Trị sỏi thận bằng nước ép nam việt quất có hiệu quả không?

Uống nước ép nam việt quất từ lâu đã biết đến như một cách tự nhiên để phòng ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu và ngoài ra có ý kiến cho rằng nước ép nam việt quất còn giúp loại bỏ sỏi thận.

Tuy nhiên, một số chuyên gia lại khẳng định uống nước ép nam việt quất không những không có lợi mà thậm chí còn có thể làm trầm trọng thêm tình trạng sỏi thận.

Vậy ý kiến nào mới là đúng và có nên uống nước ép nam việt quất khi bị sỏi thận hay không?

Sỏi thận là gì?

Sỏi thận là những khối rắn được tạo thànhh từ các tinh thể chất hóa học trong nước tiểu. Ước tính có hàng triệu người bị sỏi thận mỗi năm.

Các loại sỏi thận chính là sỏi canxi oxalat, sỏi canxi photphat (brushite), sỏi axit uric, sỏi struvite (magie amoni) và sỏi cystin. Sỏi thận có nhiều kích thước khác nhau, từ chỉ nhỏ như hạt cát cho đến to như quả bóng bàn mặc dù loại sỏi này rất hiếm gặp.

Loại sỏi thận phổ biến nhất là sỏi canxi oxalat, chiếm khoảng 32 – 46% tổng số trường hợp sỏi thận. (1)

Mặc dù không có nguyên nhân cụ thể gây sỏi thận nhưng có một số yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận, chẳng hạn như:

• Mất nước kéo dài, ví dụ như do uống quá ít nước hoặc đổ quá nhiều mồ hôi
• Chế độ ăn nhiều protein, oxalat, axit photphoric, fructose, muối và đường
• Béo phì
• Một số loại thuốc, ví dụ như thuốc kháng sinh, thuốc lợi tiểu, thuốc nhuận tràng, sulfonylurea, thuốc chẹn kênh kali,…
• Lạm dụng một số loại thực phẩm chức năng như vitamin c
• Di truyền và tiền sử gia đình bị sỏi thận
• Nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát
• Mắc một số bệnh lý, ví dụ như cao huyết áp, bệnh gút, gan nhiễm mỡ không do rượu, bệnh đường tiêu hóa, cường tuyến cận giáp, bệnh thận, bệnh sacoit…
• Trải qua một số loại phẫu thuật như cắt dạ dày

Sỏi thận có thể gây đau bụng hoặc đau lưng khi sỏi di chuyển từ thận đến bàng quang. Người bệnh còn có thể gặp các triệu chứng khác như buồn nôn, nôn, khó chịu, sốt, ớn lạnh và tiểu ra máu.

Tóm tắt: Sỏi thận là những khối tinh thể rắn hình thành trong thận. Mặc dù có nhiều nguyên nhân gây sỏi thận nhưng các yếu tố chính làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận là uống quá ít nước, chế độ ăn uống và di truyền.

Người bị sỏi thận có nên uống nước nam việt quất không?

Sử dụng nước ép nam việt quất để điều trị sỏi thận là một chủ đề gây tranh cãi. Đã có nhiều nghiên cứu được thực hiệc về chủ đề này và các kết quả không đồng nhất. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu về tác động của nước ép nam việt quất đến sỏi thận đã được thực hiện từ lâu, vì vậy nên cần có thêm nghiên cứu để đi đến kết luận chính xác.

Nước ép nam việt quất chứa nhiều oxalat và do đó, uống nước ép nam việt quất có thể làm tăng nguy cơ sỏi thận canxi oxalat. Điều này là do oxalat liên kết với canxi khi tiêu thụ nhiều, đặc biệt là ở những người vốn có nguy cơ cao bị sỏi thận.

Ngoài ra, một nghiên cứu cho thấy uống nước ép nam việt quất làm giảm sự bài tiết axit citric trong nước tiểu và điều này có thể góp phần làm hình thành sỏi thận. Tuy nhiên, một nghiên cứu trước đó cho thấy uống nước ép nam việt quất không hề ảnh hưởng đến nồng độ axit citric trong nước tiểu. (2)

Một số nghiên cứu cho thấy uống nước ép nam việt quất làm giảm độ pH của nước tiểu, có nghĩa là khiến nước tiểu có tính axit mạnh hơn. Tính axit mạnh có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi canxi oxalat và sỏi axit uric.

Một tổng quan nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng uống nước ép nam việt quất làm tăng nguy cơ siêu bão hòa tương đối (relative supersaturation risk - RSR) đối với sỏi canxi oxalat và axit uric. RSR là thước đo nguy cơ hình thành sỏi thận, RSR càng lớn với nguy cơ sỏi thận càng cao.

