Người bị tiểu đường cần dùng bao nhiêu insulin hàng ngày?

Tham vấn y khoa Dr Trường

Đăng bởi Bác Sĩ Heathline vào 09:03 +07 Thứ ba, 27/12/2022

Đối với người mắc bệnh tiểu đường, insulin có vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát lượng đường trong máu. Tất cả những người bị bệnh tiểu đường type 1đều cần phải tiêm insulin hàng ngày. Những người mắc tiểu đường type 2 cũng có thể phảii dùng insulin để ổn định lượng đường trong máu.

Mục lục

Cách xác định liều insulin cần dùng

Liều insulin nền và insulin bolus

Các triệu chứng khẩn cấp

Một số câu hỏi thường gặp về liều insulin

Người bị tiểu đường cần dùng bao nhiêu insulin hàng ngày?

Không phải loại insulin nào cũng giống nhau. Insulin gồm có các loại chính là insulin tác dụng kéo dài, insulin tác dụng trung bình và insulin tác dụng ngắn. Nếu cần phải điều trị bằng insulin, bác sĩ sẽ đưa ra hướng dẫn chi tiết cho bệnh nhân.

Lưu ý: Bài viết này là hướng dẫn chung về cách xác định liều insulin cần sử dụng nhưng bệnh nhân nên thực hiện theo chỉ định của bác sĩ.

Cách xác định liều insulin cần dùng

Ở những người không mắc bệnh tiểu đường, cơ thể sản xuất insulin để điều hòa lượng đường trong máu sau bữa ăn vì carbohydrate trong các loại thực phẩm được chuyển hóa thành glucose và đi vào máu. Một số loại thực phẩm chứa carbohydrate là cơm, bánh mì, đồ ngọt, trái cây và thậm chí cả một số loại rau củ.

Sau khi glucose đi vào máu, các tế bào sẽ hấp thụ glucose từ máu và chuyển hóa glucose thành năng lượng cho các chức năng, hoạt động hàng ngày. Cơ thể cần insulin để glucose trong máu có thể được vận chuyển vào các tế bào và trở thành năng lượng. Nếu cơ thể không tạo ra insulin hoặc không sử dụng insulin một cách hiệu quả thì sẽ phải cung cấp insulin từ bên ngoài để cơ thể có thể xử lý đường từ thức ăn thành năng lượng.

Liều insulin cần dùng hàng ngày gồm có hai loại là:

Liều insulin nền: Liều insulin nền là lượng insulin mà người bệnh tiểu đường sử dụng đều đặn hàng ngày, bất kể loại thực phẩm trong bữa ăn.
Liều insulin bolus: Liều insulin bolus là lượng insulin mà người bệnh cần dùng thêm để ngăn tăng đường huyết sau bữa ăn có carbohydrate. Liều insulin bolus được xác định dựa trên lượng carbohydrate của bữa ăn. Liều insulin bolus thường là insulin tác dụng nhanh.

Dự đoán liều insulin bolus là một trong những thách thức của liệu pháp insulin. Người bệnh sẽ phải tính toán cần sử dụng bao nhiêu đơn vị insulin để xử lý lượng carbohydrate trong bữa ăn.

Theo Đại học California (San Francisco, Mỹ), nguyên tắc chung là 1 đơn vị insulin sẽ xử lý từ 12 đến 15 gram carbohydrate và làm giảm khoảng 50 mg/dL đường trong máu. (1)

Cơ thể con người rất phức tạp và không phải ai cũng đều xử lý insulin theo một giống nhau. Các yếu tố như thời điểm trong ngày, mức độ căng thẳng và hoạt động thể chất sẽ gây khó khăn cho việc xác định liều insulin cần dùng.

Do đó, người bệnh có thể bắt đầu từ liều insulin thông thường. Sau đó theo dõi đường huyết và điều chỉnh liều dùng insulin cho phù hợp dựa trên phản ứng của cơ thể.

Các bước tính liều insulin cần dùng

Sau khi đã hiểu vai trò của insulin trong cơ thể và lý do người mắc bệnh tiểu đường cần dùng insulin, hãy cùng tìm hiểu cách tính toán nhu cầu insulin.

Thông thường, người bệnh sẽ sử dụng insulin trước hoặc trong bữa ăn vì đó là thời điểm nạp carbohydrate vào cơ thể. Người bệnh cần đo đường huyết để xem liệu đường huyết có trong phạm vi bình thường trước bữa ăn hay không.

