Phụ nữ có bị ung thư tuyến tiền liệt không?

Phụ nữ có tuyến tiền liệt không?

Bạn có thể đã nghe ở đâu đó nói về tuyến tiền liệt phụ nữ nhưng trên thực tế phụ nữ không có tuyến tiền liệt. Tuyến tiền liệt chỉ có ở nam giới. Cấu trúc được gọi là “tuyến tiền liệt” của phụ nữ thực chất chỉ là các tuyến nhỏ cùng các ống dẫn ở mặt trước của âm đạo, có tên là “tuyến Skene” hay “ống dẫn Skene”. Tuyến Skene được đặt theo tên của Alexander Skene - người đã mô tả chi tiết những cấu trúc này vào cuối những năm 1800.

Tuyến Skene có vai trò quan trọng đối với chức năng tiết niệu và tình dục của phụ nữ. Theo các nghiên cứu, tuyến Skene có chức năng tiết ra chất dịch bôi trơn lỗ niệu đạo khi đi tiểu và bôi trơn khi quan hệ tình dục. Chất dịch này còn giúp ngăn chặn sự lây lan vi khuẩn và nhờ đò phòng ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một số điểm tương đồng giữa tuyến Skene ở phụ nữ và tuyến tiền liệt ở nam giới, vì vậy nên tuyến Skene mới được gọi là “tuyến tiền liệt nữ”.

Một trong những điểm tương đồng giữa tuyến Skene và tuyến tiền liệt là đều có kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (prostate-specific antigen – PSA) và PSA phosphatase (PSAP). Không rõ “tuyến tiền liệt” của phụ nữ chỉ chảy vào các ống dẫn nhỏ nằm ở bên cạnh niệu đạo hay chảy vào bên trong niệu đạo. Niệu đạo là ống dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài cơ thể. Cho dù chảy vào các ống dẫn nhỏ cạnh niệu đạo hay chảy vào chính niệu đạo thì tuyến Skene vẫn là một bộ phận quan trọng trong hệ sinh dục và tiết niệu của phụ nữ.

Vậy nếu như “tuyến tiền liệt” của phụ nữ có những điểm tương đồng với tuyến tiền liệt của nam giới thì phụ nữ có thể bị ung thư tuyến tiền liệt không?

Phụ nữ có thể bị ung thư tuyến tiền liệt không?

Ung thư tuyến tiền liệt ở phụ nữ là rất hiếm. Một nghiên cứu đã ước tính rằng ung thư tuyến Skene chỉ chiếm 0,003% tổng số ca ung thư tiết niệu - sinh dục ở phụ nữ. (1) Cũng có khả năng ung thư các cơ quan lân cận, chẳng hạn như niệu đạo, bắt nguồn từ tuyến Skene.

Đã ghi nhận một trường hợp một phụ nữ đi khám sau khi gặp phải tình trạng nước tiểu có máu trong thời gian dài mà không đau. Người này được chẩn đoán mắc ung thư tuyến Skene và sau khi điều trị bằng xạ trị, các triệu chứng đã biến mất. Ung thư tuyến Skene cũng có thể được điều trị bằng phẫu thuật, tùy thuộc vào loại ung thư và mức độ lan rộng.

Nghiên cứu trên động vật

Ung thư tuyến tiền liệt ở phụ nữ rất hiếm gặp. Điều này gây khó khăn cho việc nghiên cứu vì không có nhiều trường hợp để quan sát theo dõi. Do đó, các nhà nghiên cứu đã phải tiến hành nghiên cứu trên những loài động vật có cấu trúc tương tự như con người. Những nghiên cứu này cung cấp thông tin về chức năng của tuyến tiền liệt nữ và đáp ứng của tuyến này với các phương pháp điều trị ung thư.

Estradiol và progesterone là hai hormone có vai trò điều hòa chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ. Đó cũng là những enzyme quan trọng trong tuyến tiền liệt ở chuột nhảy cái. Các phát hiện nghiên cứu cho thấy rằng điểm tương đồng này có thể cũng tồn tại ở hệ sinh dục của phụ nữ.

Nghiên cứu còn nhận thấy rằng các tổn thương ung thư và không phải ung thư ở tuyến tiền liệt xảy ra phổ biến hơn ở chuột nhảy cái già so với những con non. Điều này cho thấy tuổi tác có thể là một yếu tố nguy cơ của ung thư tuyến Skene ở phụ nữ. (2)

Progesterone cũng có thể là một yếu tố nguy cơ gây tổn thương ở các tuyến Skene. Việc từng mang thai có ảnh hưởng đến mức progesterone và do đó cũng có thể góp phần làm tăng mức độ tổn thương. Trong các nghiên cứu trên chuột nhảy, progesterone dường như góp phần gây ra tình trạng tổn thương ở tuyến tiền liệt của chuột cái.

Dấu hiệu của các vấn đề ở tuyến tiền liệt nữ

Vì ung thư tuyến tiền liệt ở phụ nữ rất hiếm gặp nên không có nhiều nghiên cứu điển hình. Điều đó có nghĩa là rất khó nhận biết các triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt ở phụ nữ.

Phụ nữ nên đi khám nếu bị chảy máu từ niệu đạo. Đó có thể là triệu chứng của ung thư tuyến Skene hoặc của một vấn đề khác xảy ra với niệu đạo. Nếu là triệu chứng của các vấn đề này thì tình trạng chảy máu thường không kèm theo đau đớn và kéo dài dai dẳng.

