Rối loạn nhịp tim chậm là gì?

Tim đập quá chậm làm giảm lưu lượng máu đến não và các cơ quan khác, dẫn đến ngất xỉu và các vấn đề tiềm ẩn khác.

Rối loạn nhịp tim chậm được chia thành nhiều loại, mỗi loại có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng cần phải cấp cứu. Các phương pháp điều trị rối loạn nhịp tim chậm gồm có cấy ghép thiết bị điều chỉnh nhịp tim và thay đổi lối sống.

Theo một nghiên cứu vào năm 2018, gần 5% người trong độ tuổi từ 65 đến 73 mắc rối loạn nhịp tim. Loại rối loạn nhịp tim phổ biến nhất được phát hiện là rung nhĩ, tiếp theo là rối loạn nhịp tim chậm.

Các loại rối loạn nhịp tim chậm

Có hai loại rối loạn nhịp tim chậm chính là rối loạn chức năng nút xoang và block nhĩ thất.

Rối loạn chức năng nút xoang (hội chứng suy nút xoang)

Nút xoang là một cụm tế bào ở buồng trên bên phải của tim (tâm nhĩ phải). Nút xoang giống như máy tạo nhịp tự nhiên của tim, có vai trò kiểm soát hệ thống dẫn truyền điện của tim để duy trì nhịp tim ổn định.

Một dạng rối loạn chức năng nút xoang là nút xoang hoạt động kém,dẫn đến nhịp tim chậm và nhịp tim không đều.

Block nhĩ thất

Nút nhĩ thất là một nhóm tế bào đóng vai trò giống như trạm chuyển tiếp tín hiệu điện giữa buồng tim trên và buồng tim dưới, giúp kiểm soát nhịp tim.

Khi tín hiệu điện điều khiển nhịp tim bị chặn một phần hoặc hoàn toàn, tim sẽ đập chậm lại hoặc đập không đều. Tình trạng này được gọi là block nhĩ thất hay block tim.

Block nhĩ thất được chia thành 3 cấp độ:

• Block nhĩ thất độ một: đây là loại block nhĩ thất nhẹ nhất, trong đó xung điện di chuyển chậm hơn bình thường từ tâm nhĩ qua nút nhĩ thất đến tâm thất.
• Block nhĩ thất độ hai: các xung điện di chuyển chậm lại đến mức tim đập bỏ một nhịp (type I) hoặc một số xung điện không đến được tâm thất và gây rối loạn nhịp tim (type II).
• Block nhĩ thất độ ba: các xung điện từ tâm nhĩ bị chặn hoàn toàn khiến tâm thất co bóp hỗn loạn, dẫn đến nhịp tim chậm hơn, không đều. Tình trạng này khiến cho tim không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.

Block nhĩ thất độ hai và độ ba thường cần phải cấy máy tạo nhịp tim, một thiết bị được cấy dưới da vùng ngực, có tác dụng phát ra xung điện để điều hòa nhịp tim.

Nguyên nhân gây rối loạn nhịp tim chậm

Nguyên nhân phổ biến gây block nhĩ thất và hội chứng suy nút xoang là bệnh tim, đặc biệt là khi bệnh tim dẫn đến nhồi máu cơ tim. Tuổi tác cao và những thay đổi ở hệ thống dẫn truyền điện của tim do lão hóa cũng là những nguyên nhân chính gây rối loạn nhịp tim chậm.

Một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim chậm là:

• Nhiễm trùng và các bệnh lý viêm tim
• Phẫu thuật tim
• Sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp hoặc các loại rối loạn nhịp tim khác
• Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn

Nguy cơ mắc rối loạn nhịp tim chậm cũng tăng cao ở những người mang một số gen di truyền nhất định. Nhưng một nghiên cứu vào năm 2016 cho thấy vẫn còn nhiều điều cần tìm hiểu về chứng rối loạn nhịp tim chậm di truyền và các nguyên nhân khác gây ra tình trạng này.

Nhiễm virus SARS-CoV-2 (COVID-19) cũng có thể làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim chậm.

Triệu chứng của rối loạn nhịp tim chậm

Các triệu chứng của rối loạn nhịp tim chậm thường xảy ra theo đợt. Những trường hợp chỉ có triệu chứng nhẹ và không thường xuyên có thể không cần điều trị.

Các triệu chứng thường gặp gồm có:

• Cảm giác như tim đập bỏ một nhịp hoặc đập không đều
• Nhịp tim liên tục dưới 60 lần/phút
• Chóng mặt, choáng váng
• Ngất xỉu
• Mệt mỏi
• Nhanh mệt và khó thở khi vận động

Khi nào cần gọi cấp cứu?

Ngừng tim – tình trạng tim ngừng hoạt động và mất ý thức - cần phải được cấp cứu.

Hãy gọi cấp cứu khi có các triệu chứng sau đây:

• Ngất xỉu
• Đau ngực hoặc cảm giác khó chịu ở ngực
• Đột nhiên thấy mệt, không có sức lực
• Khó thở, đặc biệt là khi kèm theo đau ngực hoặc các triệu chứng khác

Phương pháp chẩn đoán rối loạn nhịp tim chậm

Mặc dù có thể dễ dàng đo được nhịp tim nhưng để chẩn đoán rối loạn nhịp tim thì cần phải theo dõi nhịp tim trong một khoảng thời gian nhất định. Cần sử dụng các thiết bị “ghi lại” nhịp tim, chẳng hạn như điện tâm đồ (ECG).

