Cách Sử Dụng Retinol Và Các Loại Retinoid Khác

Có nhiều loại retinoid và một trong những loại được sử dụng phổ biến nhất là retinol. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách sử dụng retinol và một số loại retinoid khác để trị mụn trứng cá, nếp nhăn và vết thâm một cách an toàn, hiệu quả.

Lưu ý, một số chỗ trong bài viết chỉ ghi “retinol” nhưng bạn có thể áp dụng các hướng dẫn tương tự cho các loại retinoid khác như tretinoin, retin A, tazarotene, trifarotene và adapalene.

Cách sử dụng retinol cho người mới bắt đầu

Nếu bạn chưa từng sử dụng retinol hay bất kỳ loại retinoid nào khác trước đây thì nên bắt đầu từ nồng độ thấp và thực hiện theo các bước sau đây:

1. Rửa mặt bằng nước ấm
2. Lau khô
3. Thoa serum và kem dưỡng mà bạn vẫn thường sử dụng
4. Thoa 1/8 thìa cà phê retinol cho vùng mặt (và 1/8 thìa cà phê cho cổ và ngực)
5. Thoa đều sản phẩm lên toàn bộ khuôn mặt
6. Rửa tay sạch sau khi bôi để tránh bị khô da tay

Cách sử dụng retinoid nồng độ cao hơn

Nếu sản phẩm bạn đang dùng có thành phần là retinaldehyde, retinyl linoleate hoặc retinyl palmitate thì đó những dạng retinol nhẹ.

Khi chuyển sang retinol nồng độ cao hơn, ví dụ như 2x (0,02%) hoặc 3x (0,03%) thì hãy thực hiện theo hướng dẫn sau đây:

1. Rửa mặt bằng nước ấm
2. Thấm nhẹ bằng khăn cho da khô
3. Thoa 1/8 thìa cà phê retinol cho toàn bộ khuôn mặt
4. Rửa tay sau khi bôi để tránh bị khô da tay

Lưu ý, không tẩy da chết trước khi sử dụng retinol và các loại retinoid khác.

Tần suất sử dụng retinol

Tần suất sử dụng retinol tùy thuộc vào thời gian mà bạn đã sử dụng retinol:

• Bắt đầu từ nồng độ thấp
• Sử dụng 3 ngày một lần trong hai tuần đầu
• Sử dụng cách ngày trong hai tuần tiếp theo

Với tần suất sử dụng này, chai retinol đầu tiên sẽ dùng được 2 tháng hoặc lâu hơn, tùy thuộc vào thể tích. Thời gian đầu, bạn nên thoa retinol sau bước kem dưỡng để giảm nguy cơ kích ứng da. Nếu bạn có da khô thì nên sử dụng kem dưỡng ẩm có tác dụng phục hồi hàng rào bảo vệ da cùng với retinol.

Bắt đầu từ từ như vậy sẽ giúp làm giảm đáng kể nguy cơ viêm da do retinoid và các tác dụng phụ khác. Sau một thời gian khi da đã thích nghi, bạn có thể sử dụng retinol hoặc các dạng retinoid khác mỗi tối.

Nên sử dụng bao nhiêu retinol cho mặt và cơ thể?

Thời gian đầu không sử dụng quá nhiều retinol. Khi mới bắt đầu sử dụng retinol và khi mới chuyển sang nồng độ cao hơn, hãy thực hiện theo hướng dẫn về liều lượng sau đây:

• Sử dụng lượng sản phẩm cỡ hạt đậu xanh (khoảng 1/8 thìa cà phê) cho toàn bộ khuôn mặt
• Sử dụng 1/8 thìa cà phê cho vùng cổ và ngực
• Sử dụng 1/8 thìa cà phê cho mỗi bên cẳng tay và mu bàn tay

Sử dụng retinoid vào thời điểm nào trong ngày?

Luôn sử dụng retinol và tretinoin vào buổi tối vì các loại retinoid này bị bất hoạt bởi ánh nắng mặt trời và ánh sáng. Adapalene, tazarotene và trifarotene có thể dùng vào ban ngày vì các loại retinoid này ổn định dưới ánh sáng.

Khi mới bắt đầu sử dụng retinoid hoặc chuyển sang sản phẩm nồng độ cao hơn, bạn nên bôi retinoid sau kem dưỡng ẩm. Sau khoảng một tháng sử dụng với tần suất hàng ngày thì bạn có thể bôi retinoid trước kem dưỡng ẩm (thường là sau khoảng 3 tháng kể từ khi bắt đầu sử dụng retinoid).

Những sản phẩm cần tránh khi sử dụng retinol

Những thành phần và sản phẩm chăm sóc da cần tránh khi sử dụng retinol còn tùy thuộc vào loại da nhưng dưới đây là hướng dẫn chung:

• Chỉ sử dụng retinol cùng với tối đa 2 sản phẩm tẩy da chết khác
• Không sử dụng axit trong quy trình chăm sóc da khi mới bắt đầu sử dụng retinoid
• Không sử dụng các sản phẩm retinoid chứa nhiều peptide

Khi nào cần ngừng sử dụng retinoid?

Retinoid sẽ tạm thời làm mỏng lớp trên cùng của lớp sừng (stratum corneum) của da. Điều này khiến làn da dễ bị mất nước và kích ứng hơn trong môi trường khô, nóng và khắc nghiệt.

