết yếu trong chế độ ăn. Các loại lipid bao gồm:

• Steroid
• Phospholipid
• Triglyceride

Triglyceride là một dạng lipid mà cơ thể có thể sử dụng để tạo năng lượng ngay lập tức hoặc dự trữ để dùng sau.

Khi ăn, cơ thể sẽ sử dụng chất dinh dưỡng làm năng lượng. Tuy nhiên, nếu bữa ăn cung cấp quá nhiều năng lượng (calo dư thừa), phần năng lượng thừa sẽ được chuyển hóa thành triglyceride và lưu trữ trong tế bào mỡ để sử dụng sau này.

Vấn đề về triglyceride thường gặp nhất là mức triglyceride cao.

Mức triglyceride cao trong máu có thể góp phần gây xơ vữa động mạch – tình trạng động mạch bị tắc nghẽn và xơ cứng. Do đó, triglyceride cao có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đau tim hoặc đột quỵ.

Tuy nhiên, mức triglyceride thấp cũng có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe.

Bài viết này sẽ phân tích ảnh hưởng của mức triglyceride thấp đối với sức khỏe và cách phòng ngừa cũng như điều trị các vấn đề liên quan.

Mức triglyceride bao nhiêu là bình thường?

Xét nghiệm phổ biến nhất để kiểm tra triglyceride là bảng xét nghiệm lipid (lipid panel). Xét nghiệm này đánh giá các chỉ số sau:

• Tổng lượng cholesterol
• LDL (cholesterol "xấu")
• HDL (cholesterol "tốt")
• Triglyceride
• Tỷ lệ cholesterol/HDL
• Cholesterol không phải HDL

Bác sĩ sẽ sử dụng kết quả xét nghiệm lipid để xác định xem mức triglyceride có nằm trong phạm vi bình thường hay không. Triglyceride được đo bằng mg/dL (miligrams trên decilit máu).

Mức triglyceride có thể thay đổi từng ngày. Chẳng hạn, sau khi ăn, mức triglyceride có thể tăng gấp 5 đến 10 lần so với khi nhịn ăn.

Mức triglyceride bình thường khi nhịn ăn

Mức triglyceride cao ở người trưởng thành

Hiện chưa có giới hạn cụ thể cho mức triglyceride thấp. Tuy nhiên, nếu triglyceride quá thấp, đây có thể là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn.

Nguyên nhân nào gây ra mức triglyceride thấp?

Chế độ ăn nhiều chất béo và thực phẩm siêu chế biến có thể làm tăng mức triglyceride. Khi áp dụng chế độ ăn cân bằng với thực phẩm tự nhiên, bạn thường sẽ có mức triglyceride thấp.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, mức triglyceride thấp có thể đi kèm với mức LDL (cholesterol "xấu") cao, điều này thường dẫn đến nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn. Mặc dù triglyceride thấp có thể giảm nguy cơ bệnh tim nhưng LDL cao lại làm tăng nguy cơ này, vậy nguyên nhân là do đâu?

Có hai loại hạt LDL cần được xem xét khi đánh giá nguy cơ mắc bệnh tim:

• LDL-A: Hạt LDL kích thước lớn, ít đậm đặc – giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim
• LDL-B: Hạt LDL nhỏ, đậm đặc – làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim

Lượng triglyceride thấp nhưng LDL cao có thể cho thấy chế độ ăn giàu chất béo lành mạnh.

Chất béo lành mạnh giúp tăng HDL (cholesterol "tốt") và có thể làm thay đổi loại LDL trong máu. Do đó, LDL cao không phải lúc nào cũng là dấu hiệu không tốt. Thay vào đó, đây có khả năng là các hạt LDL lớn hơn, ít đậm đặc hơn nhờ vào chế độ ăn giàu chất béo lành mạnh.

Ngoài ra, mức triglyceride thấp cũng có thể do đột biến di truyền.

Chế độ ăn quá ít chất béo

Chế độ ăn ít chất béo không phải lúc nào cũng có hại. Trên thực tế, đây có thể là một cách hiệu quả để giảm cân. Tuy nhiên, nếu quá ít chất béo, chế độ ăn này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực.

Những người ăn quá ít chất béo có thể có mức triglyceride thấp. Vì chất béo là một thành phần thiết yếu của quá trình trao đổi chất nên cơ thể cần được cung cấp một lượng chất béo nhất định, đặc biệt là chất béo lành mạnh.

