Các triệu chứng đột quỵ ở phụ nữ

Khi còn trẻ, nam giới có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn nhưng nếu xét cả cuộc đời, phụ nữ lại có nguy cơ cao hơn nam giới. Phụ nữ cũng có nguy cơ tử vong do đột quỵ hơn.

Lý do phụ nữ có nguy cơ đột quỵ cao hơn nam giới chủ yếu là vì phụ nữ có tuổi thọ cao hơn. Nhưng ngoài ra, nguyên nhân một phần còn do phụ nữ có những yếu tố nguy cơ mà nam giới không có, chẳng hạn như mang thai và sử dụng biện pháp tránh thai.

Nhận biết được các triệu chứng đột quỵ ở phụ nữ sẽ giúp phát hiện và điều trị kịp thời. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ tử vong và tàn tật.

Các triệu chứng đột quỵ ở phụ nữ

Nhìn chung, các triệu chứng điển hình của đột quỵ xảy ra ở cả nam giới và nữ giới. Các triệu chứng đột quỵ thường gặp gồm có:

• Đột nhiên mờ mắt ở một hoặc cả hai mắt
• Tê hoặc yếu cơ đột ngột ở mặt và chân tay, thường chỉ xảy ra ở một bên cơ thể
• Đột nhiên gặp khó khăn khi nói hoặc hiểu lời người khác nói
• Đau đầu đột ngột và dữ dội mà không rõ nguyên nhân
• Đột ngột chóng mặt, đi lại khó khăn, mất thăng bằng hoặc mất khả năng phối hợp động tác

Ngoài ra, phụ nữ khi bị đột quỵ còn có thể gặp phải những triệu chứng dưới đây. Những triệu chứng này ít khi xảy ra ở nam giới:

• Buồn nôn hoặc nôn mửa
• Co giật
• Nấc cụt
• Hụt hơi
• Đau
• Ngất xỉu hoặc mất ý thức
• Cảm giác mệt mỏi, không có sức lực

Rất nhiều vấn đề sức khỏe khác cũng có những triệu chứng tương tự nên khi gặp những triệu chứng này, đa số mọi người đều không nghĩ mình bị đột quỵ. Điều này dẫn đến điều trị chậm trễ và ảnh hưởng xấu đến tiên lượng.

Các triệu chứng về tâm thần

Những thay đổi bất thường về trạng thái tinh thần và hành vi, chẳng hạn như buồn ngủ đột ngột, cũng có thể là dấu hiệu của đột quỵ.

Ví dụ về những triệu chứng này gồm có:

• Phản ứng kém
• Mất phương hướng
• Lú lẫn
• Thay đổi hành vi đột ngột
• Kích động
• Ảo giác

Một tổng quan nghiên cứu vào năm 2022 cho thấy các triệu chứng về tâm thần của đột quỵ xảy ra phổ biến hơn ở phụ nữ.

Một tổng quan nghiên cứu khác vào năm 2018 cho thấy nguy cơ chẩn đoán sai tăng lên khi các triệu chứng về tâm thần không đi kèm các triệu chứng đặc trưng của đột quỵ. (1)

Cần làm gì khi có dấu hiệu đột quỵ?

Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ (the American Stroke Association) đã đưa ra một cách đơn giản để nhận biết các triệu chứng đột quỵ, đó là quy tắc FAST, viết tắt của Face, Arm, Speech và Time.

• Face (khuôn mặt): Yêu cầu người đó mỉm cười và quan sát xem một bên mặt có bị xệ xuống hay không.
• Arm (cánh tay): Yêu cầu người đó giơ cả hai tay lên. Một cánh tay không thể nâng lên qua đầu hoặc bị rơi xuống là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất của đột quỵ.
• Speech (lời nói): Yêu cầu người đó nói một cụm từ hoặc câu đơn giản và lắng nghe xem họ có bị nói ngọng, khó nói hoặc không thể nói hay không.
• Time (thời gian): Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

Khi cơn đột quỵ xảy ra, mỗi một phút giây đều vô cùng quý giá. Việc điều trị càng chậm trễ thì nguy cơ tổn thương não và tàn tật vĩnh việc sẽ càng cao.

Không nên tự đưa người bị đột quỵ đến bệnh viện mà hãy gọi cấp cứu. Nhân viên y tế sẽ tiến hành các biện pháp điều trị bước đầu ngay trên đường đến bệnh viện.

Sau khi người bệnh được đưa đến bệnh viện, bác sĩ sẽ đánh giá các triệu chứng và bệnh sử. Một khi xác nhận chẩn đoán đột quỵ, bác sĩ sẽ tiến hành các phương pháp điều trị cần thiết.

