Cách sử dụng thuốc đồng vận thụ thể GLP để điều trị bệnh tiểu đường type 2

Cùng tìm hiểu về cơ chế tác dụng, những lợi ích, rủi ro và tương tác thuốc của thuốc đồng vận thụ thể GLP-1.

Các loại thuốc đồng vận thụ thể GLP-1

Tất cả thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 đều có cơ chế tác dụng tương tự nhau nhưng vẫn có một số điểm khác biệt.

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 được chia làm hai loại là tác dụng ngắn và tác dụng kéo dài, tùy thuộc vào thời gian duy trì tác dụng của thuốc.

Để xác định loại thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 phù hợp nhất, bác sĩ sẽ đánh giá chỉ số đường huyết và bệnh sử của bệnh nhân.

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 tác dụng ngắn

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 tác dụng ngắn tồn tại trong cơ thể chưa đến một ngày, có tác dụng kiểm soát lượng đường trong máu sau bữa ăn.

Các thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 tác dụng ngắn đã được Cục kiểm soát Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt gồm có:

• exenatide (Byetta)
• lixisenatide (Adlyxin)
• semaglutide đường uống (Rybelsus)

Những loại thuốc này thường được dùng một hoặc hai lần mỗi ngày.

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 tác dụng kéo dài

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 tác dụng kéo dài duy trì tác dụng trong suốt cả ngày hoặc thậm chí một tuần sau khi dùng thuốc. Loại thuốc này giúp kiểm soát lượng đường trong máu suốt cả ngày lẫn đêm.

Các thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 tác dụng kéo dài đã được FDA phê duyệt gồm có:

• dulaglutide (Trulicity)
• exenatide phóng thích kéo dài (Bydureon)
• liraglutide (Victoza)
• semaglutide (Ozempic)

Victoza được dùng một lần mỗi ngày. Các thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 tác dụng kéo dài khác được uống hàng tuần.

Cơ chế tác dụng của thuốc đồng vận thụ thể GLP-1

Glucagon-like peptide-1 (GLP-1) là một hormone đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát cảm giác thèm ăn và lượng đường trong máu. Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 bắt chước hoạt động của hormone này.

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 giúp kiểm soát lượng đường trong máu theo ba cơ chế chính:

• Làm chậm tốc độ làm rỗng dạ dày: Khi quá trình tiêu hóa bị chậm lại, các chất dinh dưỡng trong thức ăn sẽ được giải phóng chậm hơn. Điều này giúp ngăn lượng đường trong máu tăng đột ngột sau bữa ăn.
• Tăng sản xuất insulin: Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 giúp cơ thể tạo ra nhiều insulin hơn. Lượng insulin này được giải phóng sau bữa ăn khi lượng đường trong máu tăng lên.
• Giảm lượng đường được tạo ra từ gan: Gan tạo ra và giải phóng đường vào máu khi cần thiết. Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 ngăn gan đưa quá nhiều đường vào máu.

Cách sử dụng thuốc đồng vận thụ thể GLP-1

Tất cả thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 đều được tiêm dưới da, ngoại trừ một loại. Semaglutide đường uống là loại thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 dạng viên uống đầu tiên và duy nhất.

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 được tiêm bằng bút tiêm dùng một lần. Bút tiêm có đầu kim nhỏ hơn nhiều so với bơm kim tiêm thông thường nên dễ sử dụng hơn và giảm đau đớn khi tiêm.

Một số loại bút có chứa sẵn thuốc và liều lượng vừa đủ cho một lần tiêm trong khi một số loại lại đòi hỏi người dùng tự xác định lượng thuốc.

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 được tiêm dưới da ở vùng bụng, bắp tay hoặc đùi.

Một số thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 được dùng 1 – 2 lần mỗi ngày và cũng có loại chỉ cần dùng một lần mỗi tuần.

Trong những trường hợp cần dùng thuốc đồng vận thụ thể GLP-1, bác sĩ thường kê từ liều thấp và sau đó tăng dần liều cho đến khi đạt đến liều dùng thích hợp.

Lợi ích của thuốc đồng vận thụ thể GLP-1

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 rất hiệu quả trong việc giảm lượng đường trong máu, cả sau bữa ăn và trong thời gian không ăn uống. Không giống như một số loại thuốc điều trị tiểu đường type 2 khác, thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 ít có nguy cơ gây hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp).

