Viêm khớp gối: Triệu chứng và cách điều trị

Các loại viêm khớp gối

Có hơn 100 loại viêm khớp. Hai loại viêm khớp gối phổ biến là thoái hóa khớp và viêm khớp dạng thấp.

Thoái hóa khớp là loại viêm khớp phổ biến nhất. Loại này xảy ra do sụn ở khớp gối bị mòn dần theo thời gian. Thoái hóa khớp chủ yếu xảy ra sau tuổi trung niên và đây là một bệnh tiến triển, có nghĩa là sẽ ngày càng nặng theo thời gian.

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn, xảy ra do hệ miễn dịch tấn công mô khớp. Viêm khớp dạng thấp có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Ngoài khớp gối, viêm khớp dạng thấp còn có thể xảy ra ở các khớp khác và còn có thể ảnh hướng đến một số cơ quan, hệ thống khác trong cơ thể.

Viêm khớp gối cũng có thể xảy ra sau khi đầu gối bị chấn thương. Viêm khớp gối sau chấn thương có thể là do rách sụn chêm, chấn thương dây chằng hoặc gãy xương đầu gối. Đôi khi, phải vài năm sau khi xảy ra chấn thương thì các triệu chứng viêm khớp mới xuất hiện.

Thoái hóa khớp và viêm khớp dạng thấp có nhiều triệu chứng giống nhau nhưng cũng có những triệu chứng khác biệt.

Triệu chứng của viêm khớp gối

Đau tăng dần

Cơn đau do viêm khớp thường bắt đầu từ từ, mặc dù cũng có đôi khi xuất hiện đột ngột.

Ban đầu, người bệnh chỉ thấy đau khi mới thức dậy vào buổi sáng hoặc sau một thời gian không hoạt động.

Dần dần, tần suất và mức độ đau sẽ tăng lên. Đầu gối có thể bị đau khi leo cầu thang, đứng lên, đi lại và khi ngồi lâu. Đầu gối thậm chí còn có thể bị đau trong khi ngủ và khiến cho người bệnh tỉnh giấc.

Các triệu chứng viêm khớp dạng thấp thường bắt đầu xuất hiện ở các khớp nhỏ như khớp ngón tay. Bệnh viêm khớp dạng thấp có tính đối xứng, có nghĩa là các triệu chứng xảy ra ở các khớp giống nhau ở cả hai bên cơ thể. Những khớp bị viêm có thể có cảm giác nóng và đỏ.

Các triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp có thể tăng nặng nhanh chóng hoặc tiến triển từ từ trong nhiều năm. Các triệu chứng có thể trở nên trầm trọng hơn và sau đó duy trì ổn định trong một thời gian dài. Triệu chứng có thể thay đổi theo từng ngày.

Các yếu tố có thể khiến cho triệu chứng thoái hóa khớp trở nên nặng hơn gồm có thay đổi thời tiết, căng thẳng và hoạt động nhiều.

Các triệu chứng viêm khớp dạng thấp có thể xuất hiện và tăng nặng dần dần trong vòng vài tuần nhưng cũng có thể tăng nặng nhanh chóng chỉ trong vòng vài ngày. Các triệu chứng tái phát theo đợt khi mức độ hoạt động của bệnh trong cơ thể tăng lên. Mỗi đợt tái phát có thể kéo dài vài tiếng đến vài tuần. Có nhiều yếu tố có thể khiến cho bệnh viêm khớp dạng thấp tái phát, gồm có căng thẳng, chấn thương và thay đổi thuốc.

Sưng khớp và gai xương

Khi khớp bị tổn thương do thoái hóa khớp, cơ thể sẽ tạo ra xương mới và dẫn đến hình thành gai xương ở rìa các đầu xương trong khớp.

Tình trạng viêm sẽ gây tích tụ dịch trong khớp và dẫn đến sưng tấy.

Tình trạng sưng thường tăng lên sau một thời gian dài không hoạt động, chẳng hạn như khi mới thức dậy vào buổi sáng.

Sưng khớp là một triệu chứng thường gặp của bệnh viêm khớp dạng thấp vì bệnh lý này xảy ra do hệ miễn dịch tấn công mô khớp và gây viêm.

Người bị viêm khớp dạng thấp còn có thể gặp các triệu chứng khác như:

• Sốt
• Mệt mỏi
• Cảm giác không khỏe

Phản ứng viêm do hệ miễn dịch gây ra còn có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác của cơ thể, gồm có mắt, tim và phổi.

Như vậy, viêm khớp dạng thấp là một bệnh hệ thống, có nghĩa là ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể. Trong khi đó, thoái hóa khớp chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến khớp.

Cứng khớp

Theo thời gian, tình trạng tổn thương khớp sẽ làm thay đổi cấu trúc đầu gối. Điều này khiến cho khớp gối bị lỏng hoặc mất ổn định.

Bệnh viêm khớp dạng thấp có thể gây tổn thương gân – cấu trúc kết nối cơ với xương. Điều này có thể làm giảm sự ổn định của khớp gối.

Ở bệnh thoái hóa khớp, khi sụn bị mòn và các xương cọ sát vào nhau, gai xương sẽ hình thành. Tình trạng mất sụn và các gai xương sẽ khiến cho khớp gối bị cứng, khó duỗi gập.

Âm thanh bất thường từ khớp

Khi cử động đầu gối, người bệnh sẽ có cảm giác các xương trong khớp đang cọ xát vào nhau hoặc nghe thấy tiếng lục cục hoặc lạo xạo.

Những triệu chứng xảy ra do khớp đã bị mất đi một phần sụn. Sụn vốn có chức năng bao bọc các đầu xương và cho phép khớp chuyển động trơn tru. Cả viêm khớp dạng thấp và thoái hóa khớp đều có thể gây tổn thương sụn.

