Chất Ức Chế Tyrosinase – Một Trong Những Hoạt Chất Làm Sáng Da Hiệu Quả Nhất

Chất ức chế tyrosinase được sử dụng rất phổ biến trong điều trị tất cả các dạng tăng sắc tố da như thâm, nám, tăng sắc tố sau viêm và đốm nâu do ánh nắng.

Nhiều chất ức chế tyrosinase có nguồn gốc tự nhiên. Các hoạt chất này được sử dụng trong nhiều sản phẩm làm sáng da khác nhau như toner, serum, kem dưỡng.

Chất ức chế tyrosinase là những hoạt chất làm sáng da hiệu quả nhất.

Cơ chế làm sáng da của chất ức chế tyrosinase

Chất ức chế tyrosinase làm sáng da bằng cách ngăn chặn tyrosinase – loại enzyme cần thiết cho quá trình sản xuất 2 loại sắc tố da melanin là eumelanin và pheomelanin.

Khi enzyme này bị ngăn chặn, quá trình sản xuất melanin sẽ không thể diễn ra.

Chất ức chế tyrosinase kiểm soát bước quan trọng nhất trong quá trình sản xuất melanin, đó là chuyển đổi tyrosine thành L-DOPA (levodopa). Khi tyrosine không được chuyển đổi thành L-DOPA, melanin sẽ không thể được tạo ra.

Chất ức chế tyrosinase có thể ngăn chặn quá trình chuyển đổi tyrosine thành L-DOPA thông qua nhiều cơ chế khác nhau nhưng tất cả đều dẫn đến kết quả cuối cùng là da tạo ra ít sắc tố melanin hơn bình thường.

Có rất nhiều chất ức chế tyrosinase và hiệu quả ngăn chặn sản xuất melanin của mỗi chất là khác nhau.

>>>> Xem thêm:  exosome có tác dụng gì

Cách sử dụng chất ức chế tyrosinase

Chất ức chế tyrosinase sẽ không phát huy tác dụng tốt nếu sử dụng không đúng cách. Dưới đây là một vài lời khuyên của bác sĩ da liễu để giúp các sản phẩm làm sáng da chứa chất ức chế tyrosinase mang lại kết quả tốt nhất.

Bạn nên sử dụng chất ức chế tyrosinase ít nhất một lần mỗi ngày và cố gắng sử dụng đều đặn hàng ngày. Thoa sản phẩm lên da sạch sau khi rửa mặt. Có thể kết hợp chất ức chế tyrosinase với các sản phẩm tẩy tế bào chết, retinoid, chất ức chế PAR-2 và các thành phần chống viêm nhưng điều quan trọng là phải chọn sản phẩm phù hợp với loại da. Chọn kem dưỡng ẩm chứa axit béo không bão hòa và dầu có tác dụng ức chế tyrosinase. Thoa kem dưỡng ẩm sau khi thoa sản phẩm chứa chất ức chế tyrosinase. Sử dụng kem chống nắng mỗi ngày, ngay cả khi chỉ ở trong nhà. Thoa kem chống nắng sau kem dưỡng ẩm vào buổi sáng.

Sau 3 – 4 tháng dùng chất ức chế tyrosinase, bạn nên nghỉ 2 – 4 tuần.

Phân loại các chất ức chế tyrosinase theo độ mạnh

Có rất nhiều chất ức chế tyrosinase khác nhau. Một số trong đó có khả năng ức chế tyrosinase rất mạnh, ví dụ như hydroquinone trong khi một số lại có tác dụng yếu, ví dụ như axit ascorbic.

Hydroquinone là chất ức chế tyrosinase mạnh nhất và có khả năng ngăn chặn sự chuyển đổi tyrosine thành L-DOPA tốt nhất nhưng hoạt chất này được cho là không an toàn và hiện nay ở một số quốc gia, các sản phẩm chứa hydroquinone chỉ được bán theo đơn của bác sĩ. Điều này dẫn đến sự ra đời của nhiều chất ức chế tyrosinase khác.

