Ung thư tuyến tiền liệt ảnh hưởng như thế nào đến chức năng tình dục?

Ung thư tuyến tiền liệt và chức năng tình dục

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh ung thư phổ biến nhất ở nam giới. Ung thư tuyến tiền liệt xảy ra khi các tế bào bất thường phát triển mất kiểm soát và hình thành khối u ác tính ở tuyến tiền liệt – tuyến nhỏ bao quanh niệu đạo ở nam giới.

Giống như nhiều bệnh ung thư khác, ung thư tuyến tiền liệt cũng được điều trị bằng các phương pháp loại bỏ hoặc tiêu diệt tế bào ung thư như phẫu thuật, xạ trị và liệu pháp hormone. Tuy nhiên, tất cả các phương pháp điều trị này đều có thể gây tác dụng phụ về chức năng tình dục, ví dụ như rối loạn cương dương, khó đạt cực khoái và giảm khả năng sinh sản.

Dưới đây là một số ảnh hưởng của các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt đến chức năng tình dục và cách khắc phục.

Ảnh hưởng đến ham muốn tình dục

Ung thư tuyến tiền liệt có thể làm giảm ham muốn tình dục. Sự lo lắng, hoang mang khi biết minh mắc bệnh ung thư và mệt mỏi khi phải trải qua quá trình điều trị có thể khiến bệnh nhân không còn hứng thú đối với quan hệ tình dục.

Liệu pháp hormone được sử dụng để điều trị ung thư tuyến tiền liệt cũng có thể ảnh hưởng đến ham muốn tình dục. Phương pháp điều trị này làm chậm sự phát triển của ung thư tuyến tiền liệt bằng cách giảm nồng độ testosterone trong cơ thể mà testosterone lại có vai trò quan trọng đối với ham muốn tình dục. Liệu pháp hormone còn có thể gây tăng cân hoặc kích thích sự phát triển của mô vú, dẫn đến tình trạng vú to, những điều này khiến bệnh nhân tự ti về cơ thể mình và cũng có thể ảnh hưởng đến ham muốn tình dục. Nếu mức testosterone thấp thì sẽ phải sử dụng liệu pháp thay thế testosterone để đưa mức testosterone về bình thường. Điều này còn phụ thuộc vào phác đồ điều trị ung thư tổng thể.

Ảnh hưởng đến cơ quan sinh dục

Một số nam giới nhận thấy rằng kích thích dương vật bị nhỏ đi một chút sau khi điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Trong một nghiên cứu vào năm 2013, khoảng 3% người tham gia cho biết họ bị giảm kích thước dương vật sau khi phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến tiền liệt hoặc xạ trị kết hợp với liệu pháp hormone. (1) Những nam giới này còn cho biết sự thay đổi kích thước dương vật ảnh hưởng đến đời sống tình dục và tâm lý.

Trong hầu hết các trường hợp, dương vật nhỏ đi khoảng 1cm hoặc ít hơn. Nguyên nhân dẫn đến giảm kích thước này có thể là do tổn thương thần kinh và mạch máu khiến các mô trong dương vật bị co lại.

Nếu bệnh nhân lo lắng về tác dụng phụ này thì có thể hỏi bác sĩ về việc dùng thuốc điều trị rối loạn cương dương, chẳng hạn như Cialis (tadalafil) hoặc Viagra (sidelnafil). Những loại thuốc này giúp làm tăng lưu lượng máu đến dương vật và nhờ đó giúp ngăn dương vật bị nhỏ đi, đồng thời còn giúp đạt được và duy trì sự cương cứng.

Các phương pháp điều trị ung thư và rối loạn cương dương

Khi có kích thích tình dục, các dây thần kinh sẽ làm cho mô trong dương vật giãn ra, cho phép máu chảy đến dương vật và làm cho dương vật cương cứng. Các dây thần kinh kiểm soát sự cương cứng rất nhạy cảm. Phẫu thuật hoặc xạ trị điều trị ung thư tuyến tiền liệt có thể làm hỏng các dây thần kinh này và dẫn đến rối loạn cương dương. Rối loạn cương dương là tình trạng không thể đạt được hoặc duy trì trạng thái cương cứng.

Cắt toàn bộ tuyến tiền liệt là một giải pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Quá trình phẫu thuật có thể làm hỏng các dây thần kinh và mạch máu chạy dọc theo tuyến tiền liệt và dẫn đến mất khả năng cương cứng sau phẫu thuật.

Ngày nay, ca phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt có thể được thực hiện với kỹ thuật bảo tồn dây thần kinh, giúp ngăn ngừa rối loạn cương dương vĩnh viễn. Tuy nhiên, bác sĩ có thể sẽ vẫn chạm vào các dây thần kinh và mạch máu trong quá trình phẫu thuật và dẫn đến rối loạn cương dương tạm thời. Tình trạng này có thể kéo dài vài tuần, vài tháng hoặc thậm chí nhiều năm sau phẫu thuật.

