Bệnh động mạch vành là gì?

Triệu chứng của bệnh động mạch vành

Khi tim không nhận đủ máu từ các động mạch, bạn có thể gặp phải nhiều triệu chứng. Đau thắt ngực (khó chịu ở ngực) là triệu chứng phổ biến nhất của CAD. Cảm giác này có thể giống như ngực bị đau, nặng nề, căng tức, nóng rát hoặc bị bóp chặt.

Những triệu chứng này đôi khi bị nhầm lẫn với chứng ợ nóng hoặc khó tiêu.

Các triệu chứng khác của CAD bao gồm:

• đau ở cánh tay hoặc vai
• khó thở
• đổ mồ hôi
• chóng mặt

Khi lưu lượng máu bị giảm nghiêm trọng hơn, bạn có thể gặp nhiều triệu chứng hơn. Nếu mạch máu bị tắc nghẽn hoàn toàn hoặc gần như hoàn toàn, cơ tim sẽ bắt đầu bị tổn thương nếu không được phục hồi kịp thời, từ đó gây ra cơn đau tim.

Không nên bỏ qua bất kỳ triệu chứng nào, đặc biệt nếu bị đau dữ dội hoặc kéo dài hơn năm phút. Cần được điều trị y tế ngay lập tức.

Triệu chứng CAD ở phụ nữ

Phụ nữ có thể gặp các triệu chứng giống trên, nhưng cũng có khả năng xuất hiện thêm các biểu hiện khác như:

• buồn nôn
• nôn mửa
• đau lưng
• đau hàm
• khó thở mà không cảm thấy đau ngực

Tuy vậy, nam giới có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn so với phụ nữ.

Khi lưu lượng máu giảm, tim cũng có thể:

• trở nên yếu đi
• bị rối loạn nhịp tim (nhịp tim đập bất thường)
• không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể

Bác sĩ có thể phát hiện những bất thường về tim này trong quá trình chẩn đoán.

Nguyên nhân gây bệnh động mạch vành

Nguyên nhân phổ biến nhất của CAD là do tổn thương mạch máu kèm theo sự tích tụ mảng bám cholesterol trong động mạch, còn được gọi là xơ vữa động mạch. Lưu lượng máu bị suy giảm khi một hoặc nhiều động mạch này bị tắc nghẽn một phần hoặc tắc nghẽn hoàn toàn.

Ngoài ra, một số nguyên nhân hiếm gặp khác như tổn thương hoặc tắc nghẽn động mạch vành cũng có thể làm giảm lưu lượng máu đến tim.

Các yếu tố nguy cơ của bệnh động mạch vành

Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ của CAD có thể giúp bạn chủ động phòng ngừa và giảm thiểu khả năng mắc bệnh.

Các yếu tố nguy cơ bao gồm:

• huyết áp cao
• mức cholesterol trong máu cao
• hút thuốc lá
• mắc tình trạng đề kháng insulin/tăng đường huyết/đái tháo đường
• béo phì
• lối sống ít vận động
• thói quen ăn uống không lành mạnh
• hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn
• căng thẳng cảm xúc
• uống quá nhiều rượu
• tiền sử bị bệnh tiền sản giật trong thai kỳ

Nguy cơ mắc CAD cũng tăng theo tuổi tác. Xét riêng yếu tố tuổi, nam giới có nguy cơ cao hơn từ 45 tuổi trở lên, còn phụ nữ có nguy cơ cao hơn từ 55 tuổi trở lên. Nguy cơ mắc CAD cũng cao hơn nếu tiền sử gia đình bạn có người mắc bệnh này.

