Những vấn đề sức khỏe phụ nữ có thể gặp phải sau mãn kinh

Mãn kinh là một giai đoạn tự nhiên trong cuộc đời người phụ nữ. Mãn kinh xảy ra khi buồng trứng ngừng rụng trứng, khiến chu kỳ kinh nguyệt ngừng hoàn toàn. Sự thay đổi này xảy ra do sự sụt giảm các hormone sinh dục, gồm estrogen và progesterone.

Thời kỳ mãn kinh là một quá trình gồm ba giai đoạn:

• Tiền mãn kinh: khoảng thời gian vài tháng đến vài năm trước khi mãn kinh, lúc này buồng trứng bắt dần sản xuất ít estrogen hơn.
• Mãn kinh: là khi không có kinh nguyệt trong ít nhất một năm.
• Hậu mãn kinh: là giai đoạn sau 12 tháng không có kinh nguyệt.

Độ tuổi mãn kinh trung bình của phụ nữ là 51. Thời kỳ mãn kinh có thể bắt đầu ở bất cứ thời điểm nào trong độ tuổi 40, 50 hoặc thậm chí ở độ tuổi 60. Độ tuổi mãn kinh ở mỗi phụ nữ là khác nhau. Mãn kinh là một điều tất yếu phụ nữ. Mãn kinh có thể xảy ra sớm hơn bình thường do phẫu thuật, ví dụ như phẫu thuật cắt tử cung hoặc do một số nguyên nhân khác.

Sau khi mãn kinh, nồng độ hormone sẽ duy trì ổn định ở mức thấp. Phụ nữ sẽ không còn khả năng sinh nở và không có kinh nguyệt hàng tháng.

Sau khi mãn kinh, phụ nữ sẽ có nguy cơ cao mắc các bệnh lý như:

• Loãng xương
• Bệnh tim mạch
• Trầm cảm và các rối loạn tâm lý khác
• Thay đổi ở âm đạo, chẳng hạn như khô âm đạo

Thói quen lối sống lành mạnh và khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp làm giảm nguy cơ gặp phải những vấn đề này.

Loãng xương

Loãng xương là tình trạng mật độ khoáng chất trong xương thấp. Nguy cơ loãng xương tăng lên sau khi mãn kinh, đặc biệt là trong vài năm đầu sau khi chu kỳ kinh nguyệt chấm dứt. Điều này là do sự sụt giảm estrogen trong cơ thể. Mật độ khoáng xương có thể giảm tới 25% sau khi mãn kinh cho đến 60 tuổi. (1)

Loãng xương sẽ làm cho xương trở nên suy yếu và dễ gãy hơn, đặc biệt là ở hông, cột sống và cổ tay.

Một số thay đổi lối sống có thể giúp làm chậm tốc độ mất xương và giảm nguy cơ loãng xương:

• Ăn nhiều thực phẩm giàu canxi hoặc uống bổ sung canxi
• Tăng lượng vitamin D bằng cách ăn thực phẩm chứa vitamin D, tăng tiếp xúc với ánh nắng hoặc uống bổ sung vitamin D
• Tập thể dục, kết hợp cả tập cardio và các bài tập tăng sức mạnh
• Hạn chế rượu bia
• Bỏ thuốc lá nếu hút

Bạn cũng có thể muốn hỏi bác sĩ về việc dùng thuốc để ngăn ngừa loãng xương, ví dụ như liệu pháp hormone thay thế. Không phải ai cũng có thể sử dụng liệu pháp hormone thay thế.

Bệnh tim mạch

Mãn kinh không trực tiếp gây ra bệnh tim mạch nhưng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Sự thay đổi nội tiết tố cũng như thay đổi huyết áp, nồng độ cholesterol xấu và triglyceride sau mãn kinh có thể là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (the American Heart Association), cứ ba phụ nữ thì có một người bị bệnh tim mạch. Tỷ lệ nhồi máu cơ tim ở phụ nữ tăng lên sau khi mãn kinh. (2, http://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/More/MyHeartandStrokeNews/Menopause-and-Heart-Disease_UCM_448432_Article.jsp#.WOjoORLyt3K

Để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, hãy duy trì lối sống và chế độ ăn uống lành mạnh cả trước, trong và sau mãn kinh, gồm có ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và không hút thuốc lá.

