Suy thận cấp tính: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Suy thận cấp tính là gì?

Thận là cơ quan có chức năng chính là đào thải muối, chất thải và dịch thừa ra khỏi máu. Suy thận cấp xảy ra khi thận đột ngột mất khả năng đào thải các chất này. Điều này khiến cho lượng dịch thừa trong cơ thể tăng cao đến mức nguy hiểm, đồng thời các chất điện giải và chất thải tích tụ lại, gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe.

Suy thận cấp tính còn được gọi là tổn thương thận cấp, có thể xảy ra ở cả những người mắc bệnh thận mạn tính và những người có chức năng thận bình thường. Chức năng thận có thể suy giảm chỉ trong vòng vài giờ hoặc vài ngày đến vài tuần. Những người mắc các bệnh lý nặng và phải chăm sóc đặc biệt có nguy cơ cao bị suy thận cấp tính.

Suy thận cấp có thể đe dọa đến tính mạng và cần đến các phương pháp điều trị tích cực. Tuy nhiên, tình trạng này có thể đảo ngược được. Ở những người có sức khỏe tốt, chức năng thận hoàn toàn có thể khôi phục lại bình thường sau khi bị suy thận cấp.

Nguyên nhân gây suy thận cấp

Suy thận cấp tính có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân. Một số nguyên nhân phổ biến nhất là:

• Hoại tử ống thận cấp
• Mất nước nghiêm trọng hoặc đột ngột
• Tổn thương thận do chất độc hoặc một số loại thuốc
• Bệnh thận tự miễn, chẳng hạn như hội chứng thận hư cấp tính và viêm kẽ thận
• Tắc nghẽn đường tiết niệu

Lưu lượng máu giảm có thể làm hỏng thận. Sự giảm lưu lượng máu đến thận có thể xảy ra do các nguyên nhân như:

Huyết áp thấp

• Bỏng
• Mất nước
• Xuất huyết
• Chấn thương
• Sốc nhiễm khuẩn
• Bị bệnh nặng
• Phẫu thuật

Một số chứng rối loạn gây hình thành cục máu đông trong các mạch máu của thận và điều này có thể dẫn đến suy thận cấp tính. Các chứng rối loạn này gồm có:

• Hội chứng urê huyết tán huyết
• Xuất huyết giảm tiểu cầu tự phát
• Tăng huyết áp ác tính
• Phản ứng truyền máu
• Xơ cứng bì
• Một số bệnh nhiễm trùng, chẳng hạn như nhiễm khuẩn huyết và viêm thận bể thận cấp, có thể gây tổn thương trực tiếp đến thận.

Mang thai cũng có thể gây ra các vấn đề gây hại cho thận, chẳng hạn như nhau tiền đạo và nhau bong non.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ suy thận cấp

Nguy cơ suy thận cấp tính tăng cao ở người lớn tuổi và những người đang mắc một trong các bệnh lý dưới đây:

• Bệnh thận
• Bệnh gan
• Bệnh tiểu đường, đặc biệt là khi đường huyết không được kiểm soát
• Cao huyết áp
• Suy tim
• Béo phì

Những bệnh nhân đang phải điều trị trong phòng chăm sóc đặc biệt của bệnh viện có nguy cơ suy thận cấp đặc biệt cao. Những người phải phẫu thuật tim, bụng hoặc cấy ghép tủy xương cũng có nguy cơ cao bị suy thận cấp.

Triệu chứng suy thận cấp

Các triệu chứng của bệnh suy thận cấp tính gồm có:

• Phân có máu
• Hơi thở hôi
• Cử động lờ đờ, chậm chạp
• Phù nề toàn thân (giữ nước)
• Mệt mỏi
• Đau giữa xương sườn và hông
• Run tay
• Dễ bầm tím
• Thay đổi trạng thái tinh thần hoặc tâm trạng. Triệu chứng này thường gặp ở người lớn tuổi
• Chán ăn
• Giảm cảm giác, đặc biệt là ở bàn tay hoặc bàn chân
• Chảy máu kéo dài
• Co giật
• Buồn nôn
• Nôn
• Tăng huyết áp
• Miệng có vị kim loại

Chẩn đoán suy thận cấp

Một triệu chứng thường gặp khi bị suy thận cấp là phù nề toàn thân mà nguyên nhân là do tình trạng giữ nước.

Khi sử dụng ống nghe tim phổi, bác sĩ sẽ nghe thấy tiếng lách tách trong phổi. Những âm thanh này là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang bị giữ nước.

