Phình động mạch não chưa vỡ được điều trị như thế nào?

Trong nhiều trường hợp, các bác sĩ phát hiện phình động mạch não chưa vỡ tình cờ khi chụp hình ảnh não vì những lý do không liên quan, do phình động mạch thường không gây triệu chứng rõ ràng cho đến khi bị vỡ.

Phẫu thuật là phương pháp duy nhất có thể chữa khỏi phình động mạch, nhưng đối với những túi phình nhỏ và có nguy cơ vỡ thấp, bác sĩ thường chỉ theo dõi định kỳ mà không can thiệp ngay.

Những túi phình lớn và có nguy cơ vỡ cao thường được điều trị bằng phương pháp nút mạch bằng vòng xoắn kim loại (endovascular coiling) hoặc phẫu thuật kẹp túi phình (neurosurgical clipping).

• Nút mạch bằng vòng xoắn kim loại: Sử dụng một ống thông dài đưa qua mạch máu đến vị trí túi phình, sau đó đặt một vòng xoắn kim loại để chặn dòng máu chảy vào túi phình.
• Kẹp túi phình: Phẫu thuật mở hộp sọ để kẹp mạch máu bị tổn thương bằng kẹp kim loại, ngăn chặn túi phình vỡ.

Dưới đây là các phương pháp cụ thể để điều trị phình động mạch não chưa vỡ.

Các phương pháp điều trị phình động mạch não chưa vỡ

Phình động mạch não xảy ra ở khoảng 3,2% dân số. Việc lựa chọn phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào kích thước túi phình và nguy cơ vỡ phình.

Theo dõi

Nếu túi phình nhỏ và ít có khả năng bị vỡ, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi chủ động bằng cách kiểm tra định kỳ để quan sát sự thay đổi của túi phình.

Dùng thuốc

Nếu bác sĩ không khuyến nghị phẫu thuật, bạn có thể được chỉ định dùng thuốc để hạ huyết áp, giảm áp lực lên thành mạch.

Một số nghiên cứu ban đầu cho thấy eplerenone (Inspra) có thể giúp ngăn chặn sự phát triển và nguy cơ vỡ của các túi phình nhỏ.

Thay đổi lối sống

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, bác sĩ có thể khuyến nghị thay đổi lối sống để kiểm soát huyết áp. Các khuyến nghị bao gồm:

• Giảm cân nếu thừa cân
• Hạn chế chất béo bão hòa
• Tập thể dục thường xuyên
• Giảm muối trong khẩu phần ăn
• Bỏ thuốc lá
• Hạn chế rượu bia
• Ngủ đủ giấc
• Kiểm soát căng thẳng
• Theo dõi huyết áp thường xuyên

Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp duy nhất có thể ngăn ngừa được nguy cơ vỡ túi phình.

Phình động mạch não bị vỡ có tỷ lệ gây tử vong rất cao:

• Khoảng 25% số bệnh nhân tử vong trong 24 giờ đầu sau khi vỡ.
• Khoảng 50% số bệnh nhân tử vong trong vòng 3 tháng.

Các phương pháp phẫu thuật chính bao gồm kẹp túi phình và nút mạch bằng vòng xoắn kim loại.

Cả hai phương pháp đều có nguy cơ gây ra biến chứng, và không phải lúc nào cũng có thể biết rõ là túi phình chưa vỡ có cần điều trị hay không. Việc điều trị phòng ngừa có thể gây tử vong trong khoảng 5% trường hợp. Kẹp túi phình có tỷ lệ gây biến chứng cao hơn nhưng nguy cơ bị vỡ sau điều trị có vẻ thấp hơn. Nút mạch bằng vòng xoắn kim loại ít xâm lấn hơn nhưng nguy cơ túi phình tiếp tục phát triển có thể cao hơn.

• Phẫu thuật kẹp túi phình (Neurosurgical clipping)

Đây là phương pháp mở hộp sọ, giúp bác sĩ tiếp cận não và đặt một kẹp kim loại nhỏ lên túi phình, ngăn không cho túi phình tiếp tục nhận máu và bị vỡ.

