5 vấn đề sức khỏe mà vitamin D có thể ngăn ngừa

Vitamin D là một loại vitamin rất đặc biệt

Cơ thể chúng ta tổng hợp vitamin D một cách tự nhiên khi da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Vitamin này còn có mặt trong nhiều loại thực phẩm, ví dụ như các loại cá béo (cá hồi, cá trích, cá mòi, dầu gan cá tuyết,…), lòng đỏ trứng, hàu và các sản phẩm được thêm vitamin D trong quá trình sản xuất, ví dụ như sữa, ngũ cốc, nước hoa quả đóng chai,…

Trên thực tế, nhiều ý kiến cho rằng vitamin D không có nhiều điểm chung với các loại vitamin khác vì vitamin này được cơ thể tổng hợp.

Theo tiến sĩ Todd Sontag - một chuyên gia về Y học gia đình tại Trung tâm sức khỏe Orlando ở bang Florida: “Một số nhà khoa học cho rằng vitamin D hoạt động giống như một loại hormone hơn là một loại vitamin vì cơ thể người có rất nhiều thụ thể vitamin D. Một phần lớn hệ miễn dịch có các thụ thể này.”

Tuy nhiên, không thể phủ nhận lợi ích của vitamin D đối với sức khỏe của xương và cơ.

Tiến sĩ Todd Sontag cho biết thêm: “Vitamin D là loại vitamin tuyệt vời và là một trong số ít những vitamin thực sự có lợi. Hiện nay Ccó vô số loại vitamin khác nhau nhưng không phải loại nào cũng được nghiên cứu khoa học kiểm chứng.”

Đặc biệt, vitamin D3 (phiên bản tự nhiên của vitamin D) còn được đưa vào Danh sách Thuốc thiết yếu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) - một danh sách gồm có các loại thuốc cần thiết để duy trì sự an toàn và hiệu quả của hệ thống y tế. (1)

Trong khi đó, các loại vitamin tổng hợp thậm chí còn không được Lực lượng đặc nhiệm các dịch vụ phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ (The United States Preventive Services Task Force - USPSTF) khuyến nghị sử dụng.

Một lợi ích nổi bật của vitamin D là giúp duy trì cấu trúc xương chắc khỏe.

Ông Sontag nói: “Tác dụng được nhiều nghiên cứu chứng minh nhất của vitamin D là giúp ngăn ngừa, cải thiện các vấn đề về xương. Các vấn đề như loãng xương, thiếu xương, còi xương ở trẻ em và nhuyễn xương ở người lớn đều có liên quan đến sự thiếu hụt vitamin D và trong những trường hợp này, bổ sung vitamin D là điều cần thiết. Các bằng chứng đã cho thấy rằng vitamin D giúp ngăn ngừa té ngã và gãy xương ở người cao tuổi. Đó là lý do tại sao người cao tuổi được khuyến nghị bổ sung vitamin D liều cao hơn.”

Vitamin D từ lâu đã được biết đến là có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của xương.

Tuy nhiên, các nghiên cứu mới đây đã cho thấy rằng loại vitamin mà cơ thể có được từ ánh nắng mặt trời này còn có ích trong việc ngăn ngừa nhiều vấn đề khác.

Bệnh tiểu đường tuýp 2

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí PLOS One cho thấy những người bị thiếu hụt vitamin D có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn. (2)

Các nhà nghiên cứu đã theo dõi những người lớn tuổi khỏe mạnh không có dấu hiệu cảnh báo trước bệnh tiểu đường hoặc tiền tiểu đường. Trong khoảng thời gian 12 năm, nhiều người đã mắc bệnh tiểu đường hoặc tiền tiểu đường.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng sự thiếu hụt vitamin D là một yếu tố dự báo khá chính xác về nguy cơ mắc những bệnh này.

Kết quả nghiên cứu còn cho thấy rằng những người có nồng độ vitamin D trong máu trên 30 nanogram trên mililit (ng/ml) có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường bằng 1/3 so với bình thường, trong khi những người có nồng độ vitamin D trên 50 ng/ml có nguy cơ chỉ bằng 1/5 so với bình thường.

Mặc dù chính các tác giả của nghiên cứu cũng cho rằng cần phải nghiên cứu thêm nhưng kết quả này đã cho thấy nhiều hứa hẹn.

“Cần nghiên cứu thêm để xác định xem liệu nồng độ 25-hydroxyvitamin D (dạng lưu hành chính của vitamin D trong cơ thể) cao có thể ngăn ngừa bệnh tiểu đường tuýp 2 hay làm chậm quá trình tiến triển từ tiền tiểu đường sang tiểu đường hay không.” - Cedric F. Garland, đồng tác giả của nghiên cứu và là giáo sư thỉnh giảng tại Khoa Y học Gia đình và Sức khỏe Cộng đồng của Trường Đại học California San Diego (UCSD), cho biết. "Tuy nhiên, các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra một mối liên hệ chặt chẽ giữa vitamin D và nguy cơ mắc bệnh tiểu đường."

Suy yếu cơ

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Birmingham đã báo cáo rằng mức vitamin D cao trong cơ thể giúp tăng cường sức mạnh của các cơ. (3)

Trong nghiên cứu, những người tham gia được đo nồng độ vitamin D hoạt động và không hoạt động, đồng thời đánh giá các đặc điểm thể chất tổng thể, chẳng hạn như lượng mỡ và khối lượng cơ.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nồng độ vitamin D hoạt động ở mức cao có thể thúc đẩy sức mạnh của các nhóm cơ.