Chẩn đoán bệnh động mạch vành

Để chẩn đoán CAD, cần đánh giá bệnh sử, khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm y khoa khác. Các xét nghiệm bao gồm:

• Điện tâm đồ (ECG): Theo dõi tín hiệu điện truyền qua tim để xác định xem bạn có từng bị đau tim không.
• Siêu âm tim: Sử dụng sóng siêu âm để tạo hình ảnh tim, giúp bác sĩ đánh giá chức năng của các bộ phận trong tim.
• Kiểm tra gắng sức: Đo lường mức độ gắng sức của tim trong khi hoạt động thể chất và khi nghỉ ngơi. Thường được thực hiện bằng cách theo dõi hoạt động điện của tim khi bạn đi bộ trên máy chạy bộ hoặc đạp xe cố định. Đối với những người không thể tập thể dục, bác sĩ có thể sử dụng thuốc thay thế để thực hiện kiểm tra này.
• Thông tim (thông tim trái): Bác sĩ sẽ bơm thuốc cản quang vào động mạch vành qua ống thông được đưa vào qua động mạch ở bẹn hoặc cổ tay. Thuốc này giúp cung cấp hình ảnh X-quang rõ ràng hơn để phát hiện tắc nghẽn.
• Chụp CT (Chụp cắt lớp) vi tính tim mạch: Được sử dụng để kiểm tra tình trạng vôi hóa trong động mạch.

Giải phẫu động mạch vành

Bề mặt tim có bốn động mạch vành chính:

• Động mạch vành phải (right main coronary artery)
• Động mạch vành trái (left main coronary artery)
• Động mạch mũ (left circumflex artery)
• Động mạch liên thất trước (left anterior descending artery)

Các động mạch này cung cấp máu giàu oxy và dưỡng chất cho tim. Tim là cơ quan chịu trách nhiệm bơm máu khắp cơ thể và cần được cung cấp oxy liên tục. Một trái tim khỏe mạnh sẽ bơm khoảng 3.000 gallon máu mỗi ngày qua cơ thể.

Giống như bất kỳ cơ quan hay cơ bắp nào khác, tim cần được cung cấp máu ổn định và đầy đủ để hoạt động. Giảm lưu lượng máu đến tim có thể gây ra các triệu chứng của CAD.

Điều trị bệnh động mạch vành

Nếu được chẩn đoán mắc CAD, điều quan trọng là phải giảm thiểu hay kiểm soát các yếu tố nguy cơ và tiến hành điều trị để hạ thấp nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ.

Phương pháp điều trị phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe hiện tại, các yếu tố nguy cơ và thể trạng tổng quát. Ví dụ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để điều trị cholesterol cao, huyết áp cao, hoặc kiểm soát đường huyết nếu bạn bị đái tháo đường.

Phương pháp điều trị CAD phổ biến nhất là sử dụng thuốc.

Thay đổi lối sống cũng có thể giúp giảm nguy cơ bệnh tim và đột quỵ, chẳng hạn như:

• bỏ thuốc lá
• giảm hoặc ngừng uống rượu
• tập thể dục thường xuyên
• giảm cân về mức hợp lý
• duy trì chế độ ăn lành mạnh (ít chất béo bão hòa, muối và đường bổ sung)

Nếu đã thực hiện những thay đổi lối sống và dùng thuốc nhưng tình trạng bệnh vẫn không cải thiện, bác sĩ có thể khuyến nghị các thủ thuật để tăng lưu lượng máu đến tim.

Các thủ thuật bao gồm:

• Nong động mạch vành bằng bóng: Mở rộng động mạch bị tắc và nén ép mảng bám, thường kết hợp đặt stent để giữ động mạch không bị tái tắc sau thủ thuật.
• Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành: Khôi phục lưu lượng máu đến tim thông qua phẫu thuật mở ngực.
• Tăng cường phản xung bên ngoài (EECP): Kích thích hình thành các mạch máu nhỏ mới để vòng qua các động mạch bị tắc, đây là phương pháp không xâm lấn.

Tiên lượng của bệnh động mạch vành

Tiên lượng bệnh động mạch vành (CAD) ở mỗi người là khác nhau. Có thể ngăn ngừa tổn thương nghiêm trọng cho tim tốt hơn bằng cách điều trị hoặc thực hiện các thay đổi lối sống càng sớm càng tốt.

Điều quan trọng là cần tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ, uống thuốc đúng theo chỉ định và thực hiện các thay đổi lối sống được khuyến nghị. Nếu bạn có nguy cơ cao mắc CAD, làm giảm các yếu tố nguy cơ sẽ giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.