Những điều cần biết về xơ gan tim

Thuật ngữ "xơ gan tim" đề cập đến các bệnh lý gan phát triển khi tim gặp vấn đề, dẫn đến ứ đọng hoặc tích tụ dịch trong gan. Gan hoạt động bình thường khi lưu thông máu khỏe mạnh. Do đó, khi một bệnh lý tim mạch làm giảm lưu lượng máu, các vấn đề gan nghiêm trọng sẽ có thể xảy ra.

Xơ gan tim thường xảy ra do suy tim. Việc chẩn đoán có thể gặp khó khăn do các bệnh lý khác, chẳng hạn như viêm gan và gan nhiễm mỡ, cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và chức năng gan.

Điều trị xơ gan tim chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát bệnh lý tim mạch gây ra tình trạng này. Tiên lượng sẽ phụ thuộc nhiều vào sức khỏe và chức năng tim của bệnh nhân.

Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về triệu chứng, nguyên nhân, cách chẩn đoán và điều trị xơ gan tim.

Xơ gan tim là gì?

Sức khỏe tim mạch và sức khỏe gan có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Nếu gan bị bệnh, các độc tố không được lọc ra khỏi máu một cách hiệu quả, từ đó có thể gây tổn hại đến tim và các cơ quan khác.

Ngược lại, nếu tim không bơm đủ máu giàu oxy và dinh dưỡng đến gan một cách ổn định, gan có thể xảy ra các vấn đề như xơ gan tim.

Xơ gan tim xảy ra khi áp lực trong các tĩnh mạch gan tăng cao. Điều này thường do suy tim gây ra, làm giảm khả năng bơm máu đi khắp cơ thể của tim.

Tăng áp lực trong các tĩnh mạch gan có thể dẫn đến ứ dịch trong gan. Lâu dài, điều này gây ra tổn thương và tạo sẹo trên tế bào gan (hepatocyte), ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng gan.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây xơ gan tim

Yếu tố nguy cơ chính gây xơ gan tim là suy tim phải. Nguyên nhân là do suy tim phải làm tăng áp lực trong tâm nhĩ phải (buồng trên bên phải của tim).

Tâm nhĩ phải nhận máu từ khắp cơ thể thông qua hệ thống tĩnh mạch lớn và nhỏ. Khi áp lực trong tâm nhĩ phải tăng, áp lực cũng tăng lên trong các tĩnh mạch gan và tĩnh mạch chủ dưới (vena cava) – tĩnh mạch lớn vận chuyển máu từ gan trở về tim.

Nhiều bệnh tim mạch có thể dẫn đến suy tim phải, bao gồm:

• Suy tim trái, có thể tiến triển thành suy tim phải
• Bệnh phổi mạn tính (tâm phế mạn – cor pulmonale)
• Tăng áp động mạch phổi
• Thuyên tắc phổi
• Bệnh van tim, đặc biệt là hẹp van hai lá và hở van ba lá
• Tăng huyết áp
• Viêm màng ngoài tim co thắt

Một số bệnh tim bẩm sinh cũng có thể dẫn đến xơ gan tim.

Triệu chứng của xơ gan tim

Xơ gan tim thường không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, nếu rối loạn chức năng gan kéo dài, bệnh nhân có thể gặp các vấn đề:

• Đau vùng bụng trên bên phải
• Vàng da nhẹ

Ngoài ra, nếu bị suy tim phải, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng sau:

• Đau bụng và chướng bụng do tích tụ dịch (cổ trướng)
• Buồn nôn, chán ăn
• Tăng cân (trên 2,3 kg/tuần) dù ăn ít
• Phù chân, phù mắt cá chân

Chẩn đoán xơ gan tim

Nếu bệnh nhân được chẩn đoán suy tim hoặc một bệnh lý tim nghiêm trọng khác, bác sĩ cũng sẽ đánh giá các biến chứng liên quan, trong đó có rối loạn chức năng gan.

Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra tình trạng gan to, sưng đau gan và các dấu hiệu như vàng da, đau bụng, thay đổi màu sắc phân và nước tiểu.
• Xét nghiệm máu: Đo men gan, nếu men gan tăng cao, đây có thể là dấu hiệu của tổn thương gan.
• Nếu nghi ngờ bạn bị rối loạn chức năng gan, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một hoặc nhiều xét nghiệm hình ảnh, bao gồm:
  • Siêu âm gan
  • Chụp cắt lớp vi tính (Chụp CT)
  • Chụp xạ hình gan – lách (hepatosplenic scan)

Một nghiên cứu năm 2020 cho thấy xơ gan tim thường bị chẩn đoán không đầy đủ, một phần do các kỹ thuật hình ảnh tiêu chuẩn có thể bỏ sót bệnh.

Các chuyên gia khuyến nghị bác sĩ nên cân nhắc sinh thiết gan, đặc biệt trong những trường hợp suy tim nặng có thể cần ghép tim. Sinh thiết giúp xác định chính xác mức độ tổn thương gan.

Điều trị xơ gan tim

Việc điều trị xơ gan tim chủ yếu tập trung vào kiểm soát nguyên nhân gây suy tim phải. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) đã đưa ra các hướng dẫn về đánh giá và điều trị các nguyên nhân tiềm ẩn gây suy tim phải như sau:

Các nhóm thuốc có thể được sử dụng để điều trị suy tim phải và suy tim trái gồm:

• Thuốc chẹn beta: Một nhóm thuốc giúp giảm gánh nặng cho tim và hạ huyết áp.
• ACEi/ARB hoặc ARNI (ví dụ Entresto): Điều trị tăng huyết áp và bảo vệ thận.
• MRA (ví dụ spironolactone - Aldactone): Giảm phù nề do bệnh gan, kiểm soát huyết áp và suy tim.
• SGLT2i (ví dụ empagliflozin - Jardiance): Kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ tử vong ở người mắc bệnh tim mạch và tiểu đường.

Một đánh giá năm 2020 về "trục tim - gan" khuyến nghị sử dụng thuốc lợi tiểu cho người bị suy tim và xơ gan tim để làm giảm tích tụ dịch trong cơ thể và kiểm soát các triệu chứng.

Ngoài ra, Viện Tim, Phổi và Máu Hoa Kỳ cho biết có thể cần sử dụng máy bơm tim cơ học nếu tim không còn đáp ứng đủ nhu cầu oxy của cơ thể.

Nếu mắc xơ gan do tim, bạn cũng nên duy trì các thói quen tốt cho tim và gan như:

• Hạn chế hoặc kiêng rượu theo chỉ dẫn của bác sĩ.
• Tập thể dục thường xuyên.
• Bỏ thuốc lá nếu đang hút thuốc.
• Giảm cân nếu cần thiết.

Chức năng gan có thể phục hồi một phần nếu chức năng tim được cải thiện.

Tiên lượng của người mắc xơ gan tim

Một đánh giá năm 2016 cho thấy bệnh gan do xơ gan tim hiếm khi là yếu tố chính quyết định tiên lượng. Thay vào đó, mức độ nghiêm trọng của suy tim hoặc bệnh tim khác sẽ ảnh hưởng lớn hơn đến sức khỏe lâu dài và tỷ lệ tử vong.

Nhờ vào những tiến bộ trong điều trị suy tim, tỷ lệ sống của bệnh nhân đã được cải thiện. Theo một nghiên cứu năm 2017:

• Tỷ lệ sống sau 1 năm: 80-90%.
• Tỷ lệ sống sau 5 năm: 50-60%.

Nếu chức năng tim không cải thiện hoặc tiếp tục xấu đi, suy gan có thể trở nên nghiêm trọng và làm việc điều trị cả hai bệnh lý này đều trở nên phức tạp.

Kết luận

Xơ gan tim là một biến chứng của suy tim hoặc bệnh tim bẩm sinh, ảnh hưởng đến khả năng lọc độc tố, chất thải từ máu và thực hiện các chức năng quan trọng của gan.

Cần phối hợp với bác sĩ để kiểm soát tốt suy tim và thực hiện các biện pháp hỗ trợ chức năng tim để có thể giảm áp lực lên gan, hạn chế tổn thương và thậm chí phục hồi một phần chức năng gan.