Mặc dù vẫn chưa có cách chữa trị khỏi hoàn toàn nhưng những người nhiễm HIV hiện nay có thể kiểm soát được tình trạng bệnh để sống khỏe mạnh và lâu dài hơn. Phương pháp chính để điều trị HIV hiện nay là dùng thuốc kháng virus hay thuốc ARV. Những loại thuốc này không chữa khỏi được HIV nhưng có thể làm giảm số lượng virus trong cơ thể. Điều này giúp giữ cho hệ miễn dịch đủ khỏe để chống lại bệnh tật và ngăn bệnh tiến triển nặng thêm.
Hiện nay, có hơn 40 loại thuốc kháng virus khác nhau đã được phê chuẩn để điều trị HIV. Hầu hết những người nhiễm HIV đều phải dùng từ 2 loại thuốc ARV trở lên và phải uống thuốc đều đặn trong suốt phần đời còn lại.
Thuốc ARV phải được uống đúng lúc và đúng cách thì mới phát huy hiệu quả. Việc dùng những loại thuốc này theo đúng chỉ định của bác sĩ được gọi là tuân thủ điều trị.
Tuy nhiên, tuân thủ phác đồ điều trị không phải lúc nào cũng dễ dàng. Các thuốc kháng virus có thể gây ra các tác dụng phụ và một số trong đó còn nghiêm trọng đến mức nhiều người phải dừng thuốc. Khi uống thuốc không đủ liều thì HIV sẽ lại tiếp tục nhân lên trong cơ thể và tạo điều kiện cho virus phát triển khả năng kháng thuốc. Nếu điều này xảy ra, thuốc sẽ không còn tác dụng và phải đổi thuốc khác nhưng lúc này, người bệnh sẽ có ít lựa chọn điều trị hơn.
Dưới đây là một số tác dụng phụ phổ biến của thuốc kháng virus điều trị HIV cùng với cách khắc phục để có thể tuân thủ phác đồ điều trị.
Tuân thủ nghĩa là thực hiện đúng theo phác đồ điều trị mà bác sĩ đưa ra. Đây là điều rất quan trọng. Nếu một người nhiễm HIV bỏ liều hoặc ngừng điều trị thì virus sẽ trở nên kháng thuốc. Điều này sẽ gây khó khăn hoặc thậm chí không thể tiếp tục điều trị HIV.
Các loại thuốc điều trị HIV đã có nhiều cải tiến trong những năm qua và một trong số đó là giảm được các tác dụng phụ nghiêm trọng. Tuy nhiên, thuốc ARV vẫn có thể gây ra một số vấn đề không mong muốn. Một số chỉ là những vấn đề nhẹ trong khi một số khác lại nặng hơn và thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng. Tác dụng phụ cũng có thể trở nên ngày càng nặng khi tiếp tục dùng thuốc.
Thuốc điều trị HIV cũng có thể tương tác với các loại thuốc khác đang dùng và gây ra phản ứng bất lợi. Một số vấn đề sức khỏe cũng có thể làm cho tác dụng phụ của thuốc điều trị HIV trở nên nặng hơn. Vì những lý do này nên khi bắt đầu sử dụng bất kỳ loại thuốc hay thực phẩm chức năng mới nào thì người nhiễm HIV cũng cần báo trước với bác sĩ để đảm bảo an toàn.
Ngoài ra, khi gặp phải bất kỳ biểu hiện bất thường nào trong thời gian điều trị, kể cả khi đã dùng thuốc được một thời gian dài thì cũng phải báo ngay cho bác sĩ. Có thể phải sau vài tháng hoặc vài năm thì thuốc mới bắt đầu gây tác dụng phụ.
Khi xảy ra tác dụng phụ nghiêm trọng, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra để xác định nguyên nhân là do thuốc hay những vấn đề khác. Nếu nguyên nhân là do thuốc thì sẽ đổi sang một loại thuốc ARV khác. Tuy nhiên, việc đổi thuốc không hề đơn giản vì sẽ phải theo dõi lại từ đầu về hiệu quả và tác dụng phụ.
Các tác dụng phụ nhẹ thường tự hết ngay khi cơ thể đã quen với thuốc. Nếu không thì bác sĩ sẽ hướng dẫn thay đổi cách dùng thuốc, ví dụ như uống khi no thay vì uống lúc đói hoặc vào buổi tối thay vì vào buổi sáng. Đôi khi, dù biết xảy ra tác dụng phụ thì vẫn phải dùng thuốc vì việc khắc phục tác dụng phụ vẫn đơn giản hơn nhiều so với những vấn đề nghiêm trọng mà HIV/AIDS gây ra.