Dưới đây là các chất ức chế tyrosinase được phân loại theo độ mạnh.

Các chất ức chế tyrosinase mạnh nhất

5 chất ức chế tyrosinase mạnh nhất được sử dụng trong các sản phẩm bôi da gồm có (sắp xếp theo thứ tự độ mạnh):

1. Thiamidol (isobutylamido thiazolyl resorcinol)
2. Hydroquinone
3. Resorcinol
4. Hexylresorcinol
5. Axit kojic

Các chất ức chế tyrosinase có độ mạnh vừa phải

Các chất ức chế tyrosinase có độ mạnh vừa phải dưới đây ít gây tác dụng phụ hơn (sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái):

• Arbutin
• Artemisia capillaris (chiết xuất ngải lá kim)
• Axit ascorbic
• Axit azelaic
• Axit ellagic
• Emblica
• Licorice extract (chiết xuất cam thảo)
• Mulberry extract (chiết xuất dâu tằm)
• Retinol
• Saururus chinensis (chiết xuất cây hàm ếch)

Chất ức chế tyrosinase yếu

Những chất ức chế tyrosinase yếu này có rất ít tác dụng phụ và có thể được sử dụng trong thời gian 2 – 4 tuần tạm nghỉ dùng chất ức chế tyrosinase:

• Aloe vera (lô hội)
• Flavonoid (một nhóm các hợp chất gồm có resveratrol)
• Các loại dầu chứa axit béo không bão hòa (xem danh sách dầu bên dưới)

Các loại dầu tự nhiên có tác dụng làm sáng da

Các loại dầu có nồng độ axit béo không bão hòa cao được coi là những chất ức chế tyrosinase tự nhiên. Những loại dầu này thường được sử dụng trong các sản phẩm làm sáng da hữu cơ.

Các loại dầu làm sáng da có thể được dùng riêng hoặc có thể là một thành phần trong kem dưỡng ẩm. Bạn có thể thoa dầu hoặc kem dưỡng sau khi thoa sản phẩm làm sáng da để “đẩy” các hoạt chất làm sáng da vào sâu trong da.

Vì chỉ là những chất ức chế tyrosinase yếu nên các loại dầu này nên được kết hợp với các chất ức chế tyrosinase mạnh hơn hoặc chất ức chế PAR-2 để có kết quả tốt nhất.

Danh sách các loại dầu có tác dụng làm sáng da

Các loại dầu tự nhiên có khả năng ức chế tyrosinase và làm sáng da gồm có:

• Dầu argan (argan oil)
• Dầu quả bơ (avocado oil)
• Dầu lưu ly (borage oil)
• Dầu hoa anh thảo (evening prime oil)
• Dầu hạt nho (grape seed oil)
• Dầu marula (marula oil)
• Dầu ô liu (olive oil)
• Dầu tầm xuân (rosehip oil)
• Dầu cây rum (safflower oil)
• Dầu hướng dương (sunflower oil)
• Dầu mè (seasame oil)
• Dầu đậu nành (soy bean oil)
• Dầu tsubaki (tsubaki oil)

Những hoạt chất dưới đây có phải là chất ức chế tyrosinase không?

Chất ức chế tyrosinase có tác dụng làm sáng da nhưng không phải hoạt chất làm sáng da nào cũng là chất ức chế tyrosinase.

Như đã nói ở trên, bạn chỉ nên dùng chất ức chế tyrosinase trong tối đa 3 – 4 tháng và sau đó nên dừng khoảng 2 – 4 tuần. Khoảng thời gian 2 – 4 tuần này được gọi là khoảng nghỉ và là điều cần thiết để chất ức chế tyrosinase phát huy tác dụng tốt nhất. Trong khoảng thời gian nghỉ, bạn có thể chuyển sang dùng chất ức chế tyrosinase yếu hoặc một loại hoạt chất làm sáng da khác.

Vitamin C (axit ascorbic)

Vitamin C (axit ascorbic) là một chất ức chế tyrosinase yếu nhưng cũng có thể giúp điều trị tăng sắc tố da bằng cách tác động đến con đường p53. Đặc tính chống oxy hóa của vitamin C cũng là yếu tố giúp làm sáng da.

