Hệ thống phân giai đoạn mới cho bệnh động mạch vành là gì?

Mục đích của việc phân giai đoạn bệnh động mạch vành là gì?

Hệ thống phân giai đoạn giúp các bác sĩ đánh giá mức nghiêm trọng của một bệnh lý, từ đó hướng dẫn cách quản lý bệnh và đưa ra dự đoán về kết quả điều trị cũng như quá trình phục hồi.

Ví dụ, các tình trạng như cao huyết áp và ung thư đều có hệ thống phân giai đoạn để hỗ trợ quản lý bệnh.

Bệnh tim là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Hoa Kỳ, với khoảng 702.000 ca tử vong vào năm 2022. CAD là yếu tố chính góp phần dẫn đến điều này, gây ra khoảng 371.000 ca tử vong trong cùng năm.

Trước đây, chưa có hệ thống phân giai đoạn nào cho CAD để có thể giúp các bác sĩ xác định những người có nguy cơ cao gặp phải các biến cố tim mạch lớn (MACE), chẳng hạn như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ, hay để hỗ trợ quản lý triệu chứng.

Hiện nay, nguy cơ tim mạch được xác định bằng cách tập trung vào các yếu tố nguy cơ đã biết, bao gồm:

• Tuổi tác
• Giới tính
• Các bệnh lý khác
• Thói quen sinh hoạt

Mặc dù những yếu tố này có thể góp phần gây CAD, nhưng chúng không phải là dấu hiệu trực tiếp của bệnh.

Do đó, hệ thống dựa trên yếu tố nguy cơ có một số hạn chế. Ví dụ:

• Một số người có yếu tố nguy cơ nhưng tình trạng mảng bám tích tụ ít hoặc không có lại có thể bị điều trị quá mức.
• Ngược lại, những người bị tích tụ nhiều mảng bám nhưng ít yếu tố nguy cơ có thể không nhận được điều trị cần thiết.

Để giải quyết vấn đề này, các nhà nghiên cứu đã phát triển một hệ thống phân giai đoạn mới cho CAD. Hệ thống này hiện đang được thử nghiệm lâm sàng để đánh giá liệu nó có hiệu quả hơn hệ thống dựa trên yếu tố nguy cơ trong việc giảm thiểu các biến cố tim mạch lớn hay không.

Các giai đoạn của bệnh động mạch vành

Năm 2022, các nhà nghiên cứu đã đề xuất một hệ thống phân giai đoạn cho CAD dựa trên lượng mảng bám đo được trong các động mạch vành bằng phương pháp chụp cắt lớp vi tính động mạch vành (CCTA).

Hai thông số được sử dụng để xác định các giai đoạn của CAD:

• Tổng thể tích mảng bám (TPV): Phản ánh mức độ mảng bám, được đo bằng milimét khối (mm³).
• Phần trăm thể tích xơ vữa (PAV): Phản ánh tỷ lệ phần trăm của thành mạch máu bị mảng bám tích tụ.

Dưới đây là các giai đoạn của CAD:

Giai đoạn 0

• Không phát hiện mảng bám.
• Giá trị TPV và PAV đều bằng 0.

Giai đoạn 1

• Mảng bám ở mức nhẹ.
• TPV: Tối đa 250 mm³ hoặc PAV: Tối đa 5%.

Ở giai đoạn này, CAD thường không gây tắc nghẽn. Mặc dù có mảng bám trong động mạch, nhưng lưu lượng máu đến tim chưa bị suy giảm.

Giai đoạn 2

• Mảng bám ở mức trung bình.
• TPV: Từ 250 đến 750 mm³ hoặc PAV: Từ 5% đến 15%.

Giai đoạn 3

• Mảng bám ở mức nghiêm trọng.
• TPV: Trên 750 mm³ hoặc PAV: Trên 15%.

Người bệnh giai đoạn 3 thường mắc bệnh thiếu máu cục bộ, nghĩa là lưu lượng máu đến tim bị giảm do động mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn do mảng bám.

Khi nào hệ thống phân giai đoạn CAD sẽ được áp dụng?

Hệ thống phân giai đoạn mới cho CAD hiện chưa được sử dụng. Trước khi được áp dụng rộng rãi, cần có các thử nghiệm lâm sàng chứng minh rằng hệ thống này có hiệu quả tương đương hoặc tốt hơn so với hệ thống dựa trên yếu tố nguy cơ trong việc ngăn ngừa các biến cố tim mạch lớn (MACE).

Thử nghiệm TRANSFORM đang được tiến hành để đánh giá vấn đề này. Thử nghiệm bắt đầu từ năm 2024 và dự kiến kéo dài 5 năm (đến năm 2029).

Dữ liệu sơ bộ từ năm 2023 cho thấy hệ thống phân giai đoạn mới đã phân loại hiệu quả những người có nguy cơ gặp MACE. So với các giai đoạn 0 và 1 gộp lại, những người thuộc giai đoạn 2 và 3 có nguy cơ gặp MACE trong 10 năm tương ứng cao gấp 3 và 6 lần.

