Tán sỏi ngoài cơ thể được thực hiện như thế nào?

Tán sỏi ngoài cơ thể là gì?

Tán sỏi ngoài cơ thể là một thủ thuật y tế được thực hiện để điều trị một số loại sỏi thận và sỏi ở các cơ quan khác, chẳng hạn như túi mật hoặc gan.

Sỏi thận xảy ra khi khoáng chất và các chất khác trong nước tiểu kết tinh trong thận và tạo thành các khối rắn. Sỏi thận có nhiều hình dạng và kích thước khác nhau, có thể gồm có các cạnh sắc, lởm chởm hoặc có bề mặt nhẵn mịn giống như đá cuội. Sỏi thận kích thước nhỏ thường tự đào thải ra ngoài khi đi tiểu.

Tuy nhiên, nếu như sỏi có kích thước lớn thì sẽ không thể tự trôi ra ngoài theo nước tiểu và lâu dần, viên sỏi sẽ gây tổn thương thận. Sỏi thận có thể gây đau đớn dữ dội, tiểu ra máu và nhiễm trùng đường tiết niệu. Trong những trường hợp mà sỏi thận gây ra các vấn đề này, bác sĩ có thể sẽ chỉ định tán sỏi ngoài cơ thể.

Cơ chế của phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể

Phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể (lithotripsy) sử dụng sóng âm thanh để làm vỡ những viên sỏi thận lớn thành những mảnh nhỏ. Loại sóng âm thanh này còn được gọi là sóng xung kích năng lượng cao. Có nhiều dạng tán sỏi ngoài cơ thể và dạng phổ biến nhất là tán sỏi bằng sóng xung kích (extracorporeal shock wave lithotripsy - ESWL).

Trong phương pháp này, sóng xung kích được truyền vào cơ thể từ bên ngoài để tán vỡ những viên sỏi thành mảnh nhỏ.

Phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích đã được ứng dụng từ đầu những năm 1980 và nhanh chóng trở thành một lựa chọn thay thế cho phương pháp phẫu thuật truyền thống để điều trị sỏi thận kích thước lớn. Tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung kích là một thủ thuật không xâm lấn nên an toàn hơn và thời gian phục hồi nhanh hơn so với các thủ thuật xâm lấn như phẫu thuật.

Quá trình tán sỏi ngoài cơ thể thường mất khoảng 45 - 60 phút. Người bệnh có thể được gây tê tại chỗ, gây tê vùng hoặc gây mê toàn thân để không cảm thấy đau đớn trong quá trình điều trị.

Sau thủ thuật, các mảnh sỏi nhỏ sẽ bị đào thải khỏi thận hoặc niệu quản theo nước tiểu.

Cần chuẩn bị gì trước khi tán sỏi ngoài cơ thể?

Người bệnh cần cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc, bao gồm cả thuốc kê đơn và thuốc không kê đơn cũng như là thực phẩm chức năng đang sử dụng. Một số loại thuốc, chẳng hạn như aspirin, ibuprofen và warfarin hoặc các các loại thuốc chống đông máu khác sẽ làm loãng máu và có thể gây nguy hiểm trong quá trình thực hiện thủ thuật.

Do đó, người bệnh có thể sẽ phải tạm ngừng sử dụng những loại thuốc này trước khi tán sỏi ngoài cơ thể. Tuy nhiên, nếu đang dùng thuốc kê đơn thì cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi ngừng thuốc.

Trong một số trường hợp, người bệnh chỉ cần gây tê tại chỗ khi tán sỏi ngoài cơ thể, có nghĩa là chỉ gây tê tại vùng điều trị và người bệnh vẫn hoàn toàn tỉnh táo. Tuy nhiên, hầu hết mọi người đều cần gây mê toàn thân, có nghĩa là sẽ tạm thời mất ý thức và cảm giác. Nếu như cần gây mê toàn thân thì người bệnh thường sẽ phải nhịn ăn uống trong thời gian ít nhất 6 giờ trước khi tiến hành thủ thuật và nên nhờ người thân đưa đón hoặc gọi xe về sau khi quá trình điều trị hoàn tất vì sau khi tỉnh lại, người bệnh sẽ chưa thể tỉnh táo ngay và việc tự lái xe ở trạng thái không tỉnh táo sẽ rất nguy hiểm.

Tán sỏi ngoài cơ thể được thực hiện như thế nào?

Tán sỏi ngoài cơ thể là một thủ thuật ngoại trú, có nghĩa là người bệnh có thể về nhà ngay trong ngày sau khi thủ thuật hoàn tất.

Trước khi bắt đầu, người bệnh có thể sẽ được cho dùng thuốc kháng sinh để chống nhiễm trùng.

Trong quá trình tán sỏi ngoài cơ thể, sóng xung kích năng lượng cao được truyền qua cơ thể cho đến khi tới được sỏi thận. Sóng xung kích sẽ tán vỡ viên sỏi thành những mảnh nhỏ có thể dễ dàng di chuyển qua đường tiết niệu.

Sau khi thủ thuật hoàn tất, người bệnh cần ở lại bệnh viện khoảng vài tiếng để theo dõi và sau đó có thể về nhà nhưng một số trường hợp cần phải nhập viện lâu hơn. Nên nghỉ ngơi 1 – 2 ngày hoặc cho đến khi cảm thấy đủ khỏe để sinh hoạt trở lại bình thường. Nên uống nhiều nước trong vòng vài tuần sau khi tán sỏi ngoài cơ thể. Điều này sẽ giúp thận đào thải các mảnh sỏi thận nhanh hơn.

Rủi ro của phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể

Giống như hầu hết các thủ thuật y tế khác, phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể cũng có một số rủi ro nhất định.

Người bệnh có thể bị chảy máu trong và cần phải truyền máu. Phương pháp này còn có thể gây nhiễm trùng và thậm chí tổn thương thận khi một mảnh sỏi gây tắc nghẽn và khiến nước tiểu không thể chảy từ thận xuống bàng quang. Tán sỏi ngoài cơ thể có thể gây tổn hại thận và làm giảm chức năng thận.

Một số vấn đề nghiêm trọng khác có thể xảy ra là tăng huyết áp và suy thận.

Tán sỏi ngoài cơ thể có thể trị dứt điểm sỏi thận không?

Mặc dù thời gian để sỏi thận đào thải ra ngoài ở mỗi người là khác nhau vì còn tùy thuộc vào số lượng và kích thước sỏi nhưng trong hầu hết các trường hợp, phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể có thể loại bỏ sỏi thận hoàn toàn. Tuy nhiên, một số trường hợp cần điều trị nhiều lần để loại bỏ hết sỏi và sỏi thận có thể tái phát ngay cả khi đã điều trị khỏi.