Các bệnh lý khác

Ở một số phụ nữ, các triệu chứng khó chịu biến mất sau khi mãn kinh nhưng nhiều người vẫn tiếp tục gặp các triệu chứng.

• Tình trạng bốc hỏa có thể kéo dài từ 1 đến 2 năm sau khi mãn kinh.
• Những thay đổi về cảm xúc, tâm lý có thể xảy ra cả trước, trong và sau mãn kinh. Bạn nên đi khám nếu gặp phải những vấn đề nghiêm trọng.
• Sự sụt giảm estrogen trong thời kỳ mãn kinh có thể gây khô âm đạo, điều này ảnh hưởng đến đời sống tình dục và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Sử dụng gel bôi trơn gốc nước sẽ giúp giảm đau khi quan hệ tình dục. Ngoài ra, bạn có thể kết hợp dùng thêm gel dưỡng ẩm âm đạo. Nếu tình trạng không cải thiện thì có thể cần hỏi bác sĩ về việc dùng liệu pháp hormone thay thế.

Khám sức khỏe định kỳ sau mãn kinh

Hãy tiếp tục duy trì khám sức khỏe định kỳ sau khi mãn kinh. Nếu trước đây bạn ít khi đi khám sức khỏe thì sau mãn kinh nên khám thường xuyên hơn. Điều này giúp ngăn ngừa hoặc phát hiện sớm những vấn đề phát sinh sau mãn kinh.

Quy trình khám sức khỏe định kỳ thường gồm có:

• Khám phụ khoa
• Xét nghiệm Pap (phết tế bào cổ tử cung), tần suất có thể là ba năm một lần
• Chụp quang tuyến vú
• Sàng lọc ung thư
• Đo mật độ xương
• Xét nghiệm máu
• Xét nghiệm nước tiểu
• Tư vấn tiêm chủng

Nếu bạn đã mãn kinh và bị chảy máu âm đạo thì hãy đi khám ngay. Đó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng.

Bảo vệ sức khỏe sau mãn kinh

Sau khi mãn kinh, bạn cần chú ý hơn đến việc chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần. Dưới đây là những điều mà bạn nên thực hiện để có sức khỏe tốt về lâu dài:

• Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn uống cần phải cân bằng, đa dạng các loại thực phẩm lành mạnh. Chọn thực phẩm toàn phần và hạn chế hoặc tránh các loại thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối và đường. Hạn chế đồ dầu mỡ. Sau mãn kinh, bạn nên tăng lượng thực phẩm giàu canxi và vitamin D. Nếu chế độ ăn không có đủ hai chất này thì nên cân nhắc dùng thực phẩm chức năng.
• Tập thể dục đều đặn: Kết hợp tập cardio (bài tập tim mạch) và các bài tập tăng sức mạnh (strength training).
• Khám sức khỏe định kỳ: Việc khám sức khỏe định kỳ là điều cần thiết để theo dõi sức khỏe và phát hiện sớm bệnh tật. Bạn cũng nên đi khám ngay nếu nhận thấy bất kỳ thay đổi nào trên cơ thể hoặc nếu các triệu chứng từ thời kỳ mãn kinh kéo dài dai dẳng và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.
• Bỏ những thói quen xấu, ví dụ như hút thuốc và uống nhiều rượu.

Tó m tắt bài viết

Nguy cơ bị loãng xương, bệnh tim mạch và một số vấn đề sức khỏe khác sẽ tăng lên sau mãn kinh. Duy trì thói quen lối sống lành mạnh cả trước, trong và sau mãn kinh sẽ giúp bạn sống khỏe mạnh và phòng tránh được nhiều bệnh tật. Ngoài ra, khám sức khỏe định kỳ cũng rất quan trọng. Điều này sẽ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời khi không may mắc bệnh.