Tuy nhiên, kết quả này chỉ dựa trên dữ liệu từ 328 người. Để khẳng định hiệu quả của hệ thống mới, cần nghiên cứu trên nhóm người lớn hơn.

Các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ có được 7.500 người tham gia vào thử nghiệm TRANSFORM.

Làm thế nào để chẩn đoán các giai đoạn của CAD?

Hệ thống phân giai đoạn mới sử dụng một loại hình ảnh gọi là chụp cắt lớp vi tính động mạch vành (CCTA) để ước tính mức độ mảng bám trong động mạch vành.

CCTA sử dụng tia X để tạo ra nhiều hình ảnh về tim và các mạch máu liên quan. Sau đó, máy tính có thể kết hợp các hình ảnh này để tạo ra hình ảnh 3D.

Bác sĩ có thể sử dụng hình ảnh 3D từ CCTA để xác định mức độ mảng bám trong động mạch vành và mức độ hẹp (hẹp lòng mạch) do mảng bám gây ra.

Một ưu điểm của CCTA là không xâm lấn. Quá trình này có thể bao gồm tiêm thuốc cản quang để giúp quan sát rõ hơn các mạch máu bị hẹp hoặc tắc nghẽn. Đây cũng là một quy trình ngắn, chỉ mất khoảng 5 đến 10 phút.

Hệ thống phân giai đoạn có thể ảnh hưởng đến quyết định điều trị như thế nào?

Việc có một hệ thống phân giai đoạn hiệu quả cho CAD có thể giúp các chuyên gia y tế xác định tốt hơn những người có nguy cơ cao gặp MACE trong tương lai. Những người này có thể được điều trị sớm để ngăn ngừa các biến cố tim mạch.

Mọi người đều có thể hưởng lợi từ hệ thống phân giai đoạn CAD, tuy nhiên hệ thống này đặc biệt hữu ích hơn với nhóm những người gặp tình trạng mảng bám tích tụ nhiều nhưng không có triệu chứng hoặc ít yếu tố nguy cơ gây CAD.

Theo hệ thống hiện tại dựa trên yếu tố nguy cơ, những người này có thể không nhận được chăm sóc phòng bệnh cần thiết. Một hệ thống phân giai đoạn hiệu quả có thể giúp họ thực hiện sớm các biện pháp can thiệp để giảm nguy cơ biến chứng trong tương lai.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu lo lắng rằng mình có nguy cơ mắc CAD, hãy liên hệ với bác sĩ để trao đổi ngay. Bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh lý, đánh giá các yếu tố nguy cơ và yêu cầu thực hiện các xét nghiệm để xác định mức độ nguy cơ.

Triệu chứng phổ biến nhất của CAD là đau ngực dạng đau thắt ngực. Tuy nhiên, đau ngực cũng có thể là dấu hiệu của nhồi máu cơ tim.

Trường hợp cấp cứu y tế

Gọi cấp cứu hoặc đến phòng cấp cứu gần nhất nếu bạn bị đau ngực kéo dài không giảm, cùng với các triệu chứng khác của nhồi máu cơ tim, bao gồm:

• Khó chịu hoặc đau ở các vị trí khác như hàm, cổ, cánh tay hoặc bụng
• Khó thở
• Chóng mặt hoặc choáng váng
• Đổ mồ hôi lạnh
• Buồn nôn

Các câu hỏi thường gặp về bệnh động mạch vành

Có thể ngăn ngừa CAD tiến triển không?

Mặc dù không thể đảo ngược CAD, nhưng điều trị bằng thuốc và thay đổi lối sống có thể giúp làm chậm hoặc ngăn ngừa bệnh tiến triển.

Tuổi thọ của người mắc CAD là bao lâu?

Một số người mắc CAD vẫn có thể sống lâu. Tuy nhiên, CAD cũng làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), các ca tử vong do nhồi máu cơ tim trung bình làm giảm khoảng 16 năm tuổi thọ.

Kết luận

Các nhà nghiên cứu đã đề xuất một hệ thống phân giai đoạn mới cho bệnh động mạch vành. Hệ thống này sử dụng hình ảnh để đo lường mức độ mảng bám trong động mạch vành và phân loại bệnh dựa trên mức độ nghiêm trọng.

Hệ thống này hiện chưa được áp dụng, mặc dù dữ liệu sơ bộ cho thấy nó hiệu quả trong việc ước tính nguy cơ gặp các biến cố tim mạch lớn. Một thử nghiệm lâm sàng lớn hơn đang được tiến hành để so sánh hệ thống này với hệ thống dựa trên yếu tố nguy cơ hiện tại.

Trong thời gian chờ đợi, nếu bạn lo lắng bản thân có nguy cơ mắc CAD, hãy liên hệ với bác sĩ để được đánh giá nguy cơ và đề xuất các biện pháp phòng ngừa phù hợp.