Bạn sẽ làm gì khi mang phình động mạch não chưa vỡ? - Bệnh viện Việt Đức

Như chúng ta đã biết, phình động mạch não rất hay gặp (3-5% dân số bị phình động mạch não). Tuy nhiên, hầu hết túi phình động mạch não không vỡ, không có triệu trứng hay dấu hiệu bệnh. Chỉ khoảng 0,25% người mang túi phình động mạch não sẽ vỡ.

Ngày nay, sự phổ biến của các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như: chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ đã phát hiện ra nhiều trường hợp phình động mạch não chưa vỡ. Đối với người bệnh và gia đình họ, khi được chẩn đoán bị túi phình động mạch não, họ lo lắng và khó khăn trong việc lựa chọn: điều trị hay không điều trị? Nếu điều trị thì dùng phương pháp nào: mổ kẹp túi phình hay can thiệp nút mạch? Nếu bác sỹ đưa ra phương án không cần can thiệp, theo dõi định kỳ, người bệnh sẽ chấp nhận điều đó như thế nào? Yên tâm hay không? Đây là vấn đề rất thường gặp trong thực tế.

Bạn được chẩn đoán túi phình động mạch não chưa vỡ như thế nào?

Phình động mạch não chưa vỡ rất hiếm khi biểu hiện lâm sàng. Do vậy, người bệnh thường không đi khám bệnh. Thực tế, người bệnh được chẩn đoán có (hay mang) túi phình động mạch não chưa vỡ thường khi chụp cắt lớp sọ não, chụp cộng hưởng từ sọ não.

Lý do chụp cắt lớp hoặc chụp cộng hưởng từ sọ não:

• Chủ yếu do đau đầu: Chảy máu não do vỡ phình động mạch não (người bệnh mang nhiều túi phình: chụp cắt lớp hoặc chụp cộng hưởng từ sọ não phát hiện được túi phình vỡ gây chảy máu, và phát hiện được túi phình động mạch não chưa vỡ. Khoảng 10-30% người bệnh có nhiều túi phình động mạch não).
• Ngoài ra: Do chấn thương sọ não, do tai biến mạch máu não, do liệt dây thần kinh sọ, do động kinh, do tăng áp lực trong sọ, do dị dạng mạch não khác trong sọ…

Tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, chúng tôi ghi nhận lý do chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ sọ não hay gặp nhất là đau đầu và chấn thương sọ não. Hình ảnh chụp phát hiện phình động mạch não chưa vỡ.

Phần lớn người bệnh phình động mạch não chưa vỡ được chẩn đoán bằng chụp cắt lớp vi tính mạch, hoặc chụp cộng hưởng từ mạch. Một số ít trường hợp được chẩn đoán bằng chụp mạch máu não. Vì chụp mạch máu não là phương pháp thăm dò chảy máu nên bác sỹ thường chỉ định khi nghi ngờ chẩn đoán trên cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ hoặc đánh giá trước khi can thiệp.

Điều trị phình động mạch não chưa vỡ như thế nào?

Khi chẩn đoán xác định người bệnh mang phình động mạch não chưa vỡ, bác sỹ sẽ đánh giá nhiều yếu tố để đưa ra khuyến cáo, tư vấn về cách thức điều trị. Vì phình động mạch não rất hiếm khi vỡ, nên chúng ta chỉ điều trị khi người bệnh có nhiều nguy cơ vỡ túi phình.

Những yếu tố ảnh hưởng tới tỷ lệ vỡ túi phình:

• Kích thước túi phình: Túi phình càng lớn, nguy cơ vỡ càng cao. Nếu túi phình lớn hơn 5mm, nguy cơ vỡ cao nên bác sỹ thường khuyến cáo cần can thiệp. Một số tác giả cho rằng, đường kính túi phình lớn hơn 3mm cũng nên can thiệp.
• Vị trí túi phình: Túi phình ở vị trí động mạch thông trước, động mạch thông sau, động mạch não trước, động mạch não giữa, hệ động mạch sau nên can thiệp. 
• Hình thái túi phình: Hình thái túi phình không đều (bờ không đều xung quanh) nên can thiệp.
• Tiền sử bệnh, tiền sử gia đình: Nếu người bệnh đã từng bị chảy máu não (chảy máu khoang dưới nhện) nên can thiệp. Nếu gia đình người bệnh có thành viên đã từng bị chảy máu khoang dưới nhện, nên can thiệp.
• Tuổi của người bệnh: Tuổi của người bệnh cũng là một yếu tố để các bác sỹ đưa ra quyết định điều trị. Nếu người bệnh trẻ, nên can thiệp. Nếu người bệnh cao tuổi (trên 70), xu hướng nên bảo tồn.

Phình động mạch não chưa vỡ được điều trị bằng phẫu thuật (kẹp túi phình) hoặc nút mạch. Đây là hai phương pháp điều trị thường quy ở nhiều cơ sở y tế. Tỷ lệ thành công của hai phương pháp này tương đương nhau. Phương pháp nút mạch chi phí cao hơn do hầu hết dụng cụ, vật tư được nhập khẩu.

Nếu không điều trị, người bệnh mang túi phình động mạch não chưa vỡ được theo dõi như thế nào?

Người bệnh sẽ khám định kỳ 6 tháng một lần trong những năm đầu tiên, và khám định kỳ 12 tháng một lần trong những năm tiếp theo.

Khi khám lại, người bệnh sẽ được chụp cắt lớp vi tính mạch, hoặc chụp cộng hưởng từ mạch để đánh giá kích thước và hình thái túi phình:

• Nếu túi phình lớn hơn, to hơn, nên can thiệp.
• Nếu bờ túi phình thay đổi, nên can thiệp.

Trong thời gian theo dõi khám định kỳ, người bệnh được khuyến cáo không được hút thuốc (cả thuốc lá và thuốc lào đều làm tăng nguy cơ vỡ túi phình), tránh huyết áp cao hoặc điều trị huyết áp, kiểm soát huyết áp thật tốt, điều trị mỡ máu cao, tránh uống rượu, không nên dùng phương pháp tránh thai bằng uống thuốc ngừa thai.

Nguồn: Bệnh viện Việt Đức.