Mối liên hệ giữa đau nửa đầu aura và đột quỵ

Đau nửa đầu aura gây ra những thay đổi về thị giác có hoặc không kèm theo cơn đau nửa đầu.

Những vật thể lạ xuất hiện trong tầm nhìn có thể gây hoang mang cho nhiều người. Đau nửa đầu aura không phải là đột quỵ và thường không phải là dấu hiệu cho thấy bạn sắp bị đột quỵ.

Tuy nhiên, những người có tiền sử đau nửa đầu aura có thể có nguy cơ đột quỵ cao hơn, vì vậy điều quan trọng là phải hiểu các dấu hiệu và triệu chứng của cả hai tình trạng. Đau nửa đầu và đột quỵ có thể xảy ra cùng nhau, nhưng điều này là rất hiếm.

Đau nửa đầu thị giác và đau nửa đầu aura

Đau nửa đầu thị giác (ocular migraine) là một thuật ngữ được sử dụng để chỉ các triệu chứng về thị giác của cơn đau nửa đầu. Nhưng đây không phải là thuật ngữ chính thức được sử dụng trong chẩn đoán.

Đau nửa đầu aura thường có các triệu chứng về thị giác nhưng không phải lúc nào cũng có Đau nửa đầu aura cũng có thể ảnh hưởng đến thính giác, cảm giác và khả năng vận động.

Đôi khi, “đau nửa đầu thị giác” được dùng để chỉ tình trạng “đau nửa đầu võng mạc” (retinal migraine) – loại đau nửa đầu nghiêm trọng hơn đau nửa đầu aura. Đau nửa đầu võng mạc chỉ xảy ra ở một mắt và có thể gây mù tạm thời hoặc đôi khi gây tổn thương không thể phục hồi.

Đau nửa đầu aura có liên quan chặt chẽ hơn đến nguy cơ đột quỵ.

Đau nửa đầu aura là gì?

Theo Tổ chức Đau nửa đầu Hoa Kỳ (the American Migraine Foundation), khoảng 25 – 30% số người bị đau nửa đầu có dấu hiệu cảnh báo trước (aura) và dưới 20% gặp phải các dấu hiệu này vào mỗi cơn đau nửa đầu. (1)

Đau nửa đầu aura có thể có biểu hiện là những thay đổi về thị giác, tương tự như khi nhìn qua kính vạn hoa. Hiện tượng này thường xảy ra ở cả hai mắt. Các triệu chứng cụ thể của đau nửa đầu aura gồm có:

• Nhìn thấy những tia sáng hoặc đốm sáng lấp lánh
• Xuất hiện những ngôi sao nhiều màu sắc hoặc các vật thể khác trong tầm nhìn
• Xuất hiện các đốm đen trắng hoặc đường ngoằn ngoèo trước mắt
• Hình ảnh mờ nhòe hoặc có màu sắc rực rỡ
• Mất thị lực một phần hoặc có điểm mù
• Thay đổi về khả năng ngôn ngữ như nói lắp, nói năng không rõ ràng…

Những thay đổi về thị giác thường chỉ xảy ra ở một phần của thị trường và có thể xảy ra ở một mắt hoặc cả hai mắt.

Những triệu chứng này mặc dù gây khó chịu nhưng đa phần chỉ là tạm thời và thường không gây hại.

Các triệu chứng thường kéo dài từ 5 – 60 phút, sau đó thị lực sẽ trở lại bình thường.

Ở một số người, những thay đổi này là dấu hiệu cảnh báo rằng cơn đau nửa đầu và các triệu chứng khác sẽ sớm xuất hiện. Một số người trải qua những thay đổi này và cơn đau cùng một lúc.

Đôi khi, những triệu chứng kể trên xảy ra mà không kèm theo cơn đau nửa đầu. Tình trạng này được gọi là đau nửa đầu thầm lặng.

Đau nửa đầu thị giác có làm tăng nguy cơ đột quỵ không?

Bị đau nửa đầu kèm aura không có nghĩa là đang bị đột quỵ hay cơn đột quỵ sắp xảy ra. Tuy nhiên, những người bị đau nửa đầu aura sẽ có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn.

Những người bị chứng đau nửa đầu aura có nguy cơ bị đột quỵ do thiếu máu cục bộ cao gấp 2 – 3 lần so với bình thường. (2) Loại đột quỵ này xảy ra do cục máu đông cản trở sự lưu thông máu đến một phần não.

Lý do của mối liên hệ này vẫn chưa được hiểu rõ. Một số nghiên cứu cho rằng điều này có thể là do những người bị chứng đau nửa đầu cũng có các yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Nhìn chung, chứng đau nửa đầu có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ. Tuy nhiên, đau nửa đầu không có aura dường như có mối liên hệ chặt chẽ hơn với đột quỵ xuất huyết não, loại đột quỵ xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ.

Đột quỵ do đau nửa đầu

Khi chứng đau nửa đầu aura và đột quỵ do thiếu máu cục bộ xảy ra cùng lúc thì được gọi là đột quỵ do đau nửa đầu. Tình trạng này có thể là do sự thay đổi lưu thông máu trong mạch máu não.

