Xạ hình chức năng thận với 99mTc - MAG3 - Bộ y tế 2017

I. NGUYÊN LÝ

Mercaptoacetylglycine (MAG3) sau khi vào máu nhanh chóng được gắn với protein huyết tương với tỷ lệ gắn cao 80-90%, sau đó nhanh chóng được bài xuất qua thận: lọc ở cầu thận và tiết ở ống thận, nhưng không được tái hấp thu ở ống thận. Dùng MAG3 đánh dấu bởi Tc99m, tiêm tĩnh mạch, ghi hình động, giúpđánh giá hình ảnh và chức năng thận (dòng huyết tương hiệu dụng qua thận:  effective renal plasma flow (ERPF)).

II. CHỈ ĐỊNH

•  Đánh giá tưới máu thận.
•  Đánh giá chức năng thận (ERPF).
•  Đánh giá bệnh lý thận tắc nghẽn.
•  Đánh giá chức năng quả thận ghép.

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

• Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú.

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

•  Bác sỹ chuyên khoa Y học hạt nhân
•  Điều dưỡng Y học hạt nhân
•  Cán bộ hóa dược phóng xạ
•  Kỹ thuật viên Y học hạt nhân

2. Phương tiện, thuốc phóng xạ

- Máy ghi đo

•  Máy Gamma Camera SPECT có trường nhìn rộng, Collimator năng lượng thấp, đa mục đích, độ phân giả cao.
•  Máy chuẩn liều bức xạ gamma, máy đo rà bức xạ gamma.

- Thuốc phóng xạ

•  Hợp chất đánh dấu: MAG3, dạng kít bột đông khô
•  Đồng vị phóng xạ: Tc99m1-5 mCi (0,1 mCi/kg) với trẻ em.
•  Natriclorit 0,9%.

3. Dụng cụ, vật tư tiêu hao

•  Bơm tiêm 1ml,3ml,5ml,10ml.
•  Kim lấy thuốc, kim tiêm, kim luồn, dây nối.
•  Bông, cồn, băng dính.
•  Găng tay, khẩu trang; mũ, áo choàng y tế cho những người thực hiện KT.

4. Chuẩn bị người bệnh

•  Người bệnh được giải thích về quy trình kỹ thuật sẽ thực hiện để phối hợp.
•  Người bệnh không dùng thuốc lợi tiểu, thuốc ức chế men chuyển trước khi xét nghiệm.
•  Người bệnh uống 200 - 250 ml (10ml/kg) nước trước khi xạ hình 30 phút.
•  Đi đái trước khi ghi hình, đặt sond tiểu nếu cần thiết.

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Tách chiết - Đánh dấu DCPX

•  Chiết Tc99m từ bình chiết Mo-Tc, lấy dung dịch Tc99m pertechnetate.
•  Bơm dung dịch Tc99m pertechnetate vào lọ MAG3, lắc tan, ủ trong 30- 45 phút ở nhiệt độ phòng.
•  Hút liều DCPX Tc99m-MAG3 cho mỗi người bệnh với thể tích <0,5-1ml.

2. Tiêm DCPX và Ghi đo

- Tư thế người bệnh: người bệnh ngồi hoặc nằm ngửa. Đặt collimator áp sát vùng thắt lưng, bảo đảm thu được cả 2 thận và bàng quang

- Tiêm Bolus tĩnh mạch liều Tc99m-MAG3 đã chuẩn bị

- Ghi hình ngay khi tiêm:

•  Pha 1 tưới máu (Flow): Dynamic 1 giây/ hình x 60 hình
•  Pha 2 lọc-bài xuất (Excrestion): 60 giây/ hình x 30-60 hình

* Các kỹ thuật khác

2.1. Xạ hình chức năng thận có tiêm Furocemide

•  Liều Furocemide: 0,3 mg/ kg thể trạng.
•  Thời điểm tiêm: sau tiêm DCPX 10-15 phút.
• Mục đích: phân biệt tắc ngẽn bài xuất nước tiểu cơ năng hay thực thể.

2.2. Xạ hình thận chức năng cho người bệnh ghép thận

•  Tư thế người bệnh : nằm ngửa
•  Tư thế ghi: mặt trước, vùng hố chậu hay vùng có thận ghép.

2.3. Xạ hình thận chức năng có sử dụng Captopril 25 mg

•  Chỉ định: người bệnh hẹp động mạch thận, người bệnh cao huyết áp.
• Chuẩn bị người bệnh: uống Captopril 25 mg (50 mg) 1 giờ trước khi tiêm thuốc phóng xạ làm xạ hình chức năng thận.

*Chú ý

• Nếu kết quả bất thường: làm xạ hình thận chức năng không uống Captopril sau 2 ngày ngưng các thuốc ức chế men chuyển.

VI. THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN

•  Kỹ thuật an toàn, hầu như không có tai biến gì trong và sau chụp hình.
•  Tiêm chệch ven (hay gặp): không thấy hình ảnh động mạch chủ bụng và động mạch thận ở những giây đầu sau tiêm, HĐPX tập trung vào thận từ từ.
•  Xử trí: Phải làm lại xét nghiệm này vào ngày khác.