Tuy nhiên, sử dụng vitamin C để điều trị tăng sắc tố da có một số nhược điểm:

• Tác dụng ức chế tyrosinase yếu
• Khó thẩm thấu vào da
• Không ổn định
• Phản ứng với các hoạt chất chăm sóc da khác
• Có độ pH thấp nên có thể gây châm chích, nóng rát da và ảnh hưởng đến các sản phẩm dưỡng da khác
• Các loại serum vitamin C tốt thường có giá cao

Tuy nhiên, vitamin C lại là một chất chống oxy hóa mạnh, giúp tăng cường sản sinh collagen cho da và ngăn ngừa lão hóa.

Vitamin C là một lựa chọn lý tưởng để dùng trong khoảng thời gian tạm nghỉ chất ức chế tyrosinase.

Axit azelaic

Axit azelaic là một chất ức chế tyrosinase. Ngoài ra, axit azelaic còn là một hoạt chất tẩy tế bào chết và chất chống viêm.

Axit azelaic có độ pH thấp và có thể gây châm chích khi dùng trên da nhạy cảm.

Cysteamine

Cysteamine là một chất ức chế tyrosinase và ngoài ra còn có tác dụng bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím.

Cysteine

Cysteine là một chất ức chế tyrosinase nhưng không tác động đến quá trình chuyển đổi tyrosine thành L-DOPA mà thay vào đó, hoạt chất này có cơ chế hoạt động là làm cho da tạo ra pheomelanin thay vì eumelanin.

Pheomelanin có màu nhạt hơn eumelanin nên sẽ làm cho da trở nên sáng màu hơn khi có sự hiện diện của cysteine.

Cysteine không dễ thẩm thấu vào da nên không được sử dụng phổ biến trong các sản phẩm chăm sóc da.

Glutathione

Glutathione là một chất ức chế tyrosinase. Hoạt chất này ngăn chặn sự sản xuất melanin bằng cách ngăn cản trực tiếp và gián tiếp enzyme tyrosinase, từ đó khiến da tạo ra nhiều pheomelanin hơn (sắc tố có màu nhạt hơn) thay vì eumelanin (sắc tố có màu sẫm hơn). Mặc dù phương pháp tiêm glutathione được sử dụng khá phổ biến trong điều trị tăng sắc tố da nhưng hiện chưa có bằng chứng nào cho thấy phương pháp này có hiệu quả và an toàn. Trên thực tế, các tác dụng phụ của phương pháp điều trị này đã khiến cho một số tổ chức khuyến cáo không nên tiêm glutathione cho những mục đích chưa được phê duyệt, trong đó có làm sáng da. Hiện tại có ba nghiên cứu đã chứng minh rằng glutathione dùng qua đường uống và bôi ngoài da có hiệu quả làm sáng da và an toàn. Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm để tìm hiểu về thời gian điều trị, độ bền của kết quả và chế độ điều trị duy trì. Cần có thêm nhiều thử nghiệm lâm sàng chất lượng cao hơn nữa, trong đó theo dõi những người tham gia trong thời gian dài để xác minh liệu glutathione có thể điều trị chứng tăng sắc tố da và duy trì hiệu quả làm sáng da lâu dài hay không.

Axit glycolic

Axit glycolic không phải là chất ức chế tyrosinase nhưng cũng có tác dụng làm sáng da. Axit glycolic làm sáng da bằng cách tẩy tế bào chết trên da. Hoạt chất này giúp loại bỏ các tế bào sẫm màu trên bề mặt da để nhường chỗ cho các tế bào mới sáng màu hơn bên dưới.

Axit glycolic thuộc nhóm axit alpha hydroxy (AHA).

Axit glycolic có độ pH thấp.

Axit glycolic vừa có tác dụng trị mụn trứng cá và vừa giúp trị thâm do mụn để lại.

