Phình động mạch não khi mang thai có nguy hiểm không?

Phình động mạch não không phải là tình trạng phổ biến trong thai kỳ. Tuy nhiên, nguy cơ bị phình động mạch não vẫn tăng lên khi mang thai, đặc biệt là trong tam cá nguyệt thứ ba (ba tháng cuối thai kỳ) và giai đoạn hậu sản (sau sinh).

Những thay đổi về lưu lượng máu, thể tích máu và hormone trong cơ thể được cho là yếu tố làm tăng nguy cơ phình động mạch não khi mang thai. Tuy nhiên, nếu được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời, nguy cơ xảy ra các biến chứng nghiêm trọng có thể được làm giảm đi.

Dưới đây là những thông tin cần biết về phình động mạch não trong thai kỳ, bao gồm triệu chứng, nguyên nhân, yếu tố nguy cơ cũng như cách chẩn đoán và điều trị thích hợp.

Phình động mạch não là gì?

Phình động mạch não xảy ra khi một đoạn của động mạch trong não bị suy yếu, khiến thành mạch phồng lên giống như một túi nhỏ. Vùng phình này có thể tạo áp lực lên mô não và dây thần kinh. Trong một số trường hợp, động mạch có thể bị vỡ, gây xuất huyết não. Điều này có thể dẫn đến đột quỵ, hôn mê, tổn thương não hoặc tử vong.

Không phải tất cả các trường hợp phình động mạch đều vỡ hoặc gây vấn đề nghiêm trọng, nhưng người mắc phải cần được theo dõi chặt chẽ.

Phình động mạch não trong thai kỳ có ảnh hưởng như thế nào?

Mặc dù hiếm gặp nhưng phình động mạch não lại là nguyên nhân phổ biến nhất gây xuất huyết não ở phụ nữ mang thai. Một số nghiên cứu cho thấy nguy cơ mắc phình động mạch ở phụ nữ mang thai và hậu sản cao gấp ba lần so với người không mang thai.

Mặc dù đây là tình trạng hiếm gặp nhưng phình động mạch não khi mang thai có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ và thai nhi nếu không được điều trị. Vì vậy, nếu được chẩn đoán bị phình động mạch khi mang thai, sản phụ sẽ được theo dõi sát sao và điều trị kịp thời, thường là bởi các bác sĩ chuyên khoa thần kinh.

Triệu chứng của phình động mạch não khi mang thai

Triệu chứng của phình động mạch não trong thai kỳ có thể khác nhau tùy từng người. Nếu phình động mạch nhỏ hoặc chưa vỡ thì có thể không có triệu chứng.

Những triệu chứng phổ biến nhất của phình động mạch não khi mang thai là:

• Đột ngột bị đau đầu dữ dội
• Giảm nhận thức hoặc mất ý thức
• Huyết áp tăng cao đột ngột
• Co giật

Ngoài ra, những triệu chứng phình động mạch não nói chung cũng có thể xuất hiện khi mang thai, bao gồm:

• Tê bì hoặc yếu cơ, đặc biệt ở một bên mặt
• Đau phía sau hoặc trên mắt
• Thay đổi thị lực (mờ mắt, nhìn đôi)
• Giãn đồng tử
• Buồn nôn, nôn
• Nhạy cảm với ánh sáng
• Cứng cổ

Nguyên nhân gây phình động mạch não khi mang thai

Các thay đổi sinh lý khi mang thai có thể làm tăng nguy cơ bị phình động mạch não, bao gồm:

• Tăng thể tích máu và huyết tương, gây áp lực lớn hơn lên thành mạch
• Thay đổi số lượng hồng cầu, bạch cầu
• Tăng sản xuất hormone, ảnh hưởng đến quá trình tạo hồng cầu
• Giữ nước nhiều hơn, làm thay đổi áp lực lên hệ tuần hoàn
• Tăng cung lượng tim, khiến áp lực trong mạch máu tăng cao hơn

Những yếu tố này có thể làm động mạch suy yếu, đặc biệt ở những người đã có nguy cơ từ trước.