Suy thận cấp cũng có thể được phát hiện qua kết quả bất thường của các xét nghiệm như:

• Xét nghiệm nitơ urê máu (BUN)
• Xét nghiệm kali huyết thanh
• Xét nghiệm natri huyết thanh
• Xét nghiệm độ lọc cầu thận ước tính (eGFR)
• Xét nghiệm nước tiểu
• Xét nghiệm thanh thải creatinin
• Xét nghiệm creatinin huyết thanh

Siêu âm là biện pháp chính để chẩn đoán suy thận cấp. Tuy nhiên, chụp X-quang, cắt lớp vi tính (CT) và cộng hưởng từ (MRI) ổ bụng sẽ giúp bác sĩ kiểm tra xem đường tiết niệu có đang bị tắc nghẽn hay không.

Ngoài ra có thể cần làm một số xét nghiệm máu để tìm nguyên nhân gốc rễ gây suy thận cấp.

Điều trị suy thận cấp

Việc điều trị sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây suy thận cấp nhưng mục đích của các phương pháp điều trị đều là để phục hồi chức năng bình thường của thận. Ngăn ngừa chất lỏng và chất thải tích tụ trong cơ thể là điều rất quan trọng trong quá trình thận hồi phục.

Dưới đây là các phương pháp điều trị suy thận cấp tính.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Bệnh nhân sẽ phải thực hiện một số điều chỉnh trong chế độ ăn và hạn chế lượng nước uống nhằm làm giảm sự tích tụ các chất độc mà thận thường đào thải. Những người bị suy thận cấp tính nên thực hiện chế độ ăn giàu carb, ít protein, ít muối và ít kali.

Điều trị bằng thuốc

Bác sĩ có thể sẽ kê thuốc kháng sinh để điều trị hoặc ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng có thể xảy ra trong thời gian bị suy thận cấp. Ngoài ra, người bệnh có thể cần uống thuốc lợi tiểu để hỗ trợ chức năng thận và bổ sung canxi hoặc insulin để giảm nồng độ kali trong máu.

Lọc máu

Bệnh nhân suy thận cấp có thể cần phải lọc máu nhưng không phải trường hợp nào cũng phải điều trị bằng phương pháp này và khác với suy thận mạn, những trường hợp suy thận cấp có thể chỉ phải lọc máu tạm thời. Lọc máu là phương pháp đưa máu ra khỏi cơ thể vào trong một thiết bị lọc để loại bỏ chất thải trong máu. Máu sau khi lọc sẽ được đưa trở lại cơ thể. Nếu nồng độ kali tăng cao đến mức nguy hiểm, phương pháp lọc máu có thể cứu sống người bệnh.

Lọc máu là điều cần thiết trong trường hợp có những thay đổi về trạng thái tinh thần hoặc nếu bệnh nhân không thể đi tiểu. Người bệnh cũng cần lọc máu nếu bị viêm màng ngoài tim hoặc viêm tim. Lọc máu giúp loại bỏ các chất thải nitơ ra khỏi cơ thể.

Các biến chứng của suy thận cấp

Suy thận cấp tính có thể dẫn đến một số biến chứng như:

• Suy thận mạn tính
• Tổn thương tim
• Tổn thương hệ thần kinh
• Suy thận giai đoạn cuối
• Cao huyết áp

Phòng ngừa suy thận cấp

Cách tốt nhất để phòng ngừa suy thận cấp là ngăn ngừa và điều trị những bệnh lý có thể dẫn đến suy thận cấp. Theo Mayo Clinic, duy trì một lối sống lành mạnh, gồm có hoạt động thể chất thường xuyên và chế độ ăn uống hợp lý cũng có thể giúp ngăn ngừa suy thận. (1)

Tiên lượng khi bị suy thận cấp

Suy thận cấp có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Tình trạng này có thể tiến triển thành suy thận mạn tính hay bệnh thận mạn giai đoạn cuối. Nguy cơ tử vong sẽ cao hơn nếu như nguyên nhân gây suy thận là do nhiễm trùng nặng, chấn thương hoặc phẫu thuật.

Những yếu tố dưới đây cũng sẽ làm tăng nguy cơ tử vong:

• Mắc bệnh phổi
• Mới bị đột quỵ
• Tuổi tác cao
• Mất máu
• Suy thận tiến triển

Tuy nhiên, nếu được điều trị kịp thời và đúng cách, chức năng thận có thể trở về bình thường. Đến bệnh viện ngay lập tức khi có các dấu hiệu suy thận cấp và điều trị đúng theo chỉ định của bác sĩ.