Tế bào học nước tiểu là gì?

Một điều quan trọng cần lưu ý là xét nghiệm tế bào học nước tiểu không xác định ung thư và cũng không thể loại trừ hoàn toàn ung thư. Trong những trường hợp có khối u lớn, phát triển nhanh, tế bào học nước tiểu thường cho kết quả chính xác hơn so với những trường hợp khối u nhỏ, phát triển chậm.

Khác với sinh thiết, tế bào học nước tiểu kiểm tra các tế bào đơn lẻ thay vì kiểm tra mảnh mô chứa nhiều cụm tế bào. Việc lấy tế bào để làm xét nghiệm tế bào học nước tiểu đơn giản hơn và an toàn hơn nhiều so với lấy mẫu mô sinh thiết. Tuy nhiên, nếu xét nghiệm tế bào học nước tiểu cho kết quả bất thường thì có thể vẫn phải sinh thiết để xác nhận chẩn đoán.

Khi nào cần xét nghiệm tế bào học nước tiểu?

Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm tế bào học nước tiểu nếu người bệnh có các triệu chứng sau đây:

• Nước tiểu có máu mà không rõ nguyên nhân
• Nóng rát khi đi tiểu
• Đau dai dẳng khi đi tiểu

Xét nghiệm tế bào học nước tiểu còn giúp theo dõi nhiễm trùng đường tiết niệu, ung thư hoặc những người có nguy cơ cao mắc ung thư bàng quang. Xét nghiệm này cũng giúp phát hiện nhiều loại bệnh do virus.

Xét nghiệm tế bào học nước tiểu được thực hiện như thế nào?

Có hai cách lấy mẫu tế bào để làm xét nghiệm tế bào học nước tiểu, đó là nội soi bàng quang và lấy nước tiểu.

Nội soi bàng quang

Nội soi bàng quang là thủ thuật đưa ống nội soi qua niệu đạo vào bên trong bàng quang. Quá trình này thường chỉ mất từ 10 đến 20 phút.

Vì nước tiểu của lần đi tiểu đầu tiên vào buổi sáng đã ở trong bàng quang suốt cả đêm nên các tế bào có thể đã bị phân hủy và không thể sử dụng để làmxét nghiệm tế bào học nước tiểu được nữa. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là nên đi tiểu ngay trước khi làm xét nghiệm. Trên thực tế, bạn có thể sẽ phải nhịn tiểu vài giờ trước khi nội soi bàng quang. Bạn sẽ được hướng dẫn cụ thể trước khi xét nghiệm.

Trong quá trình nội soi bàng quang, bác sĩ sẽ làm sạch vùng da xung quanh niệu đạo (ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài cơ thể) và bôi thuốc gây tê tại chỗ lên khu vực này. Tiếp theo, bác sĩ sẽ đưa ống nội soi vào niệu đạo và đưa lên bàng quang. Lúc này có thể bạn sẽ cảm thấy hơi khó chịu và buồn tiểu. Bác sĩ sẽ dùng ống thông dẫn nước tiểu trong bàng quang vào một hộp đựng vô trùng và sau đó lấy ống thông ra.

Thủ thuật này có thể gây nhiễm trùng hoặc chảy máu nhưng những vấn đề này hiếm khi xảy ra. Mẫu nước tiểu sẽ được đưa đến phòng xét nghiệm để phân tích.

Lấy nước tiểu giữa dòng

Lấy nước tiểu giữa dòng là phương pháp hoàn toàn không xâm lấn và rất đơn giản. Tất cả những gì bạn cần làm là thu thập mẫu nước tiểu khi đi tiểu.

Bạn sẽ được phát lọ đựng vô trùng để lấy mẫu nước tiểu. Nếu chưa xét nghiệm nước tiểu bao giờ, bạn có thể hỏi nhân viên y tế để được hướng dẫn cụ thể cách lấy nước tiểu giữa dòng và cách nộp mẫu. Việc lấy mẫu nước tiểu không đúng cách có thể dẫn đến kết quả sai lệch và bạn sẽ phải làm xét nghiệm lại.

Nếu được phát khăn lau sát khuẩn, hãy sử dụng khăn để làm sạch vùng da xung quanh niệu đạo trước khi lấy nước tiểu. Sau khi làm sạch da, đi tiểu một ít vào bồn cầu rồi cầm lọ đựng nước tiểu để hứng nước tiểu cho đến khi lấy đủ lượng nước tiểu cần thiết. Sau đó, đi tiểu nốt vào bồn cầu. Rửa tay và đóng chặt nắp lọ đựng. Toàn bộ quá trình không được chạm tay vào bên trong lọ và nắp lọ để tránh làm bẩn mẫu nước tiểu.

Nộp lại mẫu nước tiểu theo hướng dẫn. Mẫu nước tiểu sẽ được đưa đến phòng xét nghiệm để phân tích.

Phương pháp phân tích nước tiểu

Kỹ thuật viên tại phòng xét nghiệm sẽ phân tích các tế bào dưới kính hiển vi để xem có bất kỳ sự bất thường nào hay không. Các kỹ thuật viên cũng sẽ kiểm tra các tế bào trong đĩa nuôi cấy để xem vi khuẩn hoặc các vi sinh vật khác có đang phát triển hay không.

Ý nghĩa kết quả xét nghiệm

Bác sĩ sẽ giải thích rõ kết quả xét nghiệm. Dưới đây là ý nghĩa kết quả xét nghiệm tế bào học nước tiểu:

• Âm tính (negative): Không phát hiện tế bào ung thư.
• Không điển hình/đáng ngờ (atypical/suspicious): Phát hiện các tế bào trông không bình thường nhưng chưa thể khẳng định đó là tế bào ung thư hay tiền ung thư.
• Dương tính (positive): Phát hiện tế bào ung thư trong mẫu nước tiểu.
• Không chẩn đoán được hoặc không đạt yêu cầu (unsatisfactory): Không thể phân tích mẫu nước tiểu.