6 lợi ích đã được chứng minh của cây tầm ma

Cây tầm ma (stinging nettle, tên khoa học là Urtica dioica) là một loài thực vật có hoa, dạng cây bụi, có dây leo, mép lá có răng cưa, trên bề mặt lá và thân có lông gai, gây đau và ngứa khi chạm vào. Từ xa xưa, cây tầm ma đã được dùng làm thuốc chữa bệnh.

Người Ai Cập cổ đại sử dụng cây tầm ma để điều trị viêm khớp và đau lưng. Quân đội La Mã xoa cây tầm ma lên người để giữ ấm.

Tên khoa học của loài cây này là “Urtica dioica”, bắt nguồn từ “uro”- một từ trong tiếng Latinh có nghĩa là “đốt cháy” vì lá của cây tầm ma gây ra cảm giác nóng rát tạm thời khi tiếp xúc.

Chạm vào lá cây tầm ma còn có thể gây ngứa, mẩn đỏ và sưng tấy.

Tuy nhiên, sau khi được sản xuất thành thực phẩm chức năng, sấy khô, đông khô hoặc nấu chín, cây tầm ma sẽ không còn gây ra những vấn đề này nữa. Các nghiên cứu cho thấy rằng cây tầm ma mang lại một số lợi ích cho sức khỏe.

Dưới đây là 6 lợi ích đã được chứng minh của cây tầm ma.

Các lợi ích chính của cây tầm ma

1. Giàu dinh dưỡng

Lá và rễ của cây tầm ma cung cấp nhiều chất dinh dưỡng, gồm có:

• Vitamin: Vitamin A, C, K và một số vitamin B
• Khoáng chất: Canxi, sắt, magiê, phốt pho, kali và natri
• Chất béo: Axit linoleic, axit linolenic, axit palmitic, axit stearic và axit oleic
• Axit amin: Tất cả các axit amin thiết yếu
• Polyphenol: Kaempferol, quercetin, axit caffeic, coumarin và các flavonoid khác
• Sắc tố: Beta-carotene, lutein, luteoxanthin và các loại carotene khác

Hơn nữa, nhiều chất dinh dưỡng trong số này có tác dụng như chất chống oxy hóa trong cơ thể.

Chất chống oxy hóa là các phân tử giúp bảo vệ các tế bào cơ thể khỏi tác hại của gốc tự do. Tổn hại do các gốc tự do là nguyên nhân dẫn đến lão hóa và nhiều bệnh tật, bao gồm cả ung thư.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng chiết xuất cây tầm ma có thể làm tăng nồng độ chất chống oxy hóa trong máu. (1)

Tuy nhiên, liệu rằng các loại thực phẩm chức năng có thành phần tầm ma có mang lại những lợi ích tương tự hay không còn tùy thuộc vào hàm lượng hợp chất có trong sản phẩm.

Tóm tắt: Cây tầm ma chứa nhiều loại vitamin, khoáng chất, axit béo, axit amin, polyphenol và sắc tố - nhiều thành phần trong số này có tác dụng như chất chống oxy hóa bên trong cơ thể.

2. Giảm viêm

Phản ứng viêm là cách cơ thể tự chữa lành và chống nhiễm trùng.

Tuy nhiên, tình trạng viêm mãn tính sẽ gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe.

Cây tầm ma chứa nhiều hợp chất có công dụng giảm viêm.

Trong các nghiên cứu trên động vật và nghiên cứu trong ống nghiệm, cây tầm ma giúp làm giảm nồng độ nhiều marker phản ứng viêm bằng cách can thiệp vào quá trình sản xuất các marker này.

Trong các nghiên cứu trên người, việc thoa kem tầm ma hoặc uống các sản phẩm từ cây tầm ma có thể giúp làm giảm các bệnh lý viêm, chẳng hạn như viêm khớp.