Dưới đây là các bước xác định nhu cầu insulin:

Đo đường huyết trước bữa ăn.
- Nếu đường huyết nằm trong phạm vi khuyến nghị thì không cần phải tính lượng insulin bổ sung.
- Nếu đường huyết cao hơn phạm vi khuyến nghị (thường là khoảng 120 mg/dL) thì sẽ phải tính lượng insulin cần bổ sung. Tốt nhất nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ về điều này nhưng thông thường, 1 đơn vị insulin sẽ làm giảm lượng đường trong máu đi 50 mg/dL.
Tính lượng carbohydrate sắp tiêu thụ. Có thể sử dụng ứng dụng tính carb trên điện thoại. Những ứng dụng này có thông tin về lượng carb của nhiều loại thực phẩm phổ biến. Người dùng chỉ cần chọn loại thực phẩm và khối lượng là ứng dụng sẽ cho biết hàm lượng carb. Cứ 10 gram carbohydrate thì sẽ cần dùng 1 đơn vị insulin. Nên hỏi bác sĩ vì tỷ lệ carbohydrate:insulin mà mỗi người cần dùng có thể sẽ không giống nhau.
Thêm lượng insulin đã tính để kiểm soát đường huyết trong phạm vi khuyến nghị và hiệu chỉnh lượng carb trong bữa ăn.
Sử dụng toàn bộ liều insulin.

Thông thường, nếu lượng carbohydrate trong các bữa ăn hàng ngày không chênh lệch nhiều thì có thể sử dụng liều insulin cố định mà không cần tính toán lượng insulin bổ sung, ngoại trừ những dịp đặc biệt. Sau một thời gian, người bệnh sẽ hiểu rõ phản ứng của cơ thể với insulin.

Ví dụ

Giả sử người bệnh đo đường huyết trước bữa ăn và kết quả là 170 mg/dL thì sẽ cần 1 đơn vị insulin để đưa đường huyết về mức 120 mg/dL.

Nếu ước tính bữa ăn có khoảng 60 gram carbohydrate thì sẽ cần sử dụng 6 đơn vị insulin để giữ đường huyết ổn định sau khi ăn. Như vậy có nghĩa là sẽ phải sử dụng tổng cộng 7 đơn vị insulin.

Liều insulin nền và insulin bolus

Việc xác định liều insulin cần dùng sẽ dựa trên hai yếu tố là:

Kết quả đo đường huyết trước bữa ăn
Lượng carbohydrate trong bữa ăn

Kết hợp cả hai yếu tố này để tính lượng insulin cần tiêm.

Liều insulin nền

Giả sử mức đường huyết cần duy trì trước bữa ăn là 120 mg/dL và 1 đơn vị insulin làm giảm 50 mg/dL lượng đường trong máu thì các mức liều insulin tương ứng với kết quả đo đường huyết như sau:

Đường huyết (mg/dL)	Liều insulin
60 – 120	0 đơn vị
120 – 170	1 đơn vị
170 – 220	2 đơn vị
220 – 270	3 đơn vị
270 – 300	4 đơn vị

Nếu kết quả đo đường huyết dưới 60 mg/dL thì không sử dụng insulin. Thay vào đó người bệnh cần bổ sung ngay 15 gram carbohydrate từ các nguồn carbohydrate tác dụng nhanh như kẹo cứng, nước trái cây hay viên nén glucose.

Nếu kết quả đo đường huyết từ 300 mg/dL trở lên thì phải kiểm tra mức ceton và báo cho bác sĩ ngay lập tức.

Liều insulin bolus

Giả sử 1 đơn vị insulin có thể xử lý 10 gram carbohydrate thì các mức liều insulin tương ứng với lượng carbohydrate trong bữa ăn như sau:

Lượng carb trong bữa ăn (gram)	Liều insulin
0 – 10	1 đơn vị
11 – 20	2 đơn vị
21 – 30	3 đơn vị
31 – 40	4 đơn vị
41 – 50	5 đơn vị
51 – 60	6 đơn vị
61 – 70	7 đơn vị
71 – 80	8 đơn vị
81 – 90	9 đơn vị
91 – 100	10 đơn vị

Các yếu tố khác

Ảnh hưởng của bệnh tiểu đường đến cơ thể mỗi người không hoàn toàn giống nhau và có thể thay đổi theo thời gian.