Dưới đây là một số tác dụng phụ phổ biến mà người bệnh có thể gặp phải khi dùng thuốc kháng virus để điều trị HIV và các biện pháp để khắc phục.
Một số loại thuốc ARV có thể gây chán ăn:
Biện pháp khắc phục:
Loạn dưỡng mỡ là một tình trạng gây giảm hoặc tăng lượng mỡ ở một số vùng trên cơ thể. Điều này sẽ làm thay đổi vóc dáng cơ thể.
Một số loại thuốc gây loạn dưỡng mỡ mỡ: Phác đồ gồm có thuốc ức chế men phiên mã ngược nucleoside/nucleotide (NRTI) và thuốc ức chế protease.
Các thuốc trong nhóm NRTI gồm có:
Các thuốc ức chế protease gồm có:
Biện pháp khắc phục:
Những người nhiễm HIV và bị tiểu đường có thể hỏi bác sĩ về việc dùng metformin. Loại thuốc điều trị tiểu đường này có thể làm giảm mỡ ở vùng bụng do loạn dưỡng mỡ.
Một số loại thuốc có thể gây tiêu chảy:
Biện pháp khắc phục:
Mệt mỏi, thiếu năng lượng là một triệu chứng thường gặp của HIV và cũng là tác dụng phụ phổ biến của nhiều loại thuốc điều trị.
Một số loại thuốc ARV có thể gây ra tình trạng này gồm có:
Biện pháp khắc phục:
Một số loại thuốc ARV làm tăng nồng độ cholesterol và triglyceride:
Biện pháp khắc phục:
Ngoài những thay đổi về thể chất, các loại thuốc kháng virus điều trị HIV còn có thể gây ra những tác dụng phụ về tinh thần như thay đổi tâm trạng, ví dụ như tình trạng phiền muộn và lo âu. Đây cũng có thể là những biểu hiện, triệu chứng của HIV.
Một số loại thuốc kháng virus có thể gây ra tác dụng phụ này:
Biện pháp khắc phục:
Các loại thuốc có thể gây tác dụng phụ này: Hầu hết tất cả các loại thuốc điều trị HIV đều có thể gây ra tác dụng phụ buồn nôn và nôn mửa.
Biện pháp khắc phục:
Mẩn đỏ là tác dụng phụ của hầu hết tất cả các loại thuốc điều trị HIV. Tuy nhiên, đây cũng có thể là dấu hiệu của phản ứng dị ứng hoặc một vấn đề nghiêm trọng khác. Cần đến bệnh viện ngay khi bị mẩn đỏ kèm theo các dấu hiệu dưới đây:
Một số loại thuốc ARV có thể gây mẩn đỏ:
Biện pháp khắc phục:
Một số loại thuốc có thể gây khó ngủ:
Biện pháp khắc phục:
Lưu ý
Những người nhiễm HIV cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào để khắc phục các tác dụng phụ của thuốc ARV. Không được tự ý sử dụng thuốc.
Một số tác dụng phụ khác khi dùng thuốc ARV còn có:
Uống thuốc ARV đúng theo chỉ định là điều quan trọng để phát huy hiệu quả kiểm soát HIV. Nếu tác dụng phụ xảy ra thì không được tự ý dừng thuốc mà phải thông báo với bác sĩ để được hướng dẫn các biện pháp khắc phục hoặc điều chỉnh phác đồ điều trị.
Có thể phải sau một thời gian và dùng nhiều loại thuốc khác nhau thì mới có thể tìm ra được phác đồ hiệu quả và ít tác dụng phụ nhất.
- Bác sĩ ơi, tôi dùng thuốc kháng vi rút như Tamiflu để điều trị cúm ở bà bầu có an toàn không ạ? Cảm ơn bác sĩ!
Thưa bác sĩ, tôi đã dùng thuốc tránh thai trong thời gian khá dài. Điều này có ảnh hưởng đến việc thụ thai của tôi không ạ? Cảm ơn bác sĩ!
- Bác sĩ ơi, khi nào nên tôi nên ngừng dùng thuốc ngừa thai để muốn có thai ạ? Cảm ơn bác sĩ!
- Bác sĩ ơi, tôi có nên dùng thuốc chống đông máu herparin trong khi đang mang thai không ạ? Cảm ơn bác sĩ!
- Thưa bác sĩ, tôi bị bệnh đau nửa đầu. Thời gian này tôi đang mang thai bé thứ hai, việc dùng thuốc đau nửa đầu trong thai kỳ có an toàn cho thai nhi không, thưa bác sĩ?
Tìm chúng tôi trên:-
-