Ví dụ, trong một nghiên cứu được thực hiện trên 27 người, bôi kem tầm ma lên vùng bị viêm khớp giúp giảm đau đáng kể so với điều trị bằng giả dược.

Trong một nghiên cứu khác, việc uống thực phẩm chức năng chứa chiết xuất cây tầm ma giúp làm giảm đáng kể cơn đau do viêm khớp. Ngoài ra, những người tham gia nghiên cứu cho biết họ đã có thể giảm liều thuốc giảm đau chống viêm sau khi dùng thực phẩm chức năng.

Tuy nhiên, vẫn chưa có đủ nghiên cứu để khuyến nghị sử dụng cây tầm ma như một phương pháp điều trị chống viêm. Cần nghiên cứu thêm trên người để xác minh lợi ích này của cây tầm ma.

Tóm tắt: Cây tầm ma giúp ức chế phản ứng viêm, nhờ đó có thể cải thiện các bệnh lý viêm, bao gồm cả viêm khớp nhưng vẫn cần phải nghiên cứu thêm.

3. Điều trị các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt

Có tới 50% nam giới từ 51 tuổi trở lên bị phì đại tuyến tiền liệt. (2)

Phì đại tuyến tiền liệt còn được gọi là tăng sản tuyến tiền liệt lành tính. Đây là tình trạng các tế bào tuyến tiền liệt tăng sinh một cách lành tính, khiến cho tuyến tiền liệt tăng kích thước, chèn ép lên niệu đạo và gây ra các vấn đề về tiểu tiện như tiểu khó, tiểu nhiều lần và tiểu gấp.

Một số nghiên cứu cho thấy cây tầm ma có thể giúp điều trị tăng sản tuyến tiền liệt lành tính.

Nghiên cứu trên động vật cho thấy loại cây này có thể ngăn chặn quá trình chuyển đổi testosterone thành dihydrotestosterone - một loại hormone khiến tuyến tiền liệt phát triển.

Điều này có thể giúp giảm kích thước tuyến tiền liệt.

Các nghiên cứu được thực hiện trên những người bị tăng sản tuyến tiền liệt lành tính chứng minh rằng chiết xuất từ cây tầm ma giúp điều trị các vấn đề về tiểu tiện cả về ngắn hạn và dài hạn mà không có tác dụng phụ. (3)

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ mức độ hiệu quả của cây tầm ma so với các phương pháp điều trị thông thường.

Tóm tắt: Cây tầm ma có thể giúp giảm kích thước tuyến tiền liệt và điều trị các triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt.

4. Điều trị viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là một dạng dị ứng xảy ra khi niêm mạc mũi bị viêm.

Cây tầm ma là một phương pháp điều trị tự nhiên cho bệnh viêm mũi dị ứng.

Nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy chiết xuất tầm ma có thể ức chế tình trạng viêm gây dị ứng theo mùa.

Điều này là nhờ tác dụng ngăn chặn các thụ thể histamine và các tế bào miễn dịch giải phóng các hóa chất gây ra các triệu chứng dị ứng.

Tuy nhiên, các nghiên cứu trên người cũng lưu ý rằng hiệu quả điều trị viêm mũi dị ứng của cây tầm ma cũng chỉ tương đương hoặc tốt hơn một chút so với giả dược.

Mặc dù loại cây này có nhiều đặc tính giúp điều trị các triệu chứng viêm mũi dị ứng nhưng vẫn cần có thêm nhiều nghiên cứu dài hạn hơn nữa trên người để kiểm chứng.

Tóm tắt: Cây tầm ma có thể làm giảm các triệu chứng viêm mũi dị ứng. Tuy nhiên, một số nghiên cứu chỉ ra rằng loại thảo dược này không hiệu quả hơn nhiều so với giả dược. Cần có thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa để kiểm chứng tác dụng của cây tầm ma đối với bệnh viêm mũi dị ứng.

5. Hạ huyết áp

Cao huyết áp là một vấn đề rất phổ biến.

