Co giật sau đột quỵ là do đâu?

Những người từng bị đột quỵ sẽ có nguy cơ bị co giật cao hơn. Đột quỵ gây tổn thương não. Tổn thương chất trắng (lớp bên trong) của vỏ não có thể làm gián đoạn hoạt động điện trong não. Điều này có thể dẫn đến cơn co giật.

Những loại đột quỵ nào có thể gây co giật?

Có ba loại đột quỵ:

• Đột quỵ xuất huyết não xảy ra do chảy máu trong hoặc xung quanh não.
• Đột quỵ do thiếu máu cục bộ xảy ra do cục máu đông hoặc mạch máu bị thu hẹp, làm gián đoạn sự lưu thông máu đến một vùng não.
• Cơn thiếu máu não thoáng qua xảy ra khi sự lưu thông máu đến não chỉ bị gián đoạn tạm thời, thường trong vài phút và không gây tổn thương não.

Những người bị đột quỵ xuất huyết não có nguy cơ bị co giật sau đột quỵ cao hơn so với những người bị đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Nguy cơ bị co giật cũng cao hơn nếu cơn đột quỵ nghiêm trọng hoặc xảy ra ở vỏ não.

Cơn thiếu máu não thoáng qua, hay còn được gọi là đột quỵ nhẹ, thường không dẫn đến co giật, nhưng các triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua đôi khi giống triệu chứng co giật.

Co giật sau đột quỵ có phổ biến không?

Một nghiên cứu vào năm 2018 cho thấy 9,3% số người trải qua đột quỵ bị co giật. (1)

Vài tuần đầu sau đột quỵ là khoảng thời gian dễ xảy ra co giật nhất, đặc biệt là vào ngày đầu tiên. Nguy cơ lên cơn co giật trong vòng 24 giờ sau đột quỵ cao hơn trong những trường hợp bị đột quỵ nặng, đột quỵ xuất huyết não hoặc đột quỵ liên quan đến vỏ não.

Một số người bị co giật nhiều lần sau đột quỵ. Nếu bị co giật tái phát nhiều lần, người bệnh có thể được chẩn đoán mắc bệnh động kinh.

Biểu hiện của cơn co giật

Co giật được chia thành nhiều loại. Co giật xảy ra sau đột quỵ là co giật cục bộ (co giật từng phần), có nghĩa là bắt đầu ở một vùng của não.

Cơn co giật sau đột quỵ bắt đầu ở vùng não bị tổn thương trong cơn đột quỵ. Những cơn co giật này có thể lan sang cả hai bên não. Loại co giật này được gọi là co giật toàn thể.

Các biểu hiện của cơn co giật toàn thể gồm có:

• Co thắt cơ
• Cảm giác như kim châm trên da
• Run
• Mất ý thức

Các triệu chứng khác của cơn co giật:

• Không còn tỉnh táo
• Thay đổi cảm xúc
• Những thay đổi về các giác quan, gồm thính giác, khứu giác, thị giác, vị giác và cảm giác
• Mất kiểm soát cơ
• Tiểu tiện hoặc đại tiện không kiểm soát

Cách sơ cứu người bị co giật

Nếu thấy một ai đó bị co giật, hãy thực hiện các bước sau đây:

• Đặt người bệnh nằm nghiêng để người đó không bị ngạt thở và nôn mửa.
• Đặt gối hoặc một vật mềm bên dưới đầu người bệnh để bào vệ đầu, tránh gây tổn thương não do va đập.
• Nới lỏng cà vạt, khăn quàng và cúc áo ở cổ.
• Không đè hay giữ tay chân của người bệnh trừ khi người đó đang tự làm mình bị thương
• Không cho bất cứ thứ gì vào miệng của người bệnh.
• Cất tất cả những vật rắn và sắc nhọn quanh người bệnh
• Chú ý theo dõi cơn co giật kéo dài bao lâu và người bệnh có những triệu chứng nào. Những thông tin này sẽ giúp nhân viên y tế đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.
• Không được để người bị co giật ở một mình.

Nếu sau 5 phút mà cơn co giật vẫn chưa kết thúc hoặc người bệnh có những triệu chứng nghiêm trọng như như khó thở, da xanh tái hoặc co giật thành từng đợt diễn ra liên tiếp, hãy gọi cấp cứu ngay.