Khi trao đổi với bác sĩ về liệu pháp insulin, hãy chia sẻ chi tiết về thói quen lối sống để bác sĩ đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp nhất. Bác sĩ sẽ cân nhắc thêm một số yếu tố ngoài những yếu tố nêu trên để xác định liều insulin.

Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến cách cơ thể xử lý carbohydrate và insulin. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), các yếu tố này gồm có: (2)

Vị trí tiêm và tần suất thay đổi vị trí tiêm insulin
Thời điểm dùng insulin trong ngày
Chế độ ăn uống và lượng calo nạp vào cơ thể
Tần suất và cường độ tập thể dục
Mức độ căng thẳng
Các vấn đề sức khỏe hay bệnh mãn tính khác đang mắc

Các triệu chứng khẩn cấp

Người mắc bệnh tiểu đường có thể gặp phải cả tăng đường huyết (lượng đường trong máu quá cao) và hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp). Cả hai đều là những tình trạng nguy hiểm cần được điều trị khẩn cấp. Gọi cấp cứu hoặc nhanh chóng đến ngay bệnh viện nếu có các dấu hiệu dưới đây:

Các dấu hiệu khẩn cấp của tăng đường huyết:

Đường huyết trên 300 mg/dL
Mờ mắt
Khát cực độ
Đi tiểu nhiều lần
Mức ceton rất cao
Nôn mửa

Các dấu hiệu khẩn cấp của hạ đường huyết:

Lượng đường trong máu vẫn ở mức thấp dù đã dùng viên nén glucose hoặc các nguồn carbohydrate tác dụng nhanh khác
Chóng mặt
Đau đầu
Run chân tay
Đổ mồ hôi
Kiệt sức

Một số câu hỏi thường gặp về liều insulin

Liều insulin bao nhiêu được coi là quá liều?

Liều insulin thường dao động trong một phạm vi rất hẹp, có nghĩa là chỉ cần thay đổi một chút thôi là sẽ biến liều dùng có lợi thành liều dùng gây hại.

Giống như các loại thuốc khác, dùng insulin quá liều là điều có thể xảy ra. Trong một nghiên cứu về việc dùng insulin quá liều, liều từ 26 đến 4.800 đơn vị được coi là quá liều. (3) Trong hầu hết các trường hợp, insulin liều cao như vậy được sử dụng một cách vô tình.

Dùng insulin quá liều có thể dẫn đến hạ đường huyết với các dấu hiệu như:

Chóng mặt
Đổ mồ hôi
Lo âu, bồn chồn
Tim đập nhanh
Run tay
Thở gấp
Đói cồn cào
Đau đầu
Mờ mắt
Mệt mỏi, thiếu năng lượng

Báo cho bác sĩ nếu lỡ sử dụng insulin quá liều.

Liều insulin bao nhiêu được coi là quá liều khi sử dụng để xử lý tăng đường huyết?

Tốt nhất nên điều chỉnh lượng đường trong máu bằng liều insulin thích hợp. Lượng insulin được coi là quá liều sẽ tùy thuộc vào độ nhạy của cơ thể với insulin.

Nếu đường huyết vượt quá phạm vi cần duy trì (trên 300) thì cần đo mức ceton trong nước tiểu bằng que thử. Sự hiện diện của ceton trong nước tiểu là dấu hiệu cho thấy các tế bào của cơ thể đang gặp khó khăn trong việc lấy đường từ máu làm năng lượng. Lúc này, người bệnh có nguy cơ gặp phải một tình trạng nghiêm trọng gọi là nhiễm toan ceton. Nhiễm toan ceton có thể đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp điều trị kịp thời.

Khi xảy ra nhiễm toan ceton, điều quan trọng trước hết là phải nhanh chóng đưa lượng đường trong máu về mức bình thường. Nếu nhận thấy các dấu hiệu nhiễm toan ceton thì phải gọi cấp cứu hoặc đến bệnh viện ngay lập tức thay vì tự tiêm insulin tại nhà.

