Nguyên nhân nào khiến tử cung phì đại và cách điều trị

Thế nào là tử cung phì đại?

Tử cung, hay còn được gọi là dạ con, có chiều dài là từ 7 – 10cm và chiều rộng là khoảng 6cm. Cơ quan này có hình dạng giống như một quả lê lộn ngược. Tử cung phì đại là tình trạng mà tử cung to hơn bình thường. Có nhiều nguyên nhân gây nên điều này, ví dụ như mang thai hoặc u xơ tử cung.

Khi tử cung tăng kích thước, phụ nữ sẽ có cảm giác nặng nề ở bụng dưới hoặc nhận thấy bụng dưới phình lên. Tuy nhiên, cũng có nhiều người không hề có bất kỳ biểu hiện bất thường nào khi tử cung bị phì đại.

Dưới đây là một số nguyên nhân, dấu hiệu của tử cung phì đại và các cách khắc phục.

Nguyên nhân và triệu chứng

Một số nguyên nhân phổ biến có thể khiến tử cung tăng kích thước so với bình thường gồm có:

Mang thai

Bình thường tử cung chỉ có chiều dài từ 7 - 9cm và rộng 4.5 – 6cm nhưng khi mang thai, thai nhi ngày càng phát triển sẽ khiến tử cung tăng kích thước gấp 1.000 lần, từ kích thước ban đầu chỉ bằng nắm tay cho đến to như quả dưa hấu và lớn hơn nữa vào thời điểm sinh nở.

U xơ tử cung

U xơ là những khối u lành hình thành bên trong hoặc bên ngoài tử cung. Cho đến nay các chuyên gia vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây u xơ tử cung nhưng sự dao động nồng độ nội tiết tố hoặc di truyền có thể góp phần gây nên những khối u này. Theo Văn phòng Sức khỏe Phụ nữ của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ (Office on Women’s Health at the U.S. Department of Health and Human Services), có tới 80% phụ nữ bị u xơ tử cung trước tuổi 50.

U xơ tử cung hiếm khi là khối u ác tính (ung thư) nhưng chúng có thể gây ra những vấn đề như:

• Kinh nguyệt ra nhiều
• Đau đớn dữ dội khi đến kỳ
• Đau khi quan hệ tình dục
• Đau mỏi thắt lưng
• Đi tiểu thường xuyên
• Táo bón

Nếu u xơ tử cung chỉ có kích thước nhỏ thì thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào.

Ở một số phụ nữ, u xơ tử cung nặng đến vài kg và khiến cho tử cung to lên đến mức trông giống như đang mang thai vài tháng.

Cơ tuyến tử cung

Cơ tuyến tử cung là tình trạng tế bào niêm mạc tử cung (hay nội mạc tử cung) phát triển vào thành tử cung. Hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân chính xác gây nên vấn đề này nhưng cơ tuyến tử cung thường có liên quan đến sự thay đổi nồng độ estrogen.

Ở hầu hết trường hợp cơ tuyến tử cung thì các triệu chứng đều tự hết sau khi mãn kinh. Lý do là bởi đây là lúc mà cơ thể ngừng sản xuất estrogen và chấm dứt chu kỳ kinh nguyệt. Các triệu chứng của bệnh này cũng tương tự như của u xơ tử cung, gồm có:

• Kinh nguyệt ra nhiều hoặc kéo dài
• Đau bụng dưới dữ dội khi đến kỳ
• Tức nặng và chướng bụng
• Đau khi quan hệ tình dục

Bệnh cơ tuyến tử cung cũng sẽ khiến cho bụng dưới phình lên. Một số phụ nữ bị cơ tuyến tử cung có tử cung to gấp đôi hoặc gấp ba lần kích thước bình thường.

Ung thư bộ phận sinh dục

Ung thư tử cung, ung thư nội mạc tử cung và ung thư cổ tử cung đều có khối u hình thành ở các bộ phận trong hệ sinh dục nữ. Nếu khối u có kích thước lớn thì sẽ khiến cho tử cung to lên.

Một số triệu chứng của những bệnh ung thư này gồm có:

• Chảy máu âm đạo bất thường, chẳng hạn như chảy máu ngoài kỳ kinh nguyệt hay ra máu sau mãn kinh
• Đau khi quan hệ tình dục
• Đau vùng chậu
• Đau buốt khi đi tiểu hoặc cảm giác tiểu không hết

Chẩn đoán và điều trị

Trong nhiều trường hợp, tử cung phì đại không biểu hiện triệu chứng và chỉ được phát hiện khi đi khám phụ khoa định kỳ. Điều này cũng có thể được phát hiện trong quá trình điều trị các vấn đề khác, chẳng hạn như kinh nguyệt bất thường.