Nguyên nhân gây đột quỵ ở phụ nữ

Đột quỵ được chia thành đột quỵ do thiếu máu cục bộ và đột quỵ xuất huyết não. Đột quỵ do thiếu máu cục bộ (loại đột quỵ phổ biến nhất) xảy ra khi cục máu đông gây tắc nghẽn một mạch máu cấp máu cho não. Đột quỵ xuất huyết não xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ hoặc rò rỉ.

Theo một tổng quan tài liệu vào năm 2022, trước 30 tuổi và sau 85 tuổi, phụ nữ có nguy cơ bị đột quỵ do thiếu máu cục bộ cao hơn nam giới. Mặc dù nam giới có nguy cơ đột quỵ xuất huyết não cao hơn nhưng phụ nữ lại có nguy cơ bị xuất huyết dưới nhện (một dạng đột quỵ xuất huyết não) cao hơn. (2)

Các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ ở phụ nữ

Các chuyên gia ước tính rằng 82 - 90% số ca đột quỵ là do các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được, chẳng hạn như: (3, https://www.nhlbi.nih.gov/health/stroke/causes

• Cao huyết áp
• Béo phì
• Lối sống ít vận động
• Hút thuốc
• Chế độ ăn uống không lành mạnh

Nghiên cứu cho thấy một số yếu tố nguy cơ như cao huyết áp và béo phì ảnh hưởng nhiều hơn đến nguy cơ đột quỵ ở phụ nữ.

Ngoài ra, phụ nữ có những yếu tố nguy cơ mà nam giới không có, ví dụ như:

• Mang thai
• Tiền sản giật
• Sử dụng biện pháp tránh thai có nội tiết tố
• Liệu pháp hormone
• Chứng đau nửa đầu aura, chứng bệnh này phổ biến hơn ở phụ nữ
• Rung nhĩ, phổ biến hơn ở phụ nữ trên 75 tuổi

Ngoài ra còn có những yếu tố nguy cơ không thể thay đổi, gồm có tuổi tác, tiền sử gia đình và chủng tộc.

Tiên lượng của phụ nữ khi bị đột quỵ

Quá trình phục hồi sau đột quỵ ở mỗi người là khác nhau. Các phương pháp trị liệu như vật lý trị liệu hay hoạt động trị liệu sẽ giúp người bệnh lấy lại các kỹ năng bị mất. Một số người có thể đi lại và thực hiện các hoạt động cơ bản hàng ngày trong vòng vài tháng trong khi một số người lại cần nhiều thời gian hơn để phục hồi.

Theo nhiều nghiên cứu, phụ nữ có tỷ lệ sống sót sau đột quỵ tương tự hoặc cao hơn nam giới nhưng có nguy cơ gặp phải các vấn đề như:

• Tàn tật
• Giảm khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày
• Trầm cảm
• Mệt mỏi
• Rối loạn tâm thần
• Chất lượng cuộc sống giảm sút

Điều này một phần là do phụ nữ thường bị đột quỵ ở độ tuổi cao hơn và do đó, khả năng phục hồi sẽ kém hơn.

Phòng ngừa đột quỵ

Hàng năm, số ca tử vong do đột quỵ ở phụ nữ cao gấp đôi số ca tử vong do ung thư vú. Để phòng ngừa đột quỵ, các chuyên gia khuyến nghị:

• Ăn uống cân bằng, lành mạnh
• Duy trì cân nặng vừa phải
• Tập thể dục thường xuyên
• Bỏ thuốc lá nếu hút

Ngoài ra, phụ nữ nên thực hiện thêm các biện pháp phòng ngừa dưới đây:

• Theo dõi huyết áp trong suốt thai kỳ và sau khi sinh
• Sàng lọc rung nhĩ đối với người trên 75 tuổi
• Kiểm tra huyết áp trước khi bắt đầu sử dụng biện pháp tránh thai

Tóm tắt bài viết

Ngoài các triệu chứng điển hình như tê, yếu cơ và đau đầu, phụ nữ khi bị đột quỵ còn có thể gặp phải một số triệu chứng khác như buồn nôn, nôn, co giật, hụt hơi. Vì những triệu chứng này giống với triệu chứng của nhiều vấn đề khác nên có thể dẫn đến phát hiện và điều trị chậm trễ. Nhận biết được các triệu chứng đột quỵ là điều rất quan trọng vì điều trị kịp thời sẽ giúp tăng cơ hội sống sót và phục hồi.

Sau đột quỵ, người bệnh cần tích cực thực hiện các phương pháp phục hồi chức năng và duy trì lối sống lành mạnh nhằm ngăn ngừa đột quỵ tái phát trong tương lai.