Sưng âm hộ là do đâu và điều trị bằng cách nào?

Nội dung chính của bài viết

• Sưng âm hộ là một triệu chứng phổ biến của viêm âm đạo.
• Một số nguyên nhân phổ biến gây sưng âm hộ đó là: phản ứng dị ứng, quan hệ tình dục, nhiễm nấm và nhiễm khuẩn âm đạo, mang thai hay bị u nang tuyến Bartholin, bệnh Crohn sinh dục.
• Vệ sinh vùng kín cẩn thận, đúng cách; không sử dụng sản phẩm gây kích ứng, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục là những biện pháp giúp điều trị và ngăn ngừa sưng âm hộ.
• Khi âm hộ bị sưng liên tục một vài ngày thì nên đi khám bác sĩ, đừng chờ đến khi bị đau đớn hay khó chịu.

Sưng âm hộ có bình thường không?

Triệu chứng của viêm âm đạo chính là sưng âm hộ. Viêm âm đạo thường xảy ra do nhiễm vi khuẩn, nhiễm nấm men hoặc virus hay mất cân bằng hệ vi sinh vật trong âm đạo. Một số bệnh về da hoặc nồng độ estrogen thấp cũng có thể gây ra vấn đề này.

Khi âm đạo và âm hộ đều bị viêm thì được gọi là viêm âm hộ - âm đạo. Ngoài sưng âm hộ, viêm âm đạo còn có các biểu hiện khác như:

• Dịch tiết âm đạo (khí hư) có màu, mùi bất thường
• Ngứa ngáy
• Kích ứng
• Đau khi quan hệ tình dục
• Đau khi đi tiểu
• Ra máu nhẹ

Nếu những biểu hiện này kéo dài suốt một vài ngày mà không đỡ thì cần đi khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân gây ra các triệu chứng và có biện pháp điều trị phù hợp.

Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến có thể gây sưng âm hộ.

1. Phản ứng dị ứng

Phản ứng dị ứng làm cho âm hộ sưng lên được gọi là viêm âm đạo không do nhiễm trùng.

Nguyên nhân gây dị ứng có thể là do:

• Xà phòng giặt hay nước xả quần áo
• Thuốc bôi âm đạo
• Bao cao su
• Xà phòng thơm
• Tampon hay băng vệ sinh
• Dung dịch vệ sinh hay các sản phẩm dùng cho vùng kín khác
• Gel bôi trơn

Bất kỳ sản phẩm nào tiếp xúc với âm hộ và âm đạo đều có thể gây kích ứng, dị ứng và dẫn đến viêm.

Biện pháp khắc phục

Nếu gặp những dấu hiệu viêm âm đạo và nghi ngờ là do dị ứng thì hãy thử ngừng sử dụng các sản phẩm có khả năng gây kích ứng và theo dõi. Nếu đúng là do nguyên nhân này thì vấn đề sẽ chấm dứt gần như ngay lập tức sau khi không tiếp xúc với chất gây kích ứng nữa.

Ngoài ra cũng có thể sử dụng kem bôi cortisone không kê đơn để giảm các triệu chứng. Nếu tình trạng sưng vẫn tiếp diễn thì nên đi khám bác sĩ để được kê thuốc điều trị.

2. Quan hệ tình dục

Sưng âm hộ là hiện tượng bình thường sau khi quan hệ tình dục. Sự kích thích trong khi quan hệ làm tăng lưu lượng máu đến khu vực này và khiến âm hộ sưng lên. Âm vật cũng trở nên to hơn bình thường.

Âm hộ sẽ bị sưng nhiều hơn nếu không bôi trơn đủ trong quá trình thâm nhập. Điều này sẽ gây kích ứng vùng mô nhạy cảm.

Biện pháp khắc phục

Sau khi quan hệ tình dục, âm hộ thường không bị sưng lâu nhưng nếu muốn thì có thể sử dụng một chiếc khăn sạch nhúng nước lạnh để giảm bớt sưng.

Mặc dù sưng âm hộ là một hiện tượng bình thường khi được kích thích tình dục nhưng có thể chủ động thực hiện một số biện pháp để hạn chế hiện tượng này. Cần dành nhiều thời gian kích thích trước khi bắt đầu thâm nhập để âm đạo tiết đủ dịch bôi trơn hoặc chuẩn bị sẵn gel bôi trơn nhằm làm giảm ma sát và tránh gây tổn thương cho vùng mô nhạy cảm của âm hộ, âm đạo. Chỉ nên dùng gel bôi trơn gốc nước để không bị dị ứng, kích ứng.

