Điều trị phình động mạch não như thế nào?

Phình động mạch là tình trạng thành mạch máu bị phình ra tại những điểm bị yếu hoặc mỏng. Túi phình có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trong cơ thể, các túi nhỏ thường không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu túi phình trong động mạch não bị vỡ và gây chảy máu, nó có thể dẫn đến đột quỵ và cần cấp cứu ngay lập tức.

Bài viết này sẽ đề cập đến các phương pháp điều trị khẩn cấp khi túi phình bị vỡ cũng như các phương pháp điều trị khác đối với những túi phình nhỏ hơn, ít nguy hiểm hơn.

Phương pháp tốt nhất để điều trị phình động mạch não là gì?

Nếu túi phình nhỏ và có nguy cơ vỡ thấp, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ. Tuy nhiên, ngay cả những túi phình nhỏ cũng có thể đột ngột bị vỡ.

Với những túi phình lớn gây ra các triệu chứng do chèn ép dây thần kinh hoặc các cấu trúc lân cận, bác sĩ có thể khuyến nghị phẫu thuật để loại bỏ. Nếu túi phình bị vỡ, việc điều trị thường phải thực hiện ngay lập tức.

Phương pháp điều trị chính là phẫu thuật đặt vòng xoắn kim loại hoặc tiêm thuốc để làm tắc mạch máu bị vỡ, giúp cầm máu. Trước đây, phẫu thuật mở hộp sọ là lựa chọn duy nhất nhưng với sự tiến bộ của y học, nhiều phương pháp ít xâm lấn đã được áp dụng và thậm chí hiệu quả hơn so với phẫu thuật truyền thống.

Ví dụ, can thiệp nội mạch nút túi phình là một kỹ thuật trong đó bác sĩ luồn một ống thông nhỏ vào động mạch lớn, thường là ở bẹn, để đặt stent hoặc vòng xoắn kim loại vào vị trí túi phình và bơm thuốc điều trị.

Phương pháp này đã được áp dụng và cải tiến trong những năm gần đây và hiện nay là lựa chọn hàng đầu trong điều trị phình động mạch não. Với ưu điểm ít xâm lấn hơn, phương pháp này mang lại kết quả tốt hơn và ít biến chứng hơn so với phẫu thuật mở.

Tại sao cần điều trị phình động mạch não?

Nếu không được điều trị, túi phình vỡ sẽ khiến máu rò rỉ từ động mạch vào mô não, gây ra tình trạng xuất huyết não hay còn gọi là đột quỵ xuất huyết não.

Ngay cả khi máu ngừng chảy, bệnh nhân vẫn có nguy cơ gặp các biến chứng như:

• Chảy máu tái phát tại vị trí túi phình
• Rối loạn điện giải, đặc biệt là nồng độ natri bất thường
• Tích tụ dịch trong não (não úng thủy)
• Co thắt mạch hoặc co giật

Chỉ khoảng 50% số người bị vỡ túi phình có thể sống sót. Đối với những người sống sót, phần lớn sẽ bị tổn thương thần kinh vĩnh viễn.

Trường hợp bác sĩ không chỉ định điều trị tích cực thường là khi bệnh nhân có các bệnh lý nặng khác hoặc chức năng thần kinh đã suy giảm nghiêm trọng sau khi túi phình vỡ. Những bệnh nhân này có tiên lượng rất xấu và phẫu thuật có thể không mang lại cải thiện đáng kể. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị hỗ trợ, nhưng không có khả năng chữa khỏi hoàn toàn.

Chẩn đoán phình động mạch não như thế nào?

Hầu hết các túi phình nhỏ không gây ra triệu chứng và thường chỉ được phát hiện tình cờ khi chụp hình ảnh não vì một lý do khác.

Nếu bạn có các triệu chứng như đau đầu kéo dài, thay đổi thị lực hoặc các dấu hiệu thay đổi về thần kinh đột ngột, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm sau để kiểm tra túi phình:

• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan)
• Chụp cộng hưởng từ (MRI scan)
• Chụp mạch não (cerebral angiography)
• Phân tích dịch não tủy (cerebrospinal fluid analysis)

Có thể điều trị phình động mạch não mà không cần phẫu thuật không?

Việc có nên điều trị ngay cả những túi phình nhỏ hay không vẫn còn nhiều tranh cãi vì ngay cả những túi phình nhỏ cũng có thể bất ngờ bị vỡ.

Nếu bệnh nhân không phù hợp để thực hiện phẫu thuật mở hoặc can thiệp nội mạch nút túi phình, hoặc nếu túi phình có nguy cơ vỡ thấp, bác sĩ có thể đề xuất theo dõi định kỳ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa.

Việc theo dõi thường được tiến hành bằng cách chụp CT hoặc MRI định kỳ để kiểm tra kích thước và tiến triển của túi phình. Ngoài ra, bác sĩ có thể khuyến nghị thay đổi lối sống và kiểm soát các bệnh lý mạn tính có thể làm tăng nguy cơ vỡ túi phình, chẳng hạn như huyết áp cao.

Nếu bạn có nguy cơ vỡ phình động mạch, bác sĩ có thể đề xuất các biện pháp không phẫu thuật như:

• Bỏ thuốc lá
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh
• Tập thể dục thường xuyên
• Tránh các chất kích thích
• Sử dụng thuốc hạ huyết áp
• Dùng thuốc chống co giật nếu cần
• Dùng thuốc chẹn kênh canxi để giảm nguy cơ co thắt mạch máu não
• Đặt ống shunt để dẫn lưu dịch não tủy, giảm áp lực trong não
• Tham gia chương trình phục hồi chức năng
• Vật lý trị liệu để cải thiện chức năng vận động

Tiên lượng sau điều trị phình động mạch não

Người có những túi phình nhỏ, không gây triệu chứng thường sẽ có tiên lượng khả quan, miễn là không bị vỡ. Tuy nhiên, do không thể đoán trước khi nào túi phình sẽ vỡ nên bác sĩ có thể đề xuất điều trị hoặc theo dõi sát sao.

Nghiên cứu cho thấy túi phình có đường kính dưới 24 mm có nguy cơ vỡ lên đến 14,5% trong vòng 5 năm kể từ khi phát hiện. Nếu kích thước từ 25 mm trở lên, nguy cơ vỡ có thể tăng đến 40% hoặc hơn.

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ vỡ túi phình bao gồm:

• Tiền sử gia đình hoặc yếu tố di truyền
• Tuổi tác
• Tình trạng sức khỏe tổng thể
• Loại, kích thước và vị trí túi phình
• Huyết áp cao không kiểm soát
• Hút thuốc lá
• Sử dụng chất kích thích như caffeine hoặc cocaine

Một nghiên cứu cho thấy:

• Khoảng 20% bệnh nhân bị vỡ phình động mạch não tử vong ngay sau biến cố.
• 30% bệnh nhân sống sót sau 5 năm.
• 64% bệnh nhân sống sót không bị bất kỳ khuyết tật nào sau 5 năm điều trị.

Nhìn chung, bệnh nhân điều trị bằng phương pháp can thiệp nội mạch nút túi phình sẽ có kết quả tốt hơn và ít biến chứng hơn so với những người phải thực hiện phẫu thuật mở.

Kết luận

Các bác sĩ thường điều trị cả những trường hợp túi phình động mạch não nhỏ bằng cách thực hiện một thủ thuật xâm lấn tối thiểu vì túi phình nhỏ cũng có thể bất ngờ bị vỡ ra, gây hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ hoặc tử vong. Tuy nhiên, không phải ai cũng đủ điều kiện để phẫu thuật.

Nếu không được điều trị, người có túi phình bị vỡ sẽ có tiên lượng rất xấu. Tuy nhiên, túi phình chưa vỡ lại có thể không gây ra triệu chứng nào, thường chỉ được phát hiện tình cờ khi kiểm tra vì lý do khác.

Nếu túi phình bị vỡ, bạn cần được điều trị cấp cứu ngay lập tức để tăng cơ hội sống sót. Mức độ nghiêm trọng của tình trạng và sức khỏe tổng thể sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hồi phục và tiên lượng lâu dài sau phình động mạch não.