Tốt nhất nên đi khám khi nhận thấy bất kỳ thay đổi bất thường nào, đặc biệt là khi những thay đổi này kéo dài hoặc xảy ra thường xuyên. Bất kể là vấn đề nào, nếu được phát hiện sớm thì việc điều trị sẽ đơn giản, hiệu quả hơn và khả năng chữa khỏi cao hơn.

Nên đi khám nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Đau khi đi tiểu hoặc đi tiểu nhiều lần hoặc tiểu khó
• Có máu trong nước tiểu hoặc máu chảy ra từ niệu đạo
• Đau đớn khi quan hệ tình dục
• Cảm giác đau tức ở phía sau xương mu
• Kinh nguyệt không đều hoặc những thay đổi đột ngột trong chu kỳ kinh nguyệt

Ngoài ung thư còn nhiều vấn đề khác có thể xảy ra với tuyến Skene hoặc ảnh hưởng đến tuyến Skene và mỗi vấn đề có những triệu chứng khác nhau.

Nhiễm trùng

Viêm tuyến tiền liệt là một vấn đề phổ biến ở nam giới. Tuyến Skene của phụ nữ cũng có thể bị nhiễm trùng và viêm. Trước đây, tình trạng này thường được chẩn đoán là nhiễm trùng niệu đạo nhưng các bằng chứng ngày nay đã chỉ ra rằng tuyến Skene có thể là một vị trí nhiễm trùng riêng biệt và cần được điều trị theo cách khác.

Các triệu chứng nhiễm trùng tuyến Skene gồm có:

• Đau tức ở phía sau xương mu
• Tiểu nhiều lần, đau khi đi tiểu hoặc tiểu khó

Các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI) không được điều trị có thể lan đến tuyến Skene. Một số bệnh lây truyền qua đường tình dục, chẳng hạn như bệnh lậu, thường không có triệu chứng rõ rệt và có nguy cơ cao lan sang các khu vực khác trong hệ sinh dục ở phụ nữ.

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

Ở những phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), hormone sinh dục bị mất cân bằng. Ngoài ra, mức androgen trong cơ thể cũng cao hơn bình thường. Những phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang thường có kích thước tuyến Skene lớn hơn so với những phụ nữ không mắc. (3)

Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng phụ nữ mắc PCOS có mức kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) cao hơn bình thường. PSA là một loại hormone được sản xuất bởi tuyến Skene. Mức PSA cao có thể là một dấu hiệu chỉ ra hội chứng buồng trứng đa nang.

U nang

Giống như nhiều cơ quan khác trong cơ thể, tuyến Skene cũng có thể hình thành u nang. Điều này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ sơ sinh. Trong nhiều trường hợp, u nang tuyến Skene chỉ cần chọc hút để loại bỏ dịch mà không cần điều trị thêm.

U tuyến xơ

U tuyến xơ là một dạng u lành tính, không phải ung thư. U tuyến xơ chủ yếu hình thành trên mô xơ và mô tuyến. Trong một báo cáo trường hợp, u tuyến xơ tuyến tiền liệt nữ gây đau khi quan hệ tình dục. Sau khi phẫu thuật cắt bỏ u, người bệnh đã không còn cảm thấy đau.

Chức năng của tuyến tiền liệt nữ

Trong những năm gần đây, công nghệ chụp cộng hưởng từ (MRI) đã giúp làm rõ hình dạng và chức năng của tuyến tiền liệt nữ. Mặc dù cần có thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa nhưng các nhà nghiên cứu đã bắt đầu hiểu rõ hơn về tuyến tiền liệt nữ hay tuyến Skene.

Ở nam giới, tuyến tiền liệt được cho là có khả năng “lưu giữ” nhiễm trùng. Điều này khiến các nhà nghiên cứu đặt ra câu hỏi liệu tuyến Skene ở phụ nữ có chức năng tương tự hay không. Việc làm rõ chức năng này của tuyến tiền liệt ở nam giới và phụ nữ là điều rất quan trọng đối với quá trình nghiên cứu cơ chế nhiễm trùng, chẳng hạn như ở những người nhiễm HIV.

Một điều nữa cũng được các nhà nghiên cứu quan tâm là sự sản xuất PSA của tuyến tiền liệt nữ. Mức PSA tăng cao là một trong những dấu hiệu của bệnh ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới. Điều này cũng xảy ra ở những phụ nữ mắc một số loại ung thư vú. Có thể vai trò của PSA ở cả nam giới và phụ nữ phức tạp hơn chúng ta nghĩ.

Nồng độ PSA tăng cao trước khi điều trị ung thư tuyến Skene và giảm dần sau điều trị, điều này được quan sát thấy trong những trường hợp điều trị ung thư bằng phương pháp xạ trị hoặc phẫu thuật. Sự tăng và giảm mức PSA này rất điển hình trong điều trị ung thư nên xét nghiệm PSA là điều cần thiết trong quá trình điều trị.

Tóm tắt bài viết

“Tuyến tiền liệt” của phụ nữ thực chất là tuyến Skene. Giống như tuyến tiền liệt của nam giới, tuyến Skene cũng sản xuất hormone PSA. Tuyến Skene cũng có vai trò quan trọng đối với chức năng tiết niệu và sinh sản của phụ nữ.

Một số ý kiến cho rằng tuyến tiền liệt nữ có vai trò kích thích tình dục nhưng điều này còn đang gây tranh cãi. Ung thư và các vấn đề khác xảy ra với tuyến tiền liệt nữ đều rất hiếm gặp. Nhưng rất có thể những vấn đề này sẽ trở nên phổ biến hơn trong tương lai khi chúng ta hiểu rõ hơn về tuyến tiền liệt nữ.