3. Nhiễm nấm âm đạo

Nhiễm nấm âm đạo hay nhiễm trùng nấm men là một vấn đề rất phổ biến. Cứ 4 phụ nữ thì có đến 3 người từng gặp phải vấn đề này trong đời.

Ngoài sưng, nhiễm nấm âm đạo còn gây ra những biểu hiện khác như:

• Kích ứng
• Khí hư đặc, màu trắng đục và lợn cợn
• Ngứa ngáy dữ dội
• Cảm giác nóng ở âm đạo
• Đau khi đi tiểu hoặc khi quan hệ tình dục
• Đỏ

Nếu có các triệu chứng nghiêm trọng hoặc bị 3 – 4 đợt nhiễm trùng trở lên trong vòng một năm thì nên đi khám bác sĩ để được kê thuốc.

Biện pháp khắc phục

Có thể sử dụng thuốc bôi hoặc viên đặt trị nấm để điều trị nhiễm nấm âm đạo và chấm dứt các triệu chứng.

Tuy nhiên, nếu là lần đầu tiên có các triệu chứng nhiễm nấm âm đạo hoặc đã dùng thuốc không kê đơn mà vẫn không đỡ thì nên đi khám bác sĩ để chẩn đoán đúng nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp.

Tùy thuộc vào các triệu chứng mà bác sĩ sẽ kê thuốc trị nấm đường uống đơn liều hoặc đa liều. Có thể cần điều trị duy trì nếu như thường xuyên bị nhiễm nấm.

4. Nhiễm khuẩn âm đạo

Nhiễm khuẩn âm đạo hay viêm âm đạo do vi khuẩn là dạng viêm âm đạo phổ biến nhất. Vấn đề này xảy ra do sự mất cân bằng giữa vi khuẩn có lợi – vi khuẩn có hại bên trong âm đạo và có dấu hiệu đặc trưng là khí hư màu trắng ngà, trắng xám hoặc xanh và có mùi tanh, ngứa ngáy, nóng rát khi đi tiểu. Mặc dù sưng âm hộ không phải là triệu chứng phổ biến của nhiễm khuẩn âm đạo nhưng đôi khi vẫn xảy ra.

Biện pháp khắc phục

Ở một số phụ nữ, các triệu chứng của nhiễm khuẩn âm đạo tự hết sau một thời gian. Không được tự ý sử dụng các sản phẩm trị nấm không kê đơn để điều trị nhiễm khuẩn âm đạo vì điều này có thể làm cho tình trạng viêm nhiễm càng thêm nặng hơn.

Các triệu chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn cũng giống như các dạng viêm âm đạo khác, vì vậy nên đi khám bác sĩ nếu các triệu chứng kéo dài dai dẳng không đỡ. Bác sĩ sẽ xác định chính xác vấn đề và kê thuốc để điều trị các triệu chứng.

5. Mang thai

Sưng âm hộ là một dấu hiệu phổ biến trong thai kỳ. Tử cung to lên sẽ gây cản trở sự lưu thông máu ở vùng chậu, khiến cho âm hộ và chân sưng phù. Càng về những tháng sau thì hiện tượng sưng phù sẽ càng trở nên nặng hơn.

Sưng không phải là thay đổi duy nhất xảy ra ở vùng âm hộ. Vì tử cung và phôi thai cần được cung cấp nhiều máu nên sự lưu thông máu đến khu vực bộ phận sinh dục sẽ tăng và điều này khiến cho âm hộ chuyển sang màu hơi xanh.

Biện pháp khắc phục

Có thể thử một số biện pháp khắc phục tại nhà để cải thiện hiện tượng âm hộ bị sưng trong thai kỳ, ví dụ như chườm lạnh nhưng lưu ý không nên chườm quá lâu để tránh bị tê bì, mất cảm giác.

Nếu như có bất kỳ lo lắng nào về các triệu chứng hay dấu hiệu bất thường thì cần đến gặp bác sĩ ngay.

6. U nang tuyến Bartholin

U nang tuyến Bartholin là túi nhỏ chứa dịch hình thành ở trong các tuyến Bartholin. Tuyến Bartholin là hai tuyến nhỏ nằm ở hai bên cửa âm đạo, có kích thước bằng hạt đậu. Các tuyến này có vai trò sản xuất dịch giữ ẩm cho âm đạo.