• Nút mạch bằng vòng xoắn kim loại (Endovascular coiling)

Đây là phương pháp ít xâm lấn, sử dụng một ống thông dài luồn qua mạch máu (thường từ bẹn) để đến túi phình, sau đó đặt một vòng xoắn kim loại để bịt kín túi phình, ngăn dòng máu chảy vào khu vực này.

Tỷ lệ sống sót khi bị phình động mạch não chưa vỡ

Tỷ lệ sống sót khi bị phình động mạch não chưa vỡ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

• Vị trí chính xác của túi phình
• Tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh
• Kích thước của túi phình
• Túi phình có duy trì kích thước hay tiếp tục phát triển hay không

Theo một đánh giá nghiên cứu năm 2022, các nghiên cứu khám nghiệm tử thi cho thấy khoảng 50 – 80% túi phình sẽ không bị vỡ trong suốt cuộc đời của một người.

Biến chứng có thể xảy ra khi bị phình động mạch não chưa vỡ

Nếu túi phình bị vỡ, nó có thể gây ra đột quỵ xuất huyết não, một dạng chảy máu trong não nguy hiểm. Ngay cả khi sống sót sau khi túi phình vỡ, bệnh nhân vẫn có nguy cơ gặp các di chứng vĩnh viễn như:

• Khó hiểu và sử dụng ngôn ngữ
• Khó vận động
• Liệt toàn thân hoặc một phần cơ thể
• Gặp vấn đề khi đi lại hoặc cử động
• Mất cảm giác ở một số vùng trên cơ thể

Sống chung với phình động mạch não chưa vỡ

Tiên lượng của người bị phình động mạch não chưa vỡ sẽ phụ thuộc vào kích thước túi phình.

Những túi phình nhỏ có thể không bao giờ gây vấn đề gì. Nhiều người có thể sống cả đời mà không bị vỡ túi phình. Tuy nhiên, những túi phình có đường kính lớn hơn 1 inch (~2,5 cm) sẽ có nguy cơ vỡ khoảng 6% mỗi năm.

Khi nào bác sĩ có thể không khuyến nghị phẫu thuật?

Bác sĩ có thể không khuyến nghị phẫu thuật kẹp túi phình nếu đánh giá rằng tình trạng sức khỏe của bệnh nhân không đủ tốt để trải qua một ca phẫu thuật xâm lấn. Trong trường hợp này, nút mạch bằng vòng xoắn kim loại có thể được xem xét vì đây là phương pháp ít xâm lấn hơn và có tỷ lệ gây biến chứng thấp hơn.

Khi nào cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế?

Nếu bạn đã được chẩn đoán phình động mạch não, điều quan trọng là phải đi khám đúng lịch hẹn để theo dõi xem túi phình có lớn lên hay không.

Trường hợp cấp cứu y tế

Hãy gọi cấp cứu hoặc đến bệnh viện ngay lập tức nếu bạn được chẩn đoán bị phình động mạch não và xuất hiện các triệu chứng sau:

• Buồn nôn, nôn mửa
• Cứng cổ, đau cổ
• Nhìn mờ hoặc nhìn đôi
• Nhạy cảm với ánh sáng
• Co giật
• Sụp mí mắt
• Mất ý thức
• Lú lẫn

Câu hỏi thường gặp về phình động mạch não chưa vỡ

Điều gì xảy ra nếu túi phình chưa vỡ không được điều trị?

Nếu không được điều trị, túi phình sẽ có nguy cơ bị vỡ và gây đột quỵ. Túi phình càng lớn, nguy cơ vỡ càng cao.

Túi phình động mạch não phát triển nhanh như thế nào?

Tốc độ phát triển túi phình sẽ khác nhau ở từng bệnh nhân. Một số túi phình có thể giữ nguyên kích thước trong thời gian dài trong khi những túi khác lại có thể phát triển rất nhanh chóng.

Kết luận

Phẫu thuật là cách duy nhất có thể chữa khỏi hoàn toàn phình động mạch não chưa vỡ. Tuy nhiên, không phải tất cả các túi phình đều cần phẫu thuật, vì phẫu thuật có thể gây biến chứng, trong đó, nguy cơ tử vong sẽ khoảng 5%.

Việc xác định có nên phẫu thuật hay không sẽ phụ thuộc vào đánh giá của bác sĩ về kích thước, vị trí túi phình và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.