Nhịn ăn trong thời gian dài

Nhịn ăn là trạng thái kiêng ăn uống trong một khoảng thời gian nhất định. Nhiều người áp dụng phương pháp này để cải thiện sức khỏe với lợi ích như giảm đường huyết, điều chỉnh mức lipid và kiểm soát cân nặng.

Theo một nghiên cứu năm 2019, nhịn ăn gián đoạn có thể giúp giảm mức triglyceride.

Nhịn ăn trong thời gian dài có thể làm mức triglyceride giảm mạnh. Nếu một người có mức triglyceride bình thường, việc nhịn ăn kéo dài có thể khiến chỉ số này xuống quá thấp.

Thay vì nhịn ăn cả ngày hoặc cách ngày, bạn có thể áp dụng hình thức nhịn ăn gián đoạn trong 8 đến 16 giờ mỗi ngày, giúp duy trì hiệu quả mà không làm giảm triglyceride quá mức.

Suy dinh dưỡng

Suy dinh dưỡng xảy ra khi cơ thể không nhận đủ hoặc nhận quá ít chất dinh dưỡng cần thiết. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2022 có khoảng 390 triệu người trưởng thành trên thế giới bị thiếu cân.

Thiếu dinh dưỡng có thể dẫn đến thiếu hụt lipid và các chất dinh dưỡng quan trọng khác. Một số triệu chứng của suy dinh dưỡng bao gồm:

• Giảm cân, mất mỡ và giảm khối lượng cơ
• Gò má và mắt trũng sâu
• Bụng phình hoặc sưng to bất thường
• Tóc, da và móng tay khô, yếu
• Các triệu chứng tâm lý như trầm cảm, lo âu, cáu gắt

Nếu một người bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng, mức triglyceride có thể xuống rất thấp. Suy dinh dưỡng thường được điều trị bằng cách tăng lượng thực phẩm tiêu thụ và bổ sung vitamin, khoáng chất nếu cần thiết.

Hội chứng kém hấp thu

Kém hấp thu là tình trạng ruột non không thể hấp thụ chất dinh dưỡng từ thức ăn một cách hiệu quả. Một số nguyên nhân gây kém hấp thu bao gồm:

• Tổn thương đường tiêu hóa
• Bệnh lý ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc

Người bị kém hấp thu có thể không hấp thụ được carbohydrate, protein hoặc chất béo.

Một trong những dấu hiệu điển hình của kém hấp thu chất béo là tiêu chảy phân mỡ (steatorrhea), với các biểu hiện:

• Phân nhạt màu, có mùi hôi
• Phân to, nổi trên mặt nước
• Có váng mỡ hoặc dầu trong phân
• Nước trong bồn cầu có vệt dầu mỡ

Những người gặp khó khăn trong việc hấp thu chất béo có thể có mức triglyceride thấp. Để điều trị tiêu chảy mỡ cần xác định và điều trị nguyên nhân gốc rễ dẫn đến tình trạng này bằng cách sử dụng thuốc và thay đổi chế độ ăn.

Cường giáp (Hyperthyroidism)

Tuyến giáp đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa quá trình trao đổi chất. Ở những người bị cường giáp, các hoạt động chuyển hóa của cơ thể có thể bị ảnh hưởng đáng kể. Một số triệu chứng của cường giáp bao gồm:

• Bướu giáp (tuyến giáp phì đại)
• Sụt cân không có chủ ý, giảm cảm giác thèm ăn
• Rối loạn nhịp tim
• Da và tóc mỏng và yếu hơn
• Thay đổi tâm lý và nhận thức, như hay bị lo lắng hoặc căng thẳng

Dấu hiệu đáng chú ý nhất của cường giáp là sụt cân không có chủ ý, ngay cả khi lượng thức ăn tiêu thụ vẫn bình thường.

Điều này xảy ra do cơ thể sử dụng nhiều năng lượng hơn lượng calo tiêu thụ, khiến mức triglyceride giảm vì chất béo được đốt cháy liên tục để cung cấp năng lượng.