Niacinamide

Niacinamide không phải là chất ức chế tyrosinase mà là một chất ức chế PAR-2 – một nhóm hoạt chất làm sáng da khác. Niacinamide cung cấp năng lượng cho tế bào để các tế bào tự sửa chữa và ngăn chặn sự sản xuất sắc tố melanin bằng cách ngăn cản thụ thể PAR-2 và giảm viêm.

Axit salicylic

Axit salicylic không phải là chất ức chế tyrosinase. Đây là một hoạt chất tẩy da chết thuộc nhóm axit beta hydoxy (BHA).

Axit salicylic giúp điều trị tăng sắc tố da bằng cách loại bỏ các tế bào da chết sẫm màu trên bề mặt da, nhờ đó giúp cho da từ từ trở nên sáng màu hơn. Axit salicylic sẽ cho hiệu quả cao hơn khi được kết hợp với các hoạt chất làm sáng da khác.

Axit salicylic là một lựa chọn tuyệt vời để trị thâm do mụn ở da dầu.

Axit salicylic còn có tác dụng chống viêm và làm thông thoáng lỗ chân lông, vì thế nên còn giúp trị mụn trứng cá.

Axit tranexamic

Axit tranexamic là một chất ức chế tyrosinase yếu nhưng thực sự có tác dụng với plasmin.

Dùng chất ức chế tyrosinase bao lâu sẽ có hiệu quả?

Các chất ức chế tyrosinase sẽ bắt đầu ngăn chặn sự sản xuất sắc tố melanin ngay sau khi thoa lên da nhưng phải sau vài tháng sử dụng mới có kết quả rõ rệt. Lý do là vì sắc tố melanin nằm trong các tế bào sừng của lớp biểu bì và phải mất khoảng 30 - 50 ngày để lớp biểu bì hoàn tất quá trình bong tế bào chết tự nhiên và thay thế toàn bộ các tế bào da, sau đó các tế bào cũ sẽ được thay bằng các tế bào mới không có melanin.

Đó là lý do tại sao khi dùng các sản phẩm làm sáng da chứa chất ức chế tyrosinase, thường phải sau ít nhất 6 tuần thì da mới có sự khác biệt.

Trong nhiều trường hợp, sắc tố melanin còn nằm ở lớp trung bì của da và nếu vậy thì các vết thâm sẽ càng lâu mờ hơn. Có thể phải sau ít nhất 8 tuần sử dụng chất ức chế tyrosinase thì các vết thâm mời mờ đi rõ rệt. Trên thực tế, hầu hết mọi người đều phải sử dụng chất ức chế tyrosinase trong 16 tuần mới có hiệu quả.

Sự tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, nhiệt độ cao hoặc bất kỳ loại ánh sáng nào sẽ gây cản trở quá trình điều trị tăng sắc tố vì những yếu tố này sẽ kích hoạt các tế bào biểu bì tạo hắc tố trong da sản xuất nhiều sắc tố melanin hơn. Bạn nên thoa kem chống nắng hàng ngày để giúp chất ức chế tyrosinase hoạt động tốt hơn. Tốt nhất nên chọn kem chống nắng có màu vì oxit sắt trong những loại kem chống nắng này mang lại hiệu quả bảo vệ da tốt hơn so với kem chống nắng không màu.

Làm thế nào để chất ức chế tyrosinase phát huy hiệu quả nhanh hơn?

Một số cách để chất ức chế tyrosinase phát huy hiệu quả nhanh hơn:

• Sử dụng kết hợp nhiều chất ức chế tyrosinase với nhau
• Sử dụng chất ức chế tyrosinase cùng với chất chống oxy hóa
• Sử dụng chất ức chế tyrosinase cùng với chất tẩy da chết
• Sử dụng chất ức chế tyrosinase đều đặn hàng ngày
• Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da đúng thứ tự.
• Sử dụng kem dưỡng ẩm có chứa axit béo không bão hòa
• Thoa kem hoặc dầu dưỡng da sau khi thoa sản phẩm chứa chất ức chế tyrosinase để giúp hoạt chất thẩm thấu vào da tốt hơn.
• Tạm nghỉ 2 - 4 tuần sau 3 - 4 tháng dùng chất ức chế tyrosinase

Kết hợp với các sản phẩm khác trong quy trình chăm sóc da

Các sản phẩm khác trong quy trình chăm sóc da có ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của chất ức chế tyrosinase.