Dịch tiết đi đến âm đạo qua các ống dẫn. Nếu các ống này bị tắc nghẽn thì chất dịch sẽ lại chảy ngược vào bên trong và hình thành nên u nang. U nang này mềm, không đau và thường không biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào.

Nhưng nếu u nang tuyến Bartholin to lên thì sẽ gây khó chịu và đau ở âm hộ khi quan hệ tình dục, đi bộ hoặc ngồi.

Nếu âm hộ bị sưng, đỏ, nhạy cảm và nóng thì có nghĩa là u nang đã bị nhiễm trùng và hình thành ổ áp xe ở một trong các tuyến Bartholin.

Biện pháp khắc phục

Cần đi khám bác sĩ ngay nếu như có những hiện tượng sau ở âm hộ:

• Sưng
• Đỏ
• Nóng
• Trở nên nhạy cảm

Bác sĩ sẽ tiến hành soi tươi dịch âm đạo hoặc sinh thiết để xem u nang có bị nhiễm trùng hay không và loại trừ khả năng ung thư tuyến Bartholin - một dạng ung thư âm hộ hiếm gặp.

Nếu đúng là bị nhiễm trùng thì sẽ cần ngâm trong nước ấm vài lần một ngày trong từ 4 – 5 ngày hoặc chườm ấm lên vùng âm hộ để thu nhỏ u nang và giảm sưng.

Nếu bị áp-xe thì sẽ phải dùng thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng và sau đó dẫn lưu dịch từ u nang.

7. Bệnh Crohn sinh dục

Bệnh Crohn sinh dục là vấn đề xảy ra khi u hạt hình thành ở các cơ quan sinh dục và vùng da lân cận do bệnh Crohn - một bệnh viêm ruột. Crohn sinh dục là một bệnh hiếm gặp có triệu chứng là sưng âm hộ dai dẳng, ngoài ra còn có các biểu hiện khác như nứt nẻ da, bong tróc và lở loét ở vùng sinh dục cùng với cảm giác đau đớn khi quan hệ tình dục hoặc khi đi tiểu.

Biện pháp khắc phục

Cần đi khám bác sĩ nếu âm hộ bị sưng suốt một vài ngày không đỡ. Bác sĩ sẽ kê steroid hoặc thuốc ức chế calcineurin tại chỗ để giảm sưng. Ngoài ra cần dùng dung dịch sát trùng để điều trị tình trạng nhiễm trùng thứ cấp và các vết nứt da.

Biện pháp kiểm soát và phòng ngừa

Có thể điều trị và ngăn ngừa sưng âm hộ bằng những biện pháp dưới đây.

• Vệ sinh vùng kín cẩn thận: Không ngâm quá lâu trong bồn tắm, đặc biệt là bồn nước nóng và không ngồi trong bể sục để tránh bị nhiễm vi khuẩn và nấm. Khi đi vệ sinh xong cần lau từ trước ra sau để tránh vi khuẩn ở hậu môn xâm nhập vào âm đạo.
• Không sử dụng các sản phẩm có thể gây kích ứng: Không dùng băng vệ sinh, tampon có mùi thơm, nước hoa vùng kín và xà phòng thơm để vệ sinh vùng âm hộ. Khi tắm cần rửa sạch xà phòng khỏi bộ phận sinh dục và lau khô.
• Không thụt rửa: Việc thụt rửa sẽ loại bỏ những vi khuẩn có lợi ra khỏi âm đạo. Điều này tạo điều kiện cho các vi khuẩn có hại sinh sôi, phát triển quá mức và dẫn đến viêm âm đạo. Âm đạo có cơ chế tự làm sạch nên không cần phải thụt rửa.
• Mặc đồ lót bằng cotton: Quần lót bằng vải cotton giúp vùng kín thoáng khí, không bị tích tụ hơi ẩm và ngăn ngừa sự phát triển của nấm men.
• Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục: Đeo bao cao su khi quan hệ tình dục sẽ giúp ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục.

Khi nào cần đi khám?

Khi âm hộ bị sưng liên tục một vài ngày thì nên đi khám bác sĩ, đừng chờ đến khi bị đau đớn hay khó chịu. Nếu tình trạng sưng còn đi kèm cảm giác đau rát, ngứa ngáy hay nóng đỏ thì cần đi kiểm tra ngay lập tức. Bác sĩ sẽ chẩn đoán vấn đề tiềm ẩn khiến âm hộ bị sưng và đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.