Bất kỳ ai cũng có thể bị phình động mạch não trong thai kỳ, nhưng một số trường hợp sau sẽ có nguy cơ cao hơn:

• Phụ nữ mang thai từ 30 tuổi trở lên
• Phụ nữ mang thai lần đầu
• Thai phụ trong tam cá nguyệt thứ ba
• Người có tiền sử dậy thì sớm và chưa từng mang thai trước đó

Ngoài ra, nguy cơ phình động mạch não không chỉ tăng trong giai đoạn cuối thai kỳ mà còn trong những tuần đầu sau sinh. Một số nhóm có nguy cơ bị bệnh cao hơn trong thời kỳ hậu sản gồm:

• Người gốc Phi hoặc gốc Á
• Người có tiền sử cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn đông máu, giảm tiểu cầu hoặc lạm dụng chất kích thích

Biến chứng của phình động mạch não khi mang thai

Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, nguy cơ xảy ra biến chứng nghiêm trọng sẽ giảm đáng kể. Tuy nhiên, nếu không được điều trị, phình động mạch não có thể gây xuất huyết nhiều hơn, thậm chí tử vong cho cả mẹ và thai nhi.

Điều trị phình động mạch não khi mang thai

Ngay sau khi được chẩn đoán, thai phụ sẽ bắt đầu được điều trị với sự phối hợp giữa bác sĩ thần kinh và bác sĩ sản khoa.

Phương pháp điều trị sẽ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của phình động mạch và giai đoạn thai kỳ. Các phương pháp bao gồm:

• Kẹp phình động mạch: Phẫu thuật nhằm ngăn dòng máu chảy vào túi phình, giúp ngăn nguy cơ bị vỡ.
• Can thiệp nội mạch và đặt vòng kim loại: Một thủ thuật ít xâm lấn hơn, đưa vòng xoắn kim loại nhỏ vào trong túi phình để làm giảm áp lực.
• Sinh con sớm: Nếu tình trạng nghiêm trọng, có thể cần sinh thường hoặc mổ lấy thai (C-section) sớm để bảo vệ sức khỏe của mẹ.

Tiên lượng khi bị phình động mạch não trong thai kỳ

Phình động mạch não là tình trạng hiếm gặp. Những người được điều trị kịp thời thường sẽ có tiên lượng tốt.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng này có thể rất nguy hiểm:

• Tỷ lệ xuất huyết dưới nhện (chảy máu não) ở thai phụ ước tính khoảng 3–11 trên 100.000 ca mang thai.
• Khoảng 17% thai nhi trong các trường hợp mẹ bị phình động mạch não tử vong.
• Khoảng 35% phụ nữ mang thai bị phình động mạch não tử vong.

Chẩn đoán phình động mạch não khi mang thai

Chẩn đoán phình động mạch não khi mang thai cần sử dụng các xét nghiệm hình ảnh để quan sát chi tiết bên trong não, bao gồm:

• Chụp CT (cắt lớp vi tính)
• Chụp MRI (cộng hưởng từ)
• Chụp mạch não (cerebral angiography)
• Chọc dịch não tủy (lumbar puncture)

Lưu ý: Chụp CT thường không được khuyến khích cho thai phụ do phơi nhiễm phóng xạ nhưng có thể được sử dụng nếu cần chẩn đoán khẩn cấp.

Kết luận

Mặc dù mang thai làm tăng nguy cơ mắc phình động mạch não nhưng đây vẫn là tình trạng hiếm gặp. Nếu được phát hiện và điều trị sớm, bệnh nhân sẽ có tiên lượng tốt hơn.

Phình động mạch não khi mang thai có thể nguy hiểm. Nếu bị đau đầu đột ngột, dữ dội hoặc mất ý thức, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.