Mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều

Tất cả mọi người đều cần ngủ đủ giấc để cơ thể phục hồi và hoạt động một cách bình thường. Đây là điều rất quan trọng để có sức khỏe tốt. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người gặp phải các vấn đề về giấc ngủ.

Mất ngủ - tình trạng khó hoặc không thể đi vào giấc ngủ - là một vấn đề đã quá quen thuộc nhưng không phải ai cũng biết đến hội chứng ngủ nhiều (hypersomnia).

Mất ngủ và ngủ quá nhiều là hai tình trạng trái ngược nhau nhưng lại có thể gây ra những tác hại giống nhau đến sức khỏe.

Triệu chứng mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều

Mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều là hai dạng rối loạn giấc ngủ trái ngược nhau. Cả hai đều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể nhưng theo những cách khác nhau.

Triệu chứng mất ngủ

Mất ngủ là một trong những loại rối loạn giấc ngủ phổ biến nhất. Đây là tình trạng khó đi vào giấc ngủ, khó duy trì giấc ngủ hoặc cả hai. Kết quả là thiết ngủ và chất lượng giấc ngủ kém.

Mất ngủ được chia thành mất ngủ cấp tính và mất ngủ mạn tính.

Mất ngủ cấp tính xảy ra trong thời gian ngắn và thường do các yếu tố bên ngoài như căng thẳng, lo lắng về một điều sắp diễn ra hoặc do một sự thay đổi trong cuộc sống. Trong khi đó, mất ngủ mạn tính là tình trạng mất ngủ xảy ra từ 3 lần trở lên trong một tuần và kéo dài ít nhất 3 tháng. Thông thường, mất ngủ mạn tính là do một bệnh lý hoặc tác dụng phụ của thuốc. Đôi khi, nguyên nhân là do sử dụng chất gây nghiện.

Các biểu hiện của chứng mất ngủ gồm có:

• Khó hoặc không thể đi vào giấc ngủ
• Ngủ chập chờn, thức giấc nhiều lần trong đêm
• Thức dậy quá sớm và khó ngủ lại
• Cảm giác như chưa ngủ khi thức dậy

Triệu chứng của hội chứng ngủ nhiều

Trái ngược với mất ngủ, hội chứng ngủ nhiều là tình trạng liên tục cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ vào ban ngày và ngủ quá nhiều vào ban đêm.

Những người mắc hội chứng ngủ nhiều luôn trong trạng thái muốn đi ngủ, kể cả khi ngủ đủ giấc vào đêm hôm trước. Những cơn buồn ngủ có thể xảy đến vào bất cứ thời điểm nào, bao gồm cả khi làm việc, học tập, ăn uống, lái xe hay gặp gỡ đối tác, bạn bè. Người mắc hội chứng này có thể ngủ hơn 10 tiếng mỗi ngày mà vẫn cảm thấy buồn ngủ.

Không giống như mất ngủ, hội chứng ngủ nhiều là tình trạng mạn tính và có thể ảnh hưởng đến tâm trạng, khả năng nhận thức cũng như các hoạt động hàng ngày. Các triệu chứng của hội chứng ngủ nhiều gồm có:

• Cáu gắt
• Bồn chồn, lo âu
• Thường xuyên cảm thấy buồn ngủ, mệt mỏi trong ngày
• Ăn kém
• Thiếu năng lượng, uể oải, không muốn vận động
• Giảm khả năng tư duy, trí nhớ và tập trung

Tác hại của chứng mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều

Cả chứng mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều đều gây ảnh hưởng lớn đến cả sức khỏe tinh thần và thể chất nếu không được điều trị. Cả hai tình trạng đều gây mệt mỏi, giảm tập trung, nhận thức, trí nhớ và ảnh hưởng đến công việc, học tập, sinh hoạt hàng ngày.

Mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều đều làm giảm sự tỉnh táo và điều này sẽ làm tăng nguy cơ xảy ra tai nạn.

Tác hại của chứng mất ngủ

Những người bị mất ngủ cấp tính có nguy cơ cao bị mất ngủ mạn tính. Điều này là do thiếu ngủ làm tăng mức độ lo lắng, căng thẳng và dẫn đến mất ngủ kéo dài.

Mất ngủ mạn tính làm tăng nguy cơ trầm cảm, cao huyết áp, bệnh tim mạch và nhiều vấn đề sức khỏe khác.

Tác hại của hội chứng ngủ nhiều

Tình trạng mệt mỏi và buồn ngủ do hội chứng ngủ nhiều sẽ gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hàng ngày. Sự thiếu tập trung và tỉnh táo sẽ gây cản trở công việc, học tập và cả những hoạt động bình thường hàng ngày khác. Hội chứng ngủ nhiều còn có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ.

Giống như mất ngủ, hội chứng ngủ nhiều cũng có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm. Ngoài ra, những người mắc hội chứng ngủ nhiều cho biết họ thường xuyên bị đau đầu, chóng mặt và tay chân lạnh.

Điều trị mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều

Cả mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều đều có thể điều trị được nhưng phương pháp điều trị hai loại rối loạn giấc ngủ này là khác nhau và phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng cũng như nguyên nhân gây ra vấn đề.

