Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) có giúp phát hiện được phình động mạch não không?

Phình động mạch não là tình trạng một đoạn động mạch trong não bị yếu hoặc mỏng đi, phình ra và chứa đầy máu. Tình trạng này có thể gây áp lực lên mô và dây thần kinh não. Trong một số trường hợp, phình động mạch có thể bị vỡ, dẫn đến xuất huyết não, gây đột quỵ hoặc nguy hiểm đến tính mạng.

Tỷ lệ mắc phình động mạch não dao động từ 1/20 đến 1/100 người. Do nhiều trường hợp không có triệu chứng và túi phình tự biến mất mà không được phát hiện nên số bệnh nhân chính xác vẫn chưa được xác định rõ. Một số phình động mạch có thể nguy hiểm và chỉ có thể được phát hiện thông qua các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (CT scan).

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) có lợi ích gì trong việc phát hiện phình động mạch não?

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) cung cấp hình ảnh về não và hộp sọ, giúp bác sĩ phát hiện dấu hiệu xuất huyết quanh não, từ đó có thể nghi ngờ có phình động mạch.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA – CT angiography) thay vì chụp cắt lớp vi tính (CT) thường. Ở phương pháp này, bác sĩ sẽ tiêm thuốc cản quang vào tĩnh mạch, giúp mạch máu và dòng chảy của máu hiển thị rõ hơn. Điều này sẽ hỗ trợ bác sĩ đánh giá được chính xác vị trí, kích thước và hình dạng của phình động mạch.

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) có phát hiện được phình động mạch chưa vỡ không?

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA) có thể giúp xác định vị trí, kích thước và hình dạng của cả phình động mạch đã vỡ và chưa vỡ.

Có thể nhìn thấy phình động mạch nếu sử dụng phương pháp chụp cắt lớp vi tính (CT scan) không dùng thuốc cản quang không?

Một số loại phình động mạch có thể được phát hiện qua phương pháp chụp cắt lớp vi tính (CT scan) dùng thuốc cản quang. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA) để có hình ảnh rõ hơn về động mạch.

Dấu hiệu cảnh báo sớm của phình động mạch não là gì?

Phình động mạch thường không gây triệu chứng trừ khi bị vỡ ra. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, khi phình động mạch chèn ép dây thần kinh hoặc mô não, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:

• Mất thị lực hoặc nhìn đôi
• Đau đầu
• Đau quanh mắt
• Khó nói hoặc tê/yếu một bên mặt
• Mất thăng bằng
• Khó tập trung, suy giảm trí nhớ ngắn hạn

Khi phình động mạch bị vỡ, các triệu chứng có thể xuất hiện là:

• Buồn nôn, nôn mửa
• Đau cổ
• Đột ngột mất ý thức
• Co giật

Nếu nghi ngờ phình động mạch bị vỡ, bạn cần đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hay chụp cộng hưởng từ (MRI) giúp phát hiện phình động mạch não tốt hơn?

Cả chụp cộng hưởng từ (MRI) và chụp cắt lớp vi tính (CT) hay chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA) đều có thể được sử dụng để phát hiện phình động mạch não.

• MRI thường được sử dụng để phát hiện phình động mạch chưa vỡ.
• CT thường được ưu tiên nếu nghi ngờ có xuất huyết do phình động mạch bị vỡ.

Bác sĩ sẽ xem xét tình trạng bệnh nhân để quyết định lựa chọn CT/CTA hoặc MRI,. Một số người không thể chụp MRI do có thiết bị kim loại trong cơ thể (ví dụ: máy tạo nhịp tim), khi đó chụp CT/CTA sẽ là lựa chọn thay thế.

Điều trị phình động mạch sau khi chụp cắt lớp vi tính (CT scan) như thế nào?

• Theo dõi: Nếu phình động mạch nhỏ và không có nguy cơ cao, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ.
• Phẫu thuật kẹp phình động mạch (microvascular clipping): Bác sĩ phẫu thuật đặt một kẹp kim loại để chặn dòng máu vào túi phình, ngăn không cho túi phình bị vỡ.
• Nút phình động mạch bằng cuộn kim loại (coiling/embolization): Đưa một ống thông vào động mạch để đặt các cuộn dây bạch kim vào trong túi phình, giúp hạn chế dòng máu và ngăn vỡ.
• Đặt stent chuyển dòng (flow-diverting stents): Một ống lưới kim loại nhỏ được đặt vào động mạch để hướng dòng máu chảy qua, giảm áp lực lên túi phình.

Ngoài phẫu thuật, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc để giảm nguy cơ đột quỵ và co giật. Nếu có tổn thương não, bệnh nhân có thể cần vật lý trị liệu, trị liệu ngôn ngữ hoặc hoạt động trị liệu để cải thiện các chức năng bị ảnh hưởng.

Tỷ lệ sống sót

• 25% người bệnh không qua khỏi trong 24 giờ sau khi phình động mạch vỡ.
• 50% người bệnh tử vong trong vòng 3 tháng.

Các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của phình động mạch:

• Kích thước và vị trí của túi phình
• Huyết áp cao hoặc các bệnh lý ảnh hưởng đến dòng máu
• Tuổi tác
• Mức độ xuất huyết hoặc tổn thương não

Kết luận

Phình động mạch não là một tình trạng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng. Nhiều trường hợp không được phát hiện cho đến khi phình động mạch bị vỡ hoặc gây chèn ép lên mô não.

Chụp cắt lớp vi tính thường (CT scan) và chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA) là phương pháp hiệu quả giúp phát hiện và đánh giá kích thước, vị trí của phình động mạch.

Nếu có dấu hiệu nghi ngờ phình động mạch, đặc biệt là đau đầu dữ dội hoặc mất ý thức đột ngột, cần đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.