Ngoài điện tâm đồ thông thường, các thiết bị khác cũng được sử dụng để chẩn đoán rối loạn nhịp tim còn có:

• Holter điện tâm đồ: một thiết bị nhỏ theo dõi nhịp tim liên tục. Người bệnh cần đeo thiết bị trong một tuần hoặc lâu hơn.
• Máy ghi biến cố: cũng được đeo liên tục nhưng thiết bị này chỉ ghi lại nhịp tim khi có sự thay đổi bất thường.
• Máy ghi vòng lặp: một thiết bị được cấy dưới da ở vùng ngực, có tác dụng theo dõi nhịp tim liên tục. Máy ghi vòng lặp chỉ được sử dụng khi các đợt rối loạn nhịp tim xảy ra không thường xuyên. Thiết bị này có thể để dưới da trong nhiều năm.

Người bệnh cũng có thể cần làm xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ kali và các chất điện giải khác liên quan đến hệ thống điện của tim.

Nếu nhịp tim bất thường nhưng tần số tim bình thường thì có nghĩa là người bệnh bị một loại rối loạn nhịp tim khác, ví dụ như rung nhĩ - tình trạng buồng trên của tim co bóp quá nhanh hoặc không đồng bộ với các buồng dưới.

Điều trị rối loạn nhịp tim chậm

Nếu bạn bị rối loạn nhịp tim chậm và cảm thấy choáng váng, hãy nằm xuống để tránh bị ngã.

Nếu có triệu chứng nghiêm trọng, hãy gọi cấp cứu hoặc báo cho người thân. Nên cân nhắc mua máy khử rung tim, đặc biệt là khi bạn có nguy cơ cao bị ngừng tim.

Máy khử rung tim có thể điều hòa nhịp tim và kiểm soát chứng rối loạn nhịp tim chậm nhưng không thể chữa khỏi hoàn toàn loại rối loạn nhịp tim này và cũng không có tác dụng điều trị các bệnh lý gây rối loạn nhịp tim.

Các phương pháp điều trị y tế

Trong những trường hợp rối loạn nhịp tim chậm gây triệu chứng nghiêm trọng hoặc có nguy cơ dẫn đến biến chứng nguy hiểm, chẳng hạn như ngừng tim, bác sĩ có thể đề nghị cấy máy tạo nhịp tim.

Máy tạo nhịp tim phát hiện nhịp tim bất thường và phát ra xung điện đến tim để làm cho tim đập bình thường trở lại. Một báo cáo vào năm 2018 cho thấy hàng năm trên thế giới có khoảng một triệu máy tạo nhịp tim được cấy ghép để điều trị rối loạn nhịp tim chậm.

Một tổng quan nghiên cứu vào năm 2018 lưu ý rằng cần phải giải quyết nguyên nhân gốc rễ gây rối loạn nhịp tim chậm trước khi cấy máy tạo nhịp tim. Ví dụ, nếu nguyên nhân là do một loại thuốc thì cần phải giảm liều hoặc đổi loại thuốc khác.

Thuốc kháng cholinergic là một nhóm thuốc được dùng để điều trị rối loạn nhịp tim chậm. Các loại thuốc này ngăn chặn chất dẫn truyền thần kinh acetylcholine và giúp duy trì nhịp tim ổn định.

Những người bị rối loạn nhịp tim chậm cần thận trọng khi sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp. Những loại thuốc này có thể khiến huyết áp giảm quá thấp và gây nguy hiểm.

Thay đổi lối sống

Điều trị rối loạn nhịp tim chậm không chỉ dừng ở lại việc cấy máy tạo nhịp tim.

Thay đổi lối sống cũng là điều rất quan trọng. Đôi khi, giải quyết nguyên nhân gốc rễ có thể làm chậm hoặc đảo ngược sự tiến triển của bệnh hoặc ít nhất là làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng.

Những thay đổi về lối sống mà người bị rối loạn nhịp tim chậm nên thực hiện gồm:

• Bỏ thuốc lá
• Điều trị chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn bằng liệu pháp thở áp lực dương liên tục (CPAP) hoặc các phương pháp điều trị khác
• Giảm cân nếu thừa cân
• Tập thể dục (tốt nhất là cardio) cường độ vừa phải ít nhất 150 phút mỗi tuần

Nhịp tim chậm và rối loạn nhịp tim chậm

Hai thuật ngữ này tưởng chừng như có nghĩa giống nhau nhưng thực ra đây là hai tình trạng khác nhau:

• Nhịp tim chậm (bradycardia) là tình trạng tim đập chậm. Ở một số người, chẳng hạn như những người chạy bộ đường dài, nhịp tim khi nghỉ ngơi dưới 60 lần/phút là bình thường và không có gì đáng ngại. Nhưng ở một số khác, nhịp tim chậm có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng.
• Rối loạn nhịp tim chậm (bradyarrhythmia) là tình trạng bao gồm cả tim đập chậm và khoảng cách giữa các nhịp đập bất thường. Đây là một bệnh lý. Nhịp tim chậm có thể có hoặc không liên quan đến vấn đề về sức khỏe trong khi chứng rối loạn nhịp tim chậm thường là kết quả của một bệnh lý khác.

Tóm tắt bài viết

Rối loạn nhịp tim chậm là vấn đề khá phổ biến, đặc biệt là ở người lớn tuổi. Rối loạn nhịp tim chậm thường có thể kiểm soát được bằng thuốc, các thiết bị điều chỉnh nhịp tim như máy tạo nhịp tim của tim và thay đổi lối sống.

Rối loạn nhịp tim chậm có thể gây ra hiện tượng tim đập bỏ nhịp và dẫn đến các triệu chứng như chóng mặt, khó thở và ngất xỉu.

Hãy đi khám khi nhịp tim dưới 60 lần/phút và/hoặc cảm thấy tim đập không đều.