Bác sĩ thường chẩn đoán cường giáp bằng cách đo nồng độ thyroxine (T4) và hormone kích thích tuyến giáp (TSH) trong máu. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Dùng thuốc
• Liệu pháp iod phóng xạ
• Phẫu thuật tuyến giáp

Thuốc hạ cholesterol

Theo một nghiên cứu năm 2023, số người sử dụng statin đã tăng 149%, từ 37 triệu (giai đoạn 2012-2013) lên 92 triệu (giai đoạn 2018-2019).

Thuốc hạ cholesterol (thuốc giảm lipid máu) được sử dụng để kiểm soát mức cholesterol. Một số loại thuốc thuộc nhóm này bao gồm:

• Statin
• PCSK9 inhibitors
• Fibrates
• Omega-3 ethyl esters

Trong đó, statin, fibrates và omega-3 ethyl esters là ba nhóm thuốc có thể giúp làm giảm mức triglyceride.

Nếu lo ngại thuốc hạ cholesterol khiến mức triglyceride giảm quá thấp, bạn nên trao đổi với bác sĩ để xem xét đổi thuốc.

Nguyên nhân di truyền gây triglyceride thấp

Một số đột biến di truyền có thể khiến mức triglyceride thấp bất thường. Các rối loạn di truyền này thường được phát hiện khi trưởng thành, bao gồm:

• Abetalipoproteinemia (ABL)
• Hạ beta-lipoprotein máu gia đình (FHBL)
• Bệnh lưu trữ chylomicron (CRD)
• HBL gia đình dị hợp tử (HetFHBL)
• Thiếu hụt PCSK9
• Thiếu hụt ANGPTL3
• Rối loạn glycosyl hóa bẩm sinh (CDG)

Triệu chứng của mức triglyceride thấp

Mức triglyceride thấp không trực tiếp gây ra triệu chứng. Tuy nhiên, nếu mức triglyceride thấp có thể dẫn đến một bệnh lý nền, các triệu chứng sẽ xuất hiện tùy theo tình trạng bệnh lý đó.

Nguy cơ tiềm ẩn của mức triglyceride thấp

Mức triglyceride thấp thường không gây nguy hiểm. Trên thực tế, một số nghiên cứu cho thấy triglyceride thấp có thể mang lại lợi ích sức khỏe:

• Nghiên cứu năm 2023: Mức triglyceride thấp có thể giúp làm giảm nguy cơ bệnh tim mạch xơ vữa.
• Nghiên cứu năm 2017: Triglyceride thấp có thể giúp cải thiện chức năng não ở người lớn tuổi không bị sa sút trí tuệ.

Tuy nhiên, nếu mức triglyceride xuống quá thấp do các bệnh lý nền như suy dinh dưỡng, kém hấp thu, cường giáp, việc điều trị nguyên nhân gốc rễ là rất quan trọng.

Điều trị mức triglyceride thấp

Phương pháp tốt nhất để điều trị mức triglyceride thấp là tìm và khắc phục nguyên nhân gây ra tình trạng này.

• Nếu do suy dinh dưỡng, tình trạng có thể được cải thiện bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống.
• Nếu do kém hấp thu hoặc cường giáp, có thể cần dùng thuốc điều trị kết hợp với thay đổi lối sống.
• Nếu nguyên nhân là chế độ ăn quá ít chất béo, người bệnh nên điều chỉnh chế độ ăn hợp lý hơn:
  • Tổng lượng chất béo nên chiếm 20-25% tổng lượng calo hàng ngày.
  • Ưu tiên chất béo không bão hòa đơn và đa (tốt cho tim mạch).
  • Hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol, tránh hoàn toàn chất béo chuyển hóa nhân tạo.

Kết luận

Khi áp dụng chế độ ăn cân bằng, mức triglyceride sẽ thường được duy trì trong phạm vi bình thường. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến nghị thực hiện các biện pháp thay đổi lối sống sau để bảo vệ sức khỏe tim mạch và duy trì mức triglyceride lành mạnh:

• Hạn chế lượng calo phù hợp với độ tuổi, giới tính và mức độ vận động.
• Ăn đa dạng các nhóm thực phẩm, đặc biệt là rau củ quả và dầu tốt cho tim mạch.
• Tránh thực phẩm ít dinh dưỡng nhưng nhiều calo vì dễ bị tích tụ thành mỡ.

Nếu nghi ngờ mình bị triglyceride thấp do bệnh lý nền, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm tra bằng xét nghiệm mỡ máu và các xét nghiệm khác để tìm nguyên nhân.