Đây là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch cũng như đột quỵ - một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới.

Cây tầm ma là một bài thuốc điều trị cao huyết áp tự nhiên.

Các nghiên cứu trên động vật và nghiên cứu trong ống nghiệm cho rằng tầm ma có thể giúp giảm huyết áp.

Điều này là nhờ tác dụng kích thích sản xuất oxit nitric – các phân tử giúp làm giãn mạch máu. Khi các mạch máu mở rộng, máu sẽ lưu thông qua dễ dàng hơn và nhờ đó làm giảm huyết áp.

Ngoài ra, cây tầm ma chứa các hợp chất có tác dụng tương tự thuốc chẹn kênh canxi, giúp làm lực co bóp của cơ tim.

Trong các nghiên cứu trên động vật, cây tầm ma đã được chứng minh là làm giảm huyết áp đồng thời tăng cường khả năng chống oxy hóa của tim.

Tuy nhiên, tác dụng của cây tầm ma đối với huyết áp ở người vẫn chưa rõ ràng. Do đó, cần có thêm các nghiên cứu được thực hiện trên người trước khi loài cây này chính thức được khuyến nghị sử dụng để điều trị cao huyết áp.

Tóm tắt: Cây tầm ma có thể giúp hạ huyết áp bằng cách làm giãn các mạch máu và giảm lực co bóp của cơ tim. Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu trên người để xác nhận những lợi ích này.

6. Hỗ trợ kiểm soát lượng đường trong máu

Cả nghiên cứu trên người và nghiên cứu trên động vật đều cho thấy rằng cây tầm ma có thể giúp làm giảm lượng đường trong máu. (4)

Loài cây này chứa các hợp chất có thể bắt chước hoạt động của insulin, đó là giúp vận chuyển đường trong máu vào các tế bào.

Trong một nghiên cứu kéo dài 3 tháng ở 46 người, uống 500mg chiết xuất cây tầm ma 3 lần mỗi ngày giúp làm giảm đáng kể lượng đường trong máu so với giả dược.

Mặc dù các phát hiện đều rất hứa hẹn nhưng mới có quá ít nghiên cứu trên người về tác dụng kiểm soát đường huyết của cây tầm ma và vẫn cần phải nghiên cứu thêm.

Tóm tắt: Mặc dù cây tầm ma có thể giúp giảm lượng đường trong máu nhưng cần có thêm nghiên cứu trên người để kiểm chứng công dụng này.

Các lợi ích khác của cây tầm ma

Cây tầm ma còn có thể mang lại những lợi ích khác cho sức khỏe như:

• Giảm chảy máu: Các loại thuốc chứa chiết xuất tầm ma đã được chứng minh là có tác dụng giảm chảy máu, đặc biệt là sau phẫu thuật.
• Bảo vệ gan: Đặc tính chống oxy hóa của cây tầm ma có thể bảo vệ gan khỏi tác hại của độc tố, kim loại nặng và phản ứng viêm.
• Đặc tính lợi tiểu: Cây tầm ma có thể giúp cơ thể đào thải lượng muối và nước dư thừa, nhờ đó giúp hạ huyết áp tạm thời. Đây là phát hiện của các nghiên cứu trên động vật. Cần có thêm nghiên cứu trên người để kiểm chứng.
• Làm lành vết thương và vết bỏng: Bôi kem chứa chiết xuất tầm ma có thể đầy nhanh quá trình chữa lành vết thương, bao gồm cả vết thương do bỏng.

Tóm tắt: Cây tầm ma còn có nhiều lợi ích khác cho sức khỏe như giảm chảy máu, bảo vệ gan và chữa lành vết thương.

Tác dụng phụ của cây tầm ma

Sử dụng cây tầm ma sấy khô hoặc nấu chín nói chung là an toàn. Loại thảo dược này hầu như không gây tác dụng phụ.