Điều trị co giật sau đột quỵ

Mục tiêu điều trị co giật sau đột quỵ là giải quyết các triệu chứng hiện tại và ngăn ngừa co giật tái phát trong tương lai.

Người bệnh có thể cần dùng thuốc chống co giật để điều trị các triệu chứng. Tuy nhiên, hiện chưa có nhiều nghiên cứu chứng minh tác dụng của thuốc chống co giật đối với những người bị đột quỵ. Trên thực tế, Tổ chức Đột quỵ Châu Âu (the European Stroke Organisation) khuyến cáo không nên sử dụng thuốc chống co giật để điều trị cơn co giật đầu tiên sau đột quỵ. (2)

Nhưng một khi bị co giật lần thứ hai thì nguy cơ tiếp tục bị co giật sẽ cao hơn. Theo các chuyên gia y tế, luc này có thể bắt đầu điều trị bằng thuốc chống co giật.

Một nghiên cứu vào năm 2021 cho thấy rằng các loại thuốc chống co giật mới, ví dụ như lamotrigine và gabapentin, giúp ngăn ngừa co giật tái phát hiệu quả hơn so với các loại thuốc trước đây như carbamazepine và phenobarbital.

Tiên lượng của người bị co giật sau đột quỵ

Theo một tổng quan nghiên cứu vào năm 2023, những người bị co giật sau đột quỵ thường có tiên lượng kém hơn so với những người không bị co giật. Dữ liệu cho thấy những người bị co giật sau đột quỵ có nguy cơ bị tàn tật lâu dài cao hơn, có nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ cao gấp ba lần và nguy cơ tử vong cao hơn gấp đôi so với người không bị co giật. (3)

Những người bị co giật sớm sau đột quỵ có tỷ lệ tử vong cao hơn so với những người bị co giật muộn.

Những người bị co giật sau đột quỵ cũng thường phải nằm viện lâu hơn.

Động kinh sau đột quỵ

Những người bị co giật sau đột quỵ sẽ có nguy cơ mắc bệnh động kinh cao hơn.

Nếu đã qua 30 ngày kể từ khi bị đột quỵ mà không bị co giật thì nguy cơ mắc bệnh động kinh là rất thấp.

Tuy nhiên, nếu vẫn bị co giật sau hơn một tháng kể từ khi bị đột quỵ thì nguy cơ mắc bệnh động kinh sẽ cao hơn. Động kinh là một bệnh do rối loạn hệ thần kinh. trung ương.

Ngăn ngừa co giật sau đột quỵ

Nếu bị co giật sau đột quỵ, thực hiện những điều dưới đây có thể giúp làm giảm nguy cơ co giật tái phát:

• Dùng thuốc chống co giật mà bác sĩ đã kê
• Uống đủ nước
• Không vận động quá sức
• Ăn đủ bữa
• Không uống rượu và hút thuốc

Nếu có nguy cơ bị co giật, bạn nên thực hiện những điều sau đây:

• Nhờ bạn bè hoặc người thân trong gia đình trông chừng khi bạn đi bơi, nấu ăn hoặc thực hiện những hoạt động có thể gây nguy hiểm khác. Nếu cần đi đâu đó, hãy nhờ bạn bè hoặc người thân chở đi thay vì tự đi cho đến khi nguy cơ giảm bớt.
• Cho bạn bè, người thân và đồng nghiệp biết về những triệu chứng của cơn co giật để họ có thể giúp đỡ kịp thời khi bạn lên cơn co giật.
• Hỏi bác sĩ về những cách để giảm nguy cơ bị co giật.

Tóm tắt bài viết

Co giật có thể xảy ra vào bất cứ lúc nào sau cơn đột quỵ nhưng đa phần xảy ra nhất trong vòng 24 giờ đầu sau đột quỵ. Nguy cơ co giật sẽ cao hơn sau cơn đột quỵ nặng và đột quỵ xuất huyết não.

Những người bị co giật sau đột quỵ thường gặp phải nằm viện lâu hơn, có nguy cơ gặp biến chứng nghiêm trọng, tàn tật và tử vong cao hơn so với người không bị co giật.

Cơn co giật đầu tiên sau đột quỵ có thể chưa cần điều trị bằng thuốc chống co giật, đặc biệt là khi nguy cơ bị co giật tái phát ở mức thấp. Tuy nhiên, nếu nguy cơ tái phát co giật cao, người bệnh sẽ phải dùng thuốc và thay đổi một số thói quen sống để giảm thiểu nguy cơ.