Nếu chỉ dùng chất ức chế tyrosinase mà không chú ý đến các sản phẩm khác thì sẽ rất khó đạt được hiệu quả như mong muốn.

Dưới đây là một số lưu ý về thói quen chăm sóc da để trị tăng sắc tố một cách hiệu quả nhất:

• Sử dụng sữa rửa mặt có độ pH thấp để hỗ trợ loại bỏ tế bào da chết
• Sử dụng các hoạt chất làm sáng da không gây kích ứng da
• Sử dụng kem dưỡng ẩm chứa axit béo không bão hòa (những loại axit béo này có tác dụng ức chế tyrosinase)
• Thoa kem dưỡng ẩm sau sản phẩm chứa chất ức chế tyrosinase để giúp tăng lượng chất ức chế tyrosinase hấp thụ vào da
• Kết hợp chất ức chế tyrosinase với chất chống oxy hóa và các thành phần làm dịu da để giảm viêm vì viêm dẫn đễn tăng sắc tố
• Kết hợp chất ức chế tyrosinase với chất ức chế PAR-2 để ngăn cản quá trình vận chuyển melanin vào tế bào da
• Thoa kem chống nắng hàng ngày. Tốt nhất nên dùng kem chống nắng vật lý (khoáng chất) có màu vì thành phần oxit sắt giúp bảo vệ da khỏi ánh sáng xanh (từ màn hình điện thoại, máy tính). Khoáng chất trong kem chống nắng vật lý sẽ tạo thành một lớp rào cản trên da, giúp bảo vệ da khỏi tia cực tím.

Bạn có thể kết hợp dùng sản phẩm dưỡng da chứa chất ức chế tyrosinase với các phương pháp khác để trị tăng sắc tố, ví dụ như:

• Kết hợp với phương pháp mài da vi điểm hoặc peel da hóa học
• Dùng thực phẩm chức năng bổ sung các chất giúp cải thiện sắc tố da như pycnogenol, melatonin hoặc polypodium leucotomos
• Điều chỉnh lối sống, ví dụ như hạn chế stress, ngủ đủ giấc. Stress có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tăng sắc tố da.
• Dùng thuốc đường uống (cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuố nào)

Danh sách các chất ức chế tyrosinase

Dưới đây là danh sách các chất ức chế tyrosinase mới được cập nhật vào năm 2023 (sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái):

• Aloe vera (lô hội)
• Arbutin
• Artemisia capillaris (ngải lá kim)
• Ascorbic acid
• Azelaic acid
• Difluorocyclohexyloxyphenol
• Ellagic acid
• Emblica
• Flavonoid
• Gentisic acid
• Glutathione
• Hydroquinone
• Hexylresorcinol
• Kojic acid
• Licorice extract (chiết xuất cam thảo)
• Mulberrry extract (chiết xuất dâu tằm)
• Resveratrol
• Resorcinol
• Saururus chinensis (cây hàm ếch)
• Thiamidol (isobutylamido thiazolyl resorcinol)

Nghiên cứu về chất ức chế tyrosinase

Các nghiên cứu về chất ức chế tyrosinase thường không được thực hiện trên động vật. Các nghiên cứu về nhóm hoạt chất làm sáng da này thường được thực hiện đầu tiên trên nấm, sau đó là tế bào biểu bì tạo hắc tố được nuôi cấy và cuối cùng là thử nghiệm trên da người. Rõ ràng, cách mà một hoạt chất hoạt động trên nấm và tế bào nuôi cấy sẽ khác với hoạt động trên da người. Do đó, kết quả của những thử nghiệm trên nấm hoặc tế bào nuôi cấy không phải lúc nào cũng phản ánh đúng những gì diễn ra trên da người.