Khi sụn bị mòn, các đầu xương nhám sẽ lộ ra và gai xương hình thành. Khi chuyển động khớp, các đầu xương và gai xương sẽ cọ sát vào nhau.

Giảm phạm vi chuyển động

Những thay đổi ở xương và sụn do thoái hóa khớp hoặc do chấn thương sẽ khiến cho khớp gối không thể chuyển động trơn tru như trước. Việc đứng lên, đi lại và thực hiện các hoạt động hàng ngày sẽ trở nên khó khăn.

Tình trạng đau và sưng do viêm khớp dạng thấp sẽ khiến cho người bệnh khó duỗi gập đầu gối và đi lại.

Khi tình trạng trở nên nghiêm trọng, người bệnh có thể phải dùng gậy chống hoặc khung tập đi để giữ thăng bằng khi đi lại.

Hẹp khe khớp

Một số triệu chứng của viêm khớp gối không nhìn thấy được từ bên ngoài mà chỉ có thể phát hiện qua các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang.

Trên phim X-quang chụp khớp gối bình thường, giữa các đầu xương trong khớp có một khe hở. Đó là sụn. Ở khớp gối bị viêm, khe hở này hẹp hơn bình thường hoặc biến mất do sụn bị mòn.

Biến dạng khớp

Khớp gối có thể bị biến dạng khi bệnh tái phát và khi khớp bị hỏng nghiêm trọng.

Ở bệnh viêm khớp dạng thấp, khớp sưng tấy và nóng đỏ là triệu chứng phổ biến khi bệnh tái phát. Theo thời gian, tình trạng viêm kéo dài sẽ làm hỏng sụn và gân vĩnh viễn. Điều này sẽ làm thay đổi hình dạng của đầu gối.

Khi bị thoái hóa khớp, các cơ xung quanh đầu gối sẽ dần trở nên suy yếu và điều này cũng có thể làm biến dạng đầu gối. Đầu gối có thể hướng vào trong hoặc hướng ra ngoài.

Khớp gối bị biến dạng cũng sẽ gây ảnh hưởng đến khả năng vận động.

Chẩn đoán viêm khớp gối

Để chẩn đoán viêm khớp gối, bác sĩ sẽ:

• hỏi về các triệu chứng, bao gồm cả triệu chứng ở khớp và triệu chứng toàn thân
• khai thác bệnh sử
• kiểm tra khớp, gồm có quan sát và đánh giá phạm vi chuyển động
• yêu cầu các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh để xác định nguyên nhân gây đau và các triệu chứng khác
• chỉ định xét nghiệm máu và xét nghiệm dịch khớp

Điều trị viêm khớp gối

Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào loại viêm khớp.

Thuốc

Các loại thuốc thường được dùng để điều trị viêm khớp gồm có:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen hoặc aspirin để giảm đau và viêm
• Tramadol, một loại thuốc giảm đau dành cho các cơn đau nặng
• Tiêm corticoid vào khớp để giảm viêm
• Các loại thuốc khác, chẳng hạn như thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARD) để điều trị viêm khớp dạng thấp. Nhóm thuốc không có tác dụng điều trị thoái hóa khớp
• Thuốc giảm đau dạng bôi, chẳng hạn như capsaicin

Các biện pháp điều trị tự nhiên

Người bệnh có thể kết hợp thêm các biện pháp điều trị tự nhiên dưới đây để làm giảm các triệu chứng viêm khớp:

• Chườm nóng và chườm lạnh để giảm đau và sưng
• Giảm cân nếu thừa cân để giảm áp lực lên khớp
• Tập thể dục. Nên chọn các bài tập ít gây áp lực lên khớp gối, ví dụ như đi bộ, đạp xe hay bơi
• Sử dụng gậy hoặc khung tập đi để giữ thăng bằng khi di chuyển

Phẫu thuật

Nếu khớp gối bị hỏng nghiêm trọng, người bệnh có thể sẽ phải phẫu thuật.

Các loại phẫu thuật để điều trị viêm khớp gối gồm có:

• Thay khớp gối bán phần: loại bỏ và thay phần khớp bị hỏng bằng bộ phận nhân tạo
• Thay khớp gối toàn phần: thay toàn bộ khớp gối bằng khớp nhân tạo

Khi nào cần đi khám?

Tất cả các loại viêm khớp đều có cách điều trị. Nếu bắt đầu từ sớm thì việc điều trị sẽ có hiệu quả tốt hơn.

Bạn nên đi khám khi:

• Tình trạng đau, sưng hoặc cứng khớp xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài dai dẳng
• Tình trạng sưng đau khớp xảy ra kèm các triệu chứng khác như sốt
• Các triệu chứng không thuyên giảm hoặc trở nên nặng hơn hoặc xuất hiện thêm triệu chứng mới dù đã điều trị
• Các triệu chứng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày

Tiên lượng của người bị viêm khớp gối

Các loại viêm khớp gối có triệu chứng không hoàn toàn giống nhau nhưng đa số đều có chung triệu chứng là đau, sưng và giảm khả năng cử động.

Bệnh viêm khớp không có cách chữa trị khỏi hoàn toàn nhưng các phương pháp điều trị có thể làm giảm các triệu chứng, làm chậm sự tiến triển của bệnh và giảm nguy cơ biến chứng. Đối với bệnh viêm khớp dạng thấp, tuân thủ điều trị và dùng đúng thuốc sẽ làm giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các đợt tái phát.

Bên cạnh dùng thuốc, người bệnh nên kết hợp thêm các biện pháp điều trị tự nhiên như kiểm soát cân nặng và tập thể dục. Điều trị viêm khớp từ sớm và đúng cách sẽ giúp giảm nguy cơ phải phẫu thuật.