Nghiên cứu phát hiện thuốc kháng sinh có thể gây sỏi thận

Sỏi thận là một bệnh lý gây đau đớn và tỷ lệ dân số bị sỏi thận trong những năm gần đây tăng cao hơn so với vài chục năm trước.

Mặc dù rất khó khẳng định chắc chắn các yếu tố có liên quan đến sự hình thành sỏi thận nhưng các nhà nghiên cứu đã xác định được một thủ phạm có thể làm tăng nguy cơ, đó chính là thuốc kháng sinh đường uống.

Một nhóm nhà nghiên cứu thuộc Bệnh viện nhi Philadelphia (Mỹ) đã phân tích bệnh án điện tử của 13 triệu người lớn và trẻ em được khám tại các bệnh viện và phóng khám ở Vương quốc Anh từ năm 1994 đến 2015.

Họ kết luận rằng những người dùng một số loại thuốc kháng sinh đường uống nhất định có nguy cơ bị sỏi thận cao hơn đáng kể. Những bệnh nhân trẻ tuổi, đặc biệt là phụ nữ có nguy cơ cao nhất. (1)

Healthline – một trong những website lớn về sức khỏe của Mỹ - đã phỏng vấn tác giả chính của nghiên cứu và một chuyên gia về y tế. Cả hai đều cho biết rằng mặc dù cần có thêm nghiên cứu để đưa ra kết luận chắc chắn về mối liên hệ giữa thuốc kháng sinh và sỏi thận nhưng nghiên cứu này đã chỉ ra một trong những tác hại của việc sử dụng thuốc kháng sinh bữa bãi.

Trong cuộc phỏng vấn, Tasian - một bác sĩ chuyên khoa Tiết niệu tại Bệnh viện Nhi Philadelphia và là tác giả chính của nghiên cứu cho biết: “Khi tôi còn theo học trường y, bệnh sỏi thận chủ yếu chỉ xảy ra ở nam giới độ tuổi trung niên.”

“Nhưng sau 30 năm, số lượng trẻ nhỏ và thanh thiếu niên bị sỏi thận đã tăng lên đáng kể. Điều này có nghĩa là hiện nay, sỏi thận bắt đầu hình thành sớm hơn rất nhiều so với trước đây."

Tại sao thuốc kháng sinh làm tăng nguy cơ sỏi thận?

Theo bác sĩ Tasian, có ý kiến cho rằng nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng số người mắc sỏi thận có thể là do những thay đổi trong chế độ ăn uống. Ông cho rằng điều này là có khả năng nhưng chế độ ăn không phải yếu tố chính làm tăng nguy cơ sỏi thận.

Từ quan điểm này, các nhà nghiên cứu của Bệnh viện nhi Philadelphia đã tổng hợp các nghiên cứu về hệ vi sinh vật đường ruột và đường tiết niệu được thực hiện trước đây.

Họ đã phát hiện ra sự khác biệt về hệ vi sinh vật ở những người bị sỏi thận và người không bị sỏi thận. Do thuốc kháng sinh làm thay đổi hệ vi sinh vật trong cơ thể nên các nhà nghiên cứu đã nhận thấy mối liên hệ giữa việc uống thuốc kháng sinh và bệnh sỏi thận.

Trong buổi phỏng vấn với Healthline, bác sĩ Hiren Patel - trưởng khoa Thận tại Bệnh viện Nhi Quốc gia ở bang Ohio (Mỹ) cho biết rằng báo cáo nghiên cứu này đã làm sáng tỏ một số yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.

Ông nói: “Người béo phì có nguy cơ sỏi thận cao hơn. Ngoài ra, vì thuốc kháng sinh ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột nên có thể đó cũng là một yếu tố nguy cơ của bệnh sỏi thận. Hơn nữa, hệ vi sinh vật đường ruột cũng có liên quan đến bệnh béo phì nên rất có khả năng tồn tại một mối liên hệ giữa cả ba yếu tố này.”

Trong báo cáo nghiên cứu, bác sĩ Tasian và các đồng tác giả chỉ ra rằng tỷ lệ mắc sỏi thận đã tăng khoảng 70% trong 30 năm trở lại đây.

Nhóm nghiên cứu cũng cho biết khoảng 30% trường hợp được được kê thuốc kháng sinh đều là những bệnh không cần thiết phải điều trị bằng kháng sinh. Một điều đáng chú ý là trẻ nhỏ thường được kê thuốc kháng sinh nhiều hơn so với các nhóm tuổi khác.

Bác sĩ Patel cho biết: “Theo dữ liệu thống kê, tỷ lệ mắc bệnh sỏi thận đã tăng lên trong vài năm qua và việc sử dụng thuốc kháng sinh cũng ngày càng gia tăng nhưng trong đó có rất nhiều trường hợp thuốc kháng sinh được sử dụng khi không cần thiết.”

“Ví dụ, nhiều bác sĩ kê thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh nhiễm trùng do virus. Trong những trường hợp này, việc dùng thuốc kháng sinh sẽ không hiệu quả vì thuốc kháng sinh không có tác dụng tiêu diệt virus. Virus cần được cơ thể tự đào thải.”

Ông nói thêm: “Việc sử dụng thuốc kháng sinh khi không cần thiết không những không có lợi mà còn có thể gây hại.”

Theo vị bác sĩ này, nhiễm trùng đường hô hấp trên có lẽ là bệnh lý phổ biến nhất mà thuốc kháng sinh được kê một cách không cần thiết.

Thuốc kháng sinh hiệu quả nhưng đang bị lạm dụng

Bác sĩ Tasian nói rõ rằng nghiên cứu trên không hề phủ nhận tác dụng của các loại thuốc kháng sinh trong điều trị bệnh.

Ông nói: “Những gì mà nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra không có nghĩa là không nên sử dụng thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh có vai trò vô cùng quan trọng trong y học nhưng hiện nay, các loại thuốc này đang bị lạm dụng, chẳng hạn như được sử dụng để điều trị các bệnh do virus - những bệnh vốn không cần điều trị bằng kháng sinh. Việc dùng kháng sinh khi không cần thiết gây ra một số tác hại nên các bác sĩ cần kê thuốc kháng sinh một cách thận trọng."

Bác sĩ Patel kết luận: “Phát hiện của nghiên cứu này đã đặt ra một vấn đề mới và cần có thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa để làm sáng tỏ.”

Bác sĩ Tasian cũng cho biết thêm mặc dù nghiên cứu này đã chỉ ra mối liên hệ giữa một số loại thuốc kháng sinh đường uống và nguy cơ hình thành sỏi thận nhưng nhóm của ông vẫn đang tiếp tục nghiên cứu để hiểu rõ hơn về mối liên hệ này.