Đột quỵ do đau nửa đầu chỉ chiếm khoảng 0,5 – 1,5% số trường hợp đột quỵ do thiếu máu cục bộ, như vậy có nghĩa là rất hiếm gặp. (3) Nguy cơ đột quỵ do đau nửa đầu cao hơn ở phụ nữ từ 45 tuổi trở xuống. Điều này có thể là do sự thay đổi nội tiết tố và sử dụng thuốc tránh thai nội tiết tố làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

Phân biệt đau nửa đầu và đột quỵ

Đôi khi, đau nửa đầu và đột quỵ có các triệu chứng giống nhau. Tuy nhiên, có một số điểm khác biệt lớn giữa hai tình trạng này.

Các triệu chứng khác của đau nửa đầu aura gồm có:

• Nhạy cảm với ánh sáng
• Đau ở một bên đầu
• Khó tập trung
• Buồn nôn

Các triệu chứng khác của cơn đột quỵ gồm có:

• Đau đầu dữ dội, chóng mặt
• Yếu cơ ở một bên cơ thể
• Mất thăng bằng, mất kiểm soát cử động
• Nói năng khó khăn hoặc khó hiểu lời nói của người khác
• Lú lẫn

Một số tình trạng khác cũng có những triệu chứng tương tự như đau nửa đầu và đột quỵ, ví dụ như:

• Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua hay còn được gọi là đột quỵ nhẹ: cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua xảy ra khi sự lưu thông máu đến một phần não tạm thời bị gián đoạn. Các triệu chứng xuất hiện đột ngột và qua nhanh, đôi khi chỉ kéo dài trong vài phút.
• Đau nửa đầu liệt nửa người: Đau nửa đầu liệt nửa người có triệu chứng là yếu cơ, tê và cảm giác kim châm ở một bên cơ thể. Các triệu chứng này thường bắt đầu trước khi bị đau đầu.
• Xuất huyết dưới nhện: tình trạng chảy máu ở khoang giữa não và màng bao quanh não. Tình trạng này có thể gây đau đầu đột ngột và dữ dội.

Đột quỵ là tình trạng rất nguy hiểm cần cấp cứu y tế. Hãy gọi cấp cứu ngay nếu bạn hoặc một ai đó có các dấu hiệu của đột quỵ, chẳng hạn như:

• Mất thị lực hoặc mờ mắt
• Nói năng không rõ ràng
• Yếu cơ, mất khả năng phối hợp động tác hoặc thay đổi cảm giác ở một bên cơ thể
• Đau đầu dữ dội
• Xệ một bên mặt

Giảm nguy cơ đột quỵ khi bị đau nửa đầu

Tái khám định kỳ và tuân thủ phác đồ điều trị chứng đau nửa đầu có thể giúp kiểm soát tình trạng bệnh và giảm nguy cơ đột quỵ. Bạn có thể cần dùng các loại thuốc để làm giảm tần suất xảy ra cơn đau nửa đầu. Tại các buổi tái khám, bác sĩ sẽ đánh giá các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ. Nếu cần tránh thai, hãy hỏi bác sĩ về các biện pháp tránh thai không làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Ngoài ra, bạn cũng nên thực hiện các bước để giảm nguy cơ đột quỵ nói chung (không liên quan đến đau nửa đầu), gồm có những thay đổi về lối sống như bỏ thuốc lá nếu hút, giảm lượng muối trong chế độ ăn và kiểm soát các bệnh lý có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, ví dụ như cao huyết áp.

Một số câu hỏi thường gặp

Đau nửa đầu thị giác không kèm theo đau đầu có làm tăng nguy cơ đột quỵ không?

Một số người bị đau nửa đầu không có triệu chứng đau đầu, được gọi là chứng đau nửa đầu thầm lặng. Theo Tổ chức Đau nửa đầu Hoa Kỳ, đau nửa đầu thầm lặng cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Đau nửa đầu aura có phải là đột quỵ nhẹ không?

Đau nửa đầu aura và đột quỵ nhẹ (hay cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua) là hai tình trạng hoàn toàn khác nhau. Các triệu chứng của đau nửa đầu aura thường xuất hiện từ từ trong khi đột quỵ nhẹ thường xảy ra đột ngột.

Bị đau nửa đầu thị giác có cần đến bệnh viện không?

Hãy đến bệnh viện ngay nếu các triệu chứng đau nửa đầu kéo dài trên 60 phút, nếu những thay đổi về thị lực chỉ xảy ra ở một bên mắt hoặc khi xuất hiện những triệu chứng mới chưa từng gặp trước đây. Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề nghiêm trọng hơn.

Tóm tắt bài viết

Đau nửa đầu aura và đột quỵ là hai tình trạng khác nhau. Bị đau nửa đầu aura không có nghĩa là bạn đang bị đột quỵ hoặc sắp bị đột quỵ. Tuy nhiên, nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người bị đau nửa đầu aura có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn.

Nếu bạn bị đau nửa đầu, hãy hỏi bác sĩ về nguy cơ đột quỵ và các biện pháp có thể thực hiện để giảm thiểu nguy cơ.