Xạ trị cũng làm tổn thương các mạch máu và dây thần kinh kiểm soát sự cương cứng. Có tới một nửa số nam giới xạ trị điều trị ung thư tuyến tiền liệt bị rối loạn cương dương. (2) Ở một số nam giới, tình trạng này tự hết sau một thời gian. Đôi khi phải vài tháng sau khi điều trị thì các tác dụng phụ của phương pháp xạ trị mới xuất hiện. Nếu như xảy ra muộn thì tình trạng rối loạn cương dương có thể sẽ kéo dài vĩnh viễn.

Trong thời gian chờ khả năng cương cứng trở về bình thường, bệnh nhân có thể thử các phương pháp điều trị rối loạn cương dương, ví dụ như dùng thuốc.

Sildenafil (Viagra), tadalafil (Cialis) và vardenafil (Levitra) là những loại thuốc giúp làm giãn cơ dương vật và cải thiện khả năng cương cứng. Khoảng 75% nam giới từng trải qua phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt bảo tồn dây thần kinh hoặc xạ trị đã có thể phục hồi khả năng cương cứng nhờ các loại thuốc này. Những người có vấn đề về tim hoặc đang dùng thuốc chẹn alpha để điều trị chứng tăng sản tuyến tiền liệt lành tính cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng các loại thuốc điều trị rối loạn cương dương vì những loại thuốc này có thể gây nguy hiểm.

Các phương pháp khác để điều trị rối loạn cương dương còn có:

• Thuốc MUSE: là một loại thuốc đặt niệu đạo. Loại thuốc này giúp làm tăng sự lương thông máu đến dương vật.
• Máy hút chân không dương vật: có tác dụng làm tăng lượng máu chảy vào dương vật để tạo ra sự cương cứng. Khi dương vật đã cương cứng, người dùng đặt một vòng cao su xung quanh gốc dương vật để duy trì trạng thái cương cứng.
• Thuốc tiêm dương vật: thuốc được tiêm vào gốc dương vật trước mỗi lần quan hệ tình dục. Thuốc có tác dụng đưa máu vào dương vật để tạo sự cương cứng.

Nếu các phương pháp điều trị rối loạn cương dương này không hiệu quả thì có thể phẫu thuật để cấy thể hang nhân tạo vào bên trong dương vật. Khi nhấn nút, chất lỏng sẽ chảy vào thể hang nhân tạo từ một bộ phận chứa được đặt bên trong bìu và điều này tạo ra sự cương cứng.

Ảnh hưởng đến khả năng đạt cực khoái và khả năng sinh sản

Phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt có thể ảnh hưởng đến khả năng đạt cực khoái và khả năng sinh sản. Tuyến tiền liệt có chức năng tạo ra chất dịch trong tinh dịch, chất dịch này có vai trò vận chuyển và bảo vệ tinh trùng. Sau phẫu thuật tuyến tiền liệt, bệnh nhân sẽ không còn khả năng tạo tinh dịch, có nghĩa là không xuất tinh khi đạt cực khoái (tình trạng này được gọi là cực khoái khô). Xạ trị cũng có thể làm giảm lượng tinh dịch. Không có tinh dịch đồng nghĩa với việc tinh trùng không thể rời khỏi cơ thể và sẽ không còn khả năng sinh sản tự nhiên. Nếu như vẫn muốn có con sau này thì bệnh nhân có thể trữ lạnh tinh trùng trước khi làm phẫu thuật.

Sau khi phẫu thuật, cảm giác khi đạt cực khoái cũng sẽ không còn giống như trước, mặc dù bệnh nhân vẫn sẽ có khoái cảm tình dục.

Cách khắc phục

Tác dụng phụ về chức năng tình dục do các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt thường chỉ là tạm thời, đặc biệt là khi bác sĩ sử dụng kỹ thuật bảo tồn dây thần kinh khi phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt. Trong khi chờ chức năng tình dục trở về bình thường, bệnh nhân có thể thử một vài cách sau đây để khắc phục vấn đề:

• Cho bác sĩ biết nếu gặp bất kỳ vấn đề nào về chức năng tình dục. Đừng nên ngại ngùng. Đây là điều hết sức bình thường trong và sau quá trình điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Bác sĩ sẽ tư vấn các cách khắc phục vấn đề.
• Gặp chuyên gia trị liệu. Liệu pháp cặp đôi (couple therapy) có thể giúp bản thân bệnh nhân và bạn tình hiểu rõ và đối phó với các vấn đề về chức năng tình dục.
• Tăng cường sức khỏe bằng cách tập thể dục, ăn uống cân bằng, giảm căng thẳng và ngủ đủ giấc. Sức khỏe tổng thể tốt sẽ giúp cải thiện chức năng tình dục cũng như tâm trạng.