Nếu tử cung to lên do mang thai thì sẽ tự co lại về kích thước ban đầu sau khi sinh. Thông thường, sau khi sinh được khoảng một tuần thì kích thước tử cung sẽ giảm xuống một nửa. Sau khoảng 4 tuần, cơ quan này sẽ gần như trở lại kích thước trước khi mang thai.

Các vấn đề khác gây tử cung phì đại có thể cần can thiệp điều trị.

U xơ tử cung

Nếu u xơ có kích thước lớn đến mức khiến tử cung to lên thì sẽ cần xử lý.

Trước tiên, bác sĩ sẽ kê thuốc tránh thai, chẳng hạn như thuốc tránh thai kết hợp (loại có chứa cả estrogen và progestin – dạng tổng hợp của progesterone) hoặc một biện pháp tránh thai khác chỉ chứa progesterone, ví dụ như vòng tránh thai. Thuốc tránh thai có thể ngăn chặn sự phát triển của u xơ và hạn chế mức độ ra máu vào kỳ kinh.

Một phương pháp điều trị khác là nút mạch u xơ tử cung. Đây là phương pháp tiêm một loại chất liệu được tạo nên từ những hạt nhỏ vào trong động mạch tử cung. Chất liệu này sẽ gây bít động mạch và cắt đứt nguồn cung cấp máu cho khối u xơ. Khi u xơ không được cung cấp đủ máu thì sẽ teo nhỏ lại và cuối cùng biến mất.

Trong một số trường hợp, bệnh nhân cần phẫu cắt bỏ u xơ tử cung. Tùy thuộc vào kích thước và vị trí của khối u mà quy trình phẫu thuật có thể được thực hiện bằng kỹ thuật nội soi hoặc kỹ thuật mổ mở truyền thống. Kỹ thuật nội soi sử dụng một ống dài, nhỏ, có gắn camera ở một đầu được đưa vào qua đường rạch nhỏ ở bụng dưới để cắt u xơ. Kỹ thuật mổ mở truyền thống được thực hiện qua đường rạch dài hơn.

Đôi khi sẽ cần phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tử cung. U xơ tử cung là lý do số 1 của các ca cắt tử cung. Quy trình phẫu thuật này thường được thực hiện ở những phụ nữ có u xơ lớn, gây ra nhiều triệu chứng hoặc ở những phụ nữ không có ý định sinh con, gần hoặc đã mãn kinh.

Quy trình cắt tử cung có thể được thực hiện bằng kỹ thuật nội soi ổ bụng, kể cả ở những trường hợp mà u xơ và tử cung có kích thước rất lớn.

Cơ tuyến tử cung

Các loại thuốc chống viêm, ví dụ như ibuprofen và biện pháp tránh thai nội tiết như thuốc tránh thai đường uống sẽ giúp giảm triệu chứng đau và kinh nguyệt ra nhiều của bệnh cơ tuyến tử cung. Tuy nhiên, những loại thuốc này đều không thể làm giảm kích thước của tử cung. Trong những trường hợp nghiêm trọng thì sẽ cần cắt tử cung.

Ung thư cơ quan sinh dục

Giống như các bệnh ung thư khác, ung thư tử cung và ung thư nội mạc tử cung thường được điều trị bằng những phương pháp như phẫu thuật, xạ trị, hóa trị hoặc phác đồ kết hợp các phương pháp điều trị này.

Các biến chứng

Bản thân tử cung phì đại không gây ra bất kỳ vấn đề về sức khỏe nào nhưng nguyên nhân khiến tử cung to lên lại có thể dẫn đến biến chứng. Ví dụ, ngoài tình trạng đau đớn và khó chịu, u xơ tử cung còn có thể gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và gây ra các biến chứng khi mang thai và sinh nở.

Trong một nghiên cứu, 10% phụ nữ vô sinh hiếm muộn bị u xơ tử cung. Thêm nữa, có đến 40% phụ nữ mang thai bị u xơ tử cung đều gặp phải những vấn đề không mong muốn, chẳng hạn như cần phải sinh mổ, chuyển dạ sớm hoặc bị băng huyết sau sinh.

Tóm tắt bài viết

Có nhiều nguyên nhân khác nhau khiến cho tử cung to lên, trong đó có một số nguyên nhân không nghiêm trọng nhưng vẫn có thể gây khó chịu và cần được kiểm tra. Cần đi khám bác sĩ sản phụ khoa nếu những dấu hiệu bất thường dưới đây tiếp diễn trong thời gian dài:

• Chảy máu âm đạo bất thường
• Đau bụng dưới
• Đau vùng chậu
• Đầy chướng ở bụng dưới

Cũng nên đi khám nếu đi tiểu nhiều hoặc đau đớn khi quan hệ tình dục. Hầu hết những vấn đề gây tử cung phì đại đều có thể điều trị được, đặc biệt là khi được phát hiện từ sớm.