Một số dấu hiệu thường gặp của nhiễm toan ceton:

Thở gấp
Khô da và miệng
Mặt đỏ
Hơi thở mùi trái cây
Đau đầu
Cứng cơ hoặc đau nhức cơ
Vô cùng mệt mỏi.
Buồn nôn và nôn
Đau bụng

Nên dùng bao nhiêu insulin khi bị hạ đường huyết?

Insulin có tác dụng làm giảm lượng đường trong máu. Nếu như lượng đường trong máu đã ở mức thấp hay hạ đường huyết thì không nên tiêm insulin.

Các dấu hiệu cho thấy lượng đường trong máu đang quá thấp gồm có đổ nhiều mồ hôi, chóng mặt, mờ mắt, run tay, đói cồn cào và mệt mỏi. Khi bị hạ đường huyết thì phải bổ sung các loại carbohydrate tác dụng nhanh như nước ngọt, nước hoa quả hoặc viên nén glucose để lượng đường trong máu nhanh chóng quay về mức bình thường.

Nên dùng bao nhiêu insulin trước bữa ăn?

Người bệnh có thể tính toán lượng insulin cần dùng trước bữa ăn dựa trên kết quả đo đường huyết và lượng carbohydrate có trong bữa ăn. Xem lại phần trên để hiểu cách tính lượng insulin cần dùng, các mức insulin tham khảo và ví dụ.

Cần bao nhiêu insulin để xử lý carbohydrate trong bữa ăn?

Một người bình thường sẽ cần khoảng 1 đơn vị insulin để xử lý 12 đến 15 gram carbohydrate từ thức ăn.

Tuy nhiên, tỷ lệ này ở mỗi người là khác nhau, tùy thuộc vào mức độ nhạy cảm của cơ thể với insulin. Ở một số người, cơ thể cần 1 đơn vị insulin để xử lý 6 gram carbohydrate trong khi ở một số người khác, 1 đơn vị insulin có thể xử lý đến 30 gram carbohydrate.

Cần dùng bao nhiêu insulin vào ban đêm?

Thông thường, người bệnh cần tiêm insulin nền hoặc insulin tác dụng kéo dài vào ban đêm. Lượng insulin này sẽ phát huy tác dụng trong khoảng thời gian từ 7 đến 8 tiếng. Nên trao đổi với bác sĩ để xác định liều insulin nền.

Có thể thường xuyên điều chỉnh liều insulin nền tùy thuộc vào mức đường huyết trước khi đi ngủ.

Cần dùng bao nhiêu insulin khi tập thể hình?

Tiêm insulin không phải cách an toàn để tăng khối lượng cơ. Tuy nhiên, insulin được một số vận động viên thể hình sử dụng để tăng cường hiệu suất tập luyện. Lý do là bởi insulin được cho là có tác dụng thúc đẩy sự vận chuyển năng lượng ở dạng glucose vào tế bào, nhờ đó giúp phát triển khối lượng cơ.

Theo một nghiên cứu vào năm 2019, phương pháp này không an toàn và có thể dẫn đến hạ đường huyết nghiêm trọng, thậm chí còn có thể đe dọa đến tính mạng.

Không nên dùng insulin nếu không mắc bệnh tiểu đường. Những người bị tiểu đường hãy nói chuyện với bác sĩ về chế độ luyện tập phù hợp vì hoạt động thể chất sẽ ảnh hưởng đến lượng đường trong máu.

Liều insulin nên dùng với HGH là bao nhiêu?

Hormone tăng trưởng ở người (human growth hormone - HGH) cũng là một loại hormone mà các vận động viên thể hình sử dụng để tăng khối lượng cơ. Theo nghiên cứu vào năm 2017 đã nhắc đến bên trên, một số vận động viên thể hình tiêm cả HGH và insulin. Đây là một phương pháp không an toàn và không được khuyến khích.

Tóm tắt bài viết

Liệu pháp insulin là một phương pháp điều trị bệnh tiểu đường type 1 và đôi khi là cả tiểu đường type 2. Sẽ phải mất một thời gian để hiểu rõ phản ứng của cơ thể với insulin.

Sử dụng đúng liều insulin hàng ngày và biết các dấu hiệu của tăng đường huyết cũng như hạ đường huyết sẽ giúp kiểm soát bệnh tiểu đường một cách hiệu quả, an toàn. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về liệu pháp insulin thì hãy trao đổi trực tiếp với bác sĩ để được giải đáp.

Xem thêm: