Tiêm điểm bám gân lồi cầu trong xương chày - Bộ y tế 2014

I. ĐẠI CƯƠNG

• Viêm điểm bám gân lồi cầu trong xương chày là một bệnh lý thuộc nhóm bệnh lý phần mềm hay gặp, biểu hiện bằng đau tại vùng lồi cầu trong xương chày. Lồi trong xương chày là nơi bám của gân cơ chân ngỗng tạo bởi gân cơ may, cơ thon và cơ bán gân. Quanh các gân này có các túi hoạt dịch nhỏ. Khi có các vi chấn thương lặp đi lặp lại có thể gây viêm tại các túi hoạt dịch này.
• Chẩn đoán viêm bao thanh dịch của gân ngỗng (tendinobursite de la patte=d‟oie) dựa vào lâm sàng và siêu âm (hình ảnh trống âm xung quanh vị trí bám của gân).
• Điều trị nội khoa bao gồm: hạn chế vận động, dùng thuốc chống viêm không steroid tại chỗ và/ hoặc toàn thân, tiêm corticoid tại chỗ.

II. CHỈ ĐỊNH

• Viêm điểm bám gân lồi cầu trong xương chày có mức độ đau tính theo thang điểm VAS≥ 4.

III.CHỐNG CHỈ ĐỊNH

•  Chống chỉ định tuyệt đối: nhiễm khuẩn khớp, phần mềm quanh khớp gối ở vị trí tiêm.
•  Chống chỉ định tương đối: bệnh lý nội khoa nặng như suy tim, xơ gan, tăng huyết áp, đái tháo đường, nhiễm khuẩn toàn thân. Sau khi kiểm soát tốt các bệnh lý trên có thể tiêm.

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện (chuyên khoa)

• 01 bác sỹ đã được đào tạo và cấp chứng chỉ chuyên ngành cơ xương khớp.
• 01 điều dưỡng.

2. Phương tiện

•  Bộ dụng cụ tiêm khớp.
•  Găng tay vô khuẩn.
•  Kim tiêm 25 G, bơm tiêm 5 ml.
•  Bông, cồn Iod sát trùng, panh, băng dính.
•  Thuốc tiêm khớp: là các thuốc corticoide tác dụng chậm như: methylprednisolon acetat 40mg/1ml (Depo Medrol); hydrocotisol acetat 125mg/1ml...

3. Chuẩn bị người bệnh

•  Bác sỹ khám người bệnh xác định lại chẩn đoán, kiểm tra các chỉ định, chống chỉ định.
•  Giải thích cho người bệnh về mục đích, tai biến của thủ thuật.

4. Hồ sơ bệnh án, đơn thuốc

•  Theo mẫu quy định

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

Thực hiện tại phòng thủ thuật xương khớp vô khuẩn

•  Kiểm tra hồ sơ bệnh án hoặc đơn về chỉ định, chống chỉ định.
•  Tư thế: người bệnh ngồi trên giường, khớp gối gấp 450.
•  Xác định vị trí : lồi cầu trong xương chày, dưới khe đùi chày trong khoảng 1cm.
•  Sát trùng tay, đi găng vô khuẩn.
•  Sát khuẩn bằng cồn Iod tại vị trí tiêm lồi cầu trong xương chày.
•  Đưa kim vào vị trí đã xác định, tiêm khoảng 0,2-0,3 ml thuốc corticoide tác dụng chậm.
•  Băng tại chỗ.
•  Dặn dò người bệnh sau làm thủ thuật: tránh để ướt tại vị trí tiêm và hạn chế vận động khớp trong vòng 24giờ.

VI. THEO DÕI

•  Chỉ số theo dõi: mạch, huyết áp, tình trạng chảy máu tại chỗ, tình trạng viêm trong 24 giờ.
•  Theo dõi các tai biến và tác dụng phụ có thể xảy ra (bên dưới) sau 24 giờ.
•  Theo dõi hiệu quả điều trị.

VII. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ

•  Đau tăng sau khi tiêm 12-24 giờ: do phản ứng viêm với thuốc corticoid, thường khỏi sau một ngày, không phải can thiệp, có thể bổ sung thuốc giảm đau paracetamol 0,5g-2g/ngày, mỗi lần uống 0,5g tùy theo mức độ đau.
•  Nhiễm khuẩn phần mềm quanh khớp gối do thủ thuật tiêm (viêm mủ): biểu hiện bằng sốt, sưng đau tại chỗ, cần điều trị kháng sinh thích hợp.
•  Biến chứng hiếm gặp: tai biến do người bệnh quá sợ hãi, biểu hiện kích thích hệ phó giao cảm. Người bệnh choáng váng, vã mồ hôi, ho khan, có cảm giác tức ngực khó thở, rối loạn cơ tròn...Cần đặt người bệnh nằm đầu thấp, giơ cao chân, theo dõi mạch, huyết áp để có các biện pháp xử trí cấp cứu khi cần thiết.