Tuy nhiên, phải cẩn thận khi xử lý lá tầm ma tươi vì lông ở bề mặt lá tầm ma có thể gây ngứa ngáy, đau, mẩn đỏ và sưng tấy da.

Những sợi lông này có chứa các hóa chất như:

• Acetylcholine
• Histamin
• Serotonin
• Leukotriene
• Axit formic

Các hợp chất thực vật này có thể gây mẩn đỏ, nổi sẩn, nổi mề đay và ngứa.

Giống như nhiều loài cây khác, cây tầm ma có thể gây dị ứng, thậm chí là phản ứng dị ứng nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng.

Tuy nhiên, quá trình xử lý sẽ làm giảm hàm lượng những hóa chất này trong cây tầm ma. Do đó, sử dụng tầm ma sấy khô hoặc nấu chín sẽ không gây kích ứng miệng hoặc dạ dày.

Phụ nữ mang thai không nên sử dụng cây tầm ma vì loài cây này có thể gây co bóp tử cung và làm tăng nguy cơ sảy thai.

Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cây tầm ma nếu bạn đang dùng một trong những loại thuốc dưới đây:

• Thuốc làm loãng máu
• Thuốc điều trị cao huyết áp
• Thuốc lợi tiểu
• Thuốc điều trị tiểu đường
• Thuốc lithium

Cây tầm ma có thể tương tác với các loại thuốc này. Ví dụ, tác dụng lợi tiểu tự nhiên của cây tầm ma sẽ làm tăng tác dụng của thuốc lợi tiểu, khiến người dùng đi tiểu quá nhiều và có nguy cơ mất nước.

Tóm tắt: Ăn lá tầm ma tươi có thể gây kích ứng miệng và cổ họng nhưng tầm ma sấy khô hoặc nấu chín thì an toàn.

Cách sử dụng cây tầm ma

Cây tầm ma rất dễ sử dụng.

Bạn có thể dùng thực phẩm chức năng chứa chiết xuất tầm ma hoặc tìm mua lá tầm ma sấy khô/đông khô. Tùy vào mục đích sử dụng mà bạn còn có thể mua dạng thuốc bôi. Thuốc bôi tầm ma thường được sử dụng để giảm các triệu chứng viêm xương khớp.

Bạn có thể sử dụng lá và hoa tầm ma khô để pha trà. Lá, thân và rễ của cây tầm ma có thể dùng làm các món ăn như canh, hầm hay xào. Tuy nhiên, không ăn lá tầm ma tươi vì lớp lông trên bề mặt lá có thể gây kích ứng miệng và cổ họng.

Hiện tại không có liều dùng khuyến nghị đối với các sản phẩm từ cây tầm ma.

Tuy nhiên, các nghiên cứu đã tìm ra liều dùng hiệu quả nhất đối với chứng phì đại tuyến tiền liệt và dị ứng:

• Phì đại tuyến tiền liệt: 360mg chiết xuất rễ mỗi ngày
• Dị ứng: 600mg lá đông khô mỗi ngày

Nếu sử dụng thực phẩm chức năng tầm ma, hãy trao đổi với bác sĩ trước khi dùng và làm theo hướng dẫn đi kèm.

Tóm tắt: Cây tầm ma có thể được sử dụng theo nhiều cách như thực phẩm chức năng, pha trà từ lá và hoa khô, dùng thuốc bôi ngoài da hay dùng lá, thân và rễ để nấu ăn. Nhưng không nên dùng lá tầm ma tươi.

Tóm tắt bài viết

Cây tầm ma là một loại thảo dược có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Các nghiên cứu cho thấy rằng loài cây này có thể giúp giảm viêm, giảm các triệu chứng viêm mũi dị ứng, hạ huyết áp, kiểm soát lượng đường trong máu và một số công dụng khác. Mặc dù tầm ma tươi có thể gây kích ứng nhưng có thể sử dụng tầm ma nấu chín, sấy khô, đông khô hoặc thực phẩm chức năng.