Mặc dù cần nghiên cứu thêm nhưng một số thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 cũng đã được chứng minh là có lợi cho sức khỏe tim mạch và chức năng thận ở những người mắc bệnh tiểu đường.

Ví dụ, một nghiên cứu đã chỉ ra rằng điều trị bằng Ozempic, Trulicity, Rybelsus hoặc Victoza có thể làm giảm đáng kể các vấn đề nghiêm trọng về tim mạch, chẳng hạn như nhồi máu cơ tim, ở những người mắc bệnh tiểu đường và bệnh tim. (1)

Các nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những người dùng thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 có chức năng thận tốt hơn so với những người dùng giả dược.

Rủi ro và tác dụng phụ của thuốc đồng vận thụ thể GLP-1

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 thường gây ra các tác dụng phụ về tiêu hóa, chẳng hạn như:

• Nhanh no khi ăn
• Ăn không ngon miệng
• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Tiêu chảy

Tuy nhiên, thường thì những tác dụng phụ này sẽ giảm dần sau một thời gian dùng thuốc.

Các nhà nghiên cứu đã báo cáo về các trường hợp ung thư tế bào C tuyến giáp ở loài gặm nhấm sau khi điều trị bằng thuốc đồng vận thụ thể GLP-1. (2) Loại ung thư này hiếm gặp ở người nên nguy cơ ung thư khi dùng thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 chỉ ở mức thấp. Tuy nhiên, những người có tiền sử gia đình bị ung thư tuyến giáp nên cho bác sĩ biết trước khi kê thuốc.

Một nhược điểm nữa của thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 là chi phí điều trị. Giá của nhóm thuốc này thường cao hơn so với các loại thuốc điều trị tiểu đường type 2 khác.

Tương tác thuốc

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 thường được kê cùng với các loại thuốc điều trị bệnh tiểu đường type 2 khác. Phần lớn người mắc bệnh tiểu đường type 2 đều phải sử dụng nhiều loại thuốc để kiểm soát lượng đường trong máu.

Metformin thường là loại thuốc được kê đầu tiên để điều trị tiểu đường type 2. Nếu metformin không đủ hiệu quả thì người bệnh thường sẽ phải dùng thêm thuốc đồng vận thụ thể GLP-1.

Nguy cơ hạ đường huyết sẽ cao hơn nếu thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 được sử dụng cùng với insulin.

Vì thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 làm chậm quá trình tiêu hóa nên có thể sẽ ảnh hưởng đến sự hấp thụ một số loại thuốc.

Người bệnh nên cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc đang dùng để xem có phù hợp sử dụng thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 hay không.

Sụt cân do thuốc đồng vận thụ thể GLP-1

Một số người bị sụt cân khi sử dụng thuốc đồng vận thụ thể GLP-1. Điều này có thể là do một vài nguyên nhân.

Hormone GLP-1 có vai trò kiểm soát cảm giác thèm ăn. Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 có thể gây ra tình trạng nhanh no khi ăn cũng như là buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy.

Liraglutide – một loại thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 – được sử dụng trong một loại thuốc giảm cân có tên thương mại là Saxenda với liều lượng cao hơn so với loại thuốc được dùng để điều trị tiểu đường. Saxenda không được phê chuẩn sử dụng để điều trị tiểu đường type 2.

Tóm tắt bài viết

Thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 là một nhóm thuốc điều trị tiểu đường type 2 có tác dụng làm giảm lượng đường trong máu.

Nhiều loại thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 còn còn bảo vệ sức khỏe tim mạch và thận.

Đa số thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 được dùng ở dạng tiêm dưới da, chỉ có duy nhất một loại có dạng viên uống. Giống như các loại thuốc khác, thuốc đồng vận thụ thể GLP-1 cũng đi kèm một số rủi ro và tác dụng phụ. Nếu có bất kỳ thắc mắc hay lo ngại nào về thuốc, hãy trao đổi với bác sĩ để được giải đáp.

Xem thêm:

• Nên điều trị tiểu đường type 2 bằng loại thuốc nào?
• 14 dấu hiệu ban đầu của bệnh tiểu đường type 2
• Chăm sóc bàn chân khi mắc bệnh tiểu đường type 2