Theo tiến sĩ Zaki Hassan-Smith - tác giả chính của nghiên cứu và là giảng viên lâm sàng tại Viện Nghiên cứu Hệ thống và Chuyển hóa thuộc Đại học Birmingham: “Chúng tôi phát hiện ra các thụ thể mà vitamin D sử dụng để hoạt động tồn tại trong các cơ. Ngoài ra chúng tôi còn tìm ra mối liên hệ giữa nồng độ vitamin D trong huyết thanh và một số gen liên quan đến chức năng của cơ.”

Trầm cảm

Vì ánh nắng mặt trời kích thích da tổng hợp vitamin D và còn giúp tâm trạng trở nên vui vẻ, phấn chấn hơn nên hoàn toàn có cơ sở để đưa ra giả thuyết rằng có mối liên hệ giữa vitamin D và các vấn đề về tinh thần, ví dụ như chứng trầm cảm.

Một nghiên cứu vào năm 2008 cho thấy rằng việc tăng cường bổ sung vitamin D làm giảm đáng kể các triệu chứng trầm cảm ở những người thừa cân và béo phì. (4)

Một nghiên cứu gần đây hơn đã kết luận rằng những người có mức vitamin D thấp sẽ dễ bị trầm cảm hơn. (5)

Bệnh tim mạch

Một nghiên cứu của Đại học Ohio đã sử dụng cảm biến nano công nghệ cao để phân tích mối liên hệ giữa nồng độ vitamin D trong cơ thể và sức khỏe tim mạch. (6)

Các cảm biến nano cho phép các nhà nghiên cứu quan sát tế bào nội mô – các tế bào bao phủ bề mặt bên trong của mạch máu và giúp điều hòa sự lưu thông máu cũng như là sức khỏe tim mạch.

Các bệnh gây áp lực đến hệ tuần hoàn, chẳng hạn như cao huyết áp và tiểu đường, có thể gây tổn thương các tế bào nội mô này. Ngược lại, các tế bào nội mô bị tổn hại sẽ làm tăng nguy cơ gặp phải các vấn đề về tim mạch, ví dụ như nhồi máu cơ tim.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng vitamin D3 thực sự có thể giúp phục hồi sức khỏe tim mạch và các tế bào nội mô.

Mặc dù vẫn cần phải nghiên cứu thêm nhưng các tác giả của nghiên cứu này đã chỉ ra rằng vì vitamin D3 có giá thành rẻ, dễ sử dụng và có thể mang lại hiệu quả cao hơn so với nhiều loại thuốc hiện có.

Tadeusz Malinski - tác giả chính của nghiên cứu và là giáo sư khoa Hóa học tại Đại học Ohio cho biết: “Hiện tại chưa có nhiều phương pháp để phục hồi các tế bào nội mô tim mạch đã bị tổn thương.”

Sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer

Một nghiên cứu vào năm 2014 đã đánh giá mối liên hệ giữa sự thiếu hụt vitamin D và các yếu tố nguy cơ của nhiều dạng sa sút trí tuệ khác nhau, bao gồm cả bệnh Alzheimer. (7)

Các nhà khoa học đã theo dõi hơn 1.600 người cao tuổi không bị sa sút trí tuệ vào thời điểm bắt đầu nghiên cứu.

Mặc dù vitamin D không thể ngăn ngừa 100% chứng sa sút trí tuệ nhưng các nhà khoa học đã kết luận rằng những người có nồng độ vitamin D trong máu ở mức thấp có nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ cao hơn 53% so với những người có mức vitamin D bình thường.

Ở những người bị thiếu hụt vitamin D nghiêm trọng, nguy cơ còn cao hơn nhiều, lên đến 125%.

Nghiên cứu này cũng phát hiện ra rằng những người có mức vitamin D thấp có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn 70%.

Tình trạng thiếu hụt vitamin D

Mặc dù nghiên cứu cho kết quả đầy hứa hẹn nhưng các chuyên gia cho rằng cũng không nên quá kỳ vọng vào vitamin D.

Tiến sĩ Todd Sontag cho biết: “Vitamin D có lợi đối với mật độ xương và nhiều cơ quan, bộ phận khác của cơ thể nhưng cần nghiên cứu thêm để chứng minh.”

Ông lưu ý rằng thiếu hụt vitamin D là một vấn đề rất phổ biến hiện nay.

“Hầu như ngày nào tôi cũng gặp vài trường hợp bị thiếu hụt vitamin D. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, ví dụ như thiếu tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, chế độ ăn không cung cấp đủ vitamin D, khả năng tổng hợp của cơ thể kém,…”

Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh tác động tích cực của vitamin D đến sức khỏe của xương và thêm nhiều kết quả nghiên cứu đầy hứa hẹn về những lợi ích khác của lọai vitamin này đối với sức khỏe, do đó mỗi người cần bổ sung đủ vitamin D.

Theo ông Sontag: “Không có nhiều loại thực phẩm tự nhiên chứa vitamin D và cơ thể chúng ta cũng không hấp thụ tốt loại vitamin này. Vì vậy, nên làm xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ vitamin D trong cơ thể, sau đó có biện pháp bổ sung hợp lý nếu như bị thiếu hụt.”