Điều trị chứng mất ngủ

Việc điều trị chứng mất ngủ phụ thuộc vào việc bạn bị mất ngủ cấp tính hay mạn tính. Mất ngủ có thể là do một bệnh lý tiềm ẩn (ví dụ như chứng ngưng thở khi ngủ). Nếu vậy thì trước hết cần phải điều trị bệnh lý đó để cải thiện giấc ngủ.

Chứng mất ngủ cấp tính thường có thể điều trị bằng cách thay đổi lối sống và thói quen ngủ, ví dụ như ngừng sử dụng tất cả các thiết bị điện tử trước khi đi ngủ, hạn chế uống rượu bia gần giờ đi ngủ, không ăn khuya, đi ngủ và thức giấc cùng một giờ mỗi ngày và thực hiện các biện pháp thư giãn trước khi ngủ.

Điều trị chứng mất ngủ mạn tính cũng cần thay đổi lối sống. Nhưng thường sẽ phải kết hợp với dùng thuốc trong thời gian đầu để đi vào giấc ngủ dễ hơn và tạo thói quen ngủ đều đặn hàng ngày. Cả chứng mất ngủ mạn tính và cấp tính đều có thể điều trị bằng liệu pháp nhận thức - hành vi (cognitive behavioral therapy) để làm giảm tình trạng lo âu hoặc những suy nghĩ gây cản trở giấc ngủ.

Điều trị hội chứng ngủ nhiều

Hội chứng ngủ nhiều được chia thành hai loại là hội chứng ngủ nhiều nguyên phát và thứ phát. Mỗi loại cần phương pháp điều trị khác nhau.

• Hội chứng ngủ nhiều nguyên phát: không phải do bất kỳ bệnh lý nào khác gây ra. Hội chứng ngủ nhiều nguyên phát gồm có chứng ngủ rũ, hội chứng ngủ nhiều vô căn và cả hội chứng Kleine-Levin.
• Hội chứng ngủ nhiều thứ phát: xảy ra do một bệnh lý, tác dụng phụ của thuốc hoặc sử dụng chất gây nghiện. Nguyên nhân gây hội chứng ngủ nhiều thứ phát cũng có thể do hội chứng ngủ không đủ giấc (insufficient sleep syndrome).

Mặc dù phương pháp điều trị khác nhau nhưng các bước điều trị cơ bản gồm có tuân thủ lịch trình ngủ - thức đều đặn và tránh các tác nhân gây ảnh hưởng đến giấc ngủ cũng như nhận thức như rượu bia.

Để điều trị hội chứng ngủ nhiều thứ phát, bước đầu tiên là phải giải quyết nguyên nhân gốc rễ. Việc điều trị hội chứng ngủ nhiều nguyên phát cũng tương tự như chứng ngủ rũ, gồm có dùng các loại thuốc tăng cường chức năng não bộ và sự tỉnh táo.

Câu hỏi về chứng mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều

Một người có thể bị mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều cùng một lúc không?

Mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều có thể xảy ra đồng thời. Tuy nhiên, điều này đa phần chỉ xảy ra ở những người bị rối loạn trầm cảm nặng. Những cảm xúc tiêu cực sẽ gây xáo trộn lịch trình ngủ.

Mất ngủ có gây ra hội chứng ngủ nhiều không?

Mặc dù mất ngủ gây buồn ngủ vào ban ngày nhưng không gây ra hội chứng ngủ nhiều.

Loại rối loạn giấc ngủ nào gây hại nhiều hơn: Mất ngủ hay hội chứng ngủ nhiều?

Mặc dù hội chứng ngủ nhiều không trực tiếp làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như cao huyết áp hoặc tiểu đường giống như chứng mất ngủ mạn tính nhưng tình trạng này cũng gây hại cho sức khỏe. Hội chứng ngủ nhiều gây suy giảm nhận thức và điều này ảnh hưởng đến khả năng hoạt động, công việc cũng như các mối quan hệ. Tình trạng buồn ngủ, thiếu tỉnh táo còn làm tăng nguy cơ xảy ra tai nạn.

Tóm tắt bài viết

Mất ngủ và hội chứng ngủ nhiều là hai loại rối loạn giấc ngủ trái ngược nhau. Mất ngủ là tình trạng khó hoặc không thể ngủ vào ban đêm và/hoặc ngủ không sâu giấc Hội chứng ngủ nhiều là tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày và ngủ quá nhiều vào ban đêm.

Tuy rằng có biểu hiện khác nhau nhưng cả hai đều gây hại cho sức khỏe và làm giảm chất lượng cuộc sống. Các phương pháp điều trị mất ngủ gồm có giải quyết nguyên nhân gây mất ngủ, thay đổi lối sống, thói quen ngủ, dùng thuốc và liệu pháp nhận thức – hành vi. Các phương pháp điều trị hội chứng ngủ nhiều gồm có giải quyết nguyên nhân gốc rễ (đối với hội chứng ngủ nhiều thứ phát) và dùng thuốc (đối với hội chứng ngủ nhiều nguyên phát).