Tuy nhiên, uống nước ép nam việt quất lại làm giảm RSR đối với sỏi brushite và sỏi struvite, vì những loại sỏi này ít có khả năng hình thành trong môi trường có tính axit.

Một nghiên cứu lại phát hiện ra rằng nước ép nam việt quất làm giảm RSR đối với sỏi canxi oxalat và tăng độ pH nước tiểu (giảm tính axit của nước tiểu), điều này trái ngược với các nghiên cứu khác. (3)

Hiện tại, hầu hết các nghiên cứu cho thấy rằng tác dụng của nước ép nam việt quất đối với sỏi thận phụ thuộc vào loại sỏi. Những người có nguy cơ bị sỏi canxi oxalat và axit uric tốt nhất nên hạn chế hoặc tránh uống nước ép nam việt quất. (4)

Hiện chưa có nghiên cứu nào so sánh tác động của nước ép nam việt quất nguyên chất 100% và nước ép đã qua xử lý đối với sự hình thành sỏi thận. Nhưng tốt nhất nên chọn nước ép nguyên chất 100% vì loại nước ép này không chứa đường bổ sung hay các thành phần không mong muốn khác.

Cho dù uống nước ép nam việt quất có thể giúp phòng ngừa và điều trị sỏi thận thì cũng không nên tự chẩn đoán và điều trị sỏi thận tại nhà. Có nhiều loại sỏi thận với nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Do đó, tốt nhất nên đi khám khi có dấu hiệu sỏi thận để được bác sĩ tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

Tóm tắt: Một số nghiên cứu cho thấy uống nước ép nam việt quất có thể làm tăng nguy cơ sỏi thận canxi oxalat và sỏi axit uric, đặc biệt là ở những người dễ bị sỏi thận. Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa để làm rõ tác động của nước ép nam việt quất đến sỏi thận.

Các loại nước ép trái cây giúp phòng ngừa sỏi thận

Vẫn chưa rõ nước ép nam việt quất có lợi hay có hại cho người bị sỏi thận nhưng một số loại nước ép trái cây khác đã được chứng minh là có thể giúp phòng ngừa sỏi thận.

Hiện tại, nghiên cứu cho thấy rằng các loại nước trái cây chứa nhiều axit citric có thể làm giảm nguy cơ sỏi thận canxi oxalat vì axit citric có thể ức chế sự hình thành sỏi. Axit citric còn làm tăng độ pH trong nước tiểu, có nghĩa là làm cho nước tiểu có tính kiềm mạnh hơn.

Đặc biệt, nước cam dường như là sự lựa chọn tốt nhất nhờ hàm lượng axit citric cao và đặc tính kiềm hóa. Nước ép nho đen và chanh cũng là những loại nước ép tốt cho người dễ bị sỏi thận canxi oxalat hoặc axit uric.

Ngoài ra, người có nguy cơ cao bị sỏi thận có thể uống nước ép táo vì nước ép táo chứa nhiều axit malic - tiền thân của citrat nhưng cần phải nghiên cứu thêm về công dụng phòng ngừa sỏi thận của nước ép táo.

Có một điều cần lưu ý, đó là nước ép trái cây chứa nhiều đường và ít chất xơ hơn so với trái cây nguyên quả nên có giá trị dinh dưỡng thấp hơn. Nếu bạn chọn uống nước ép trái cây thì tốt nhất chỉ nên uống tối đa một cốc (240ml) mỗi ngày.

Tóm tắt: Các loại nước ép trái cây chứa nhiều axit citric (như cam, nho đen và chanh) hay axit malic (như táo) có thể giúp ngăn ngừa sự hình thành sỏi thận.

Tóm tắt bài viết

Sỏi thận là những khối cứng hình thành từ các tinh thể chất hóa học trong nước tiểu. Sỏi thận thường là do mất nước kéo dài, chế độ ăn uống, di truyền, thuốc men và một số yếu tố về lối sống khác gây ra.

Nước ép nam việt quất được cho là có tác dụng điều trị sỏi thận nhưng nhiều nghiên cứu lại cho thấy rằng uống nước ép nam việt quất thực ra có thể làm tăng hình thành sỏi thận, đặc biệt là sỏi canxi oxalat, loại sỏi thận phổ biến nhất.

Nếu muốn uống nước ép trái cây để phòng ngừa sỏi thận thì nên chọn các loại nước ép chứa axit citric như cam, chanh, nho đen hoặc nước ép chứa axit malic như nước ép táo. Và mặc dù uống nước ép trái cây mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nhưng không nên uống nhiều hơn một cốc (236ml) nước ép trái cây mỗi ngày.

Những người dễ bị sỏi thận, đặc biệt là sỏi canxi oxalat tốt nhất nên tránh uống nước ép nam việt quất hoặc hỏi ý kiến bác sĩ trước khi uống.