Vì lý do này, bạn nên ngừng sử dụng retinoid trong 4 - 7 ngày trước khi da tiếp xúc với nhiệt độ cao (ví dụ như sáp wax lông), khí hậu khắc nghiệt (ví dụ như nơi khô nóng hoặc quá lạnh) và trước khi da phải chịu sự ma sát (ví dụ như phương pháp mài da vi điểm).

Ngừng retinoid trước các thủ thuật thẩm mỹ

Nếu bạn cần peel da hóa học, wax lông bằng sáp nóng, điều trị bằng ánh sáng hoặc laser thì hãy cho nhân viên biết về việc đang sử dụng retinoid để được hướng dẫn ngừng sử dụng. Thực hiện peel da hóa học trong thời gian sử dụng retinoid có thể gây bỏng da. Ngừng sử dụng retinoid vài ngày trước khi triệt lông bằng laser. Thường không cần phải ngừng retinoid trước khi điều trị bằng laser xâm lấn hoặc laser mạch máu nhưng tốt hơn hết vẫn nên thông báo trước cho bác sĩ hoặc nhân viên trị liệu.

Sử dụng retinoid trước khi da bị tổn thương sẽ giúp da lành nhanh hơn nhưng sử dụng retinoid sau khi da bị tổn thương sẽ làm chậm quá trình lành vết thương. Vì vậy, nếu thủ thuật thẩm mỹ không sử dụng ánh sáng, nhiệt hoặc tẩy tế bào chết thì bạn vẫn có thể sử dụng retinoid cho đến ngày thực hiện thủ thuật. Hãy hỏi bác sĩ hoặc nhân viên trị liệu về thời gian cần ngừng sử dụng retinoid sau thủ thuật.

>>>> Xem thêm:  chăm sóc da mụn thâm

Bạn cần ngừng sử dụng retinoid khi:

• Peel da hóa học
• Lăn kim vi điểm (microneedling)
• Điều trị bằng sóng radiofrequency (RF) hoặc laser
• Bị mẩn đỏ, châm chích hoặc nóng rát
• Dự định wax lông mặt hoặc lông mày (ngừng trước 7 ngày)
• Đi du lịch đến nơi có khí hậu khô hanh hoặc quá lạnh
• Sắp phải ngồi máy bay trong thời gian dài

Ngừng retinoid sau thủ thuật thẩm mỹ

Ngừng retinoid trong 1 - 2 ngày sau các thủ thuật thẩm mỹ sau đây để ngăn ngừa kích ứng và tránh gây cản trở quá trình phục hồi da:

• Cạo lông mặt
• Peel da hóa học
• HydraFacial
• Nặn mụn
• Mài da vi điểm (microdermabrasion)
• Lăn kim vi điểm (microneedling)
• Liệu pháp radiofrequency (RF)
• Xăm hình

Cần làm gì nếu da bị kích ứng?

Nếu bạn bị kích ứng da khi sử dụng retinoid thì có khả năng là do bạn sử dụng sản phẩm có nồng độ quá cao, sử dụng quá nhiều, quá thường xuyên hoặc sử dụng sản phẩm không đúng thứ tự trong quy trình chăm sóc da.

Nếu xảy ra tình trạng mẩn đỏ, châm chích hoặc khó chịu khi sử dụng retinoid, hãy làm theo các bước sau:

1. Ngừng sử dụng sản phẩm trong 4 ngày.
2. Sau 4 ngày, nếu da trở lại bình thường thì tiếp tục dùng retinoid
3. Thực hiện các bước trong quy trình chăm sóc da theo đúng thứ tự, sử dụng đúng loại sữa rửa mặt và kem dưỡng ẩm phù hợp để giúp da dung nạp retinoid tốt hơn.
4. Thoa retinoid sau kem dưỡng ẩm và chỉ sử dụng 1/8 thìa cà phê retinoid cho vùng mặt
5. Không tẩy tế bào chết vật lý và tẩy tế bào chết hóa học
6. Sử dụng kem dưỡng ẩm có tác dụng phục hồi hàng rào bảo vệ da (skin barrier) để làm dịu da
7. Sử dụng sữa rửa mặt dịu nhẹ cho đến khi tình trạng da cải thiện.

Đôi khi, da bị mẩn đỏ, nóng rát hoặc châm chích là dấu hiệu của phản ứng dị ứng.

Cách sử dụng retinol cho da nhạy cảm

Da nhạy cảm dễ phản ứng với retinol hơn nhưng điều đó không có nghĩa là da nhạy cảm không thể sử dụng retinol.

Ngay cả những người bị bệnh trứng cá đỏ (rosacea) cũng vẫn có thể sử dụng retinol nhưng không nên sử dụng retinol cùng với các thành phần sau trong quy trình chăm sóc da:

• Ascorbic acid
• Hyaluronic acid
• Hydroxy acid

Không nên sử dụng hydroxy acid hay salicylic acid trong thời gian đầu sử dụng retinol. Chỉ chọn một trong hai. Sau một thời gian khi da đã quen thì có thể sử dụng các thành phần này cùng nhau.

Tránh sử dụng sữa rửa mặt có độ pH thấp cho đến khi da đã thích nghi với retinoid và có thể sử dụng retinoid hàng ngày.

Nếu bạn có da nhạy cảm thì không sử dụng retinol cùng với nhiều thành phần tẩy tế bào chết khác.

Có thể sử dụng retinol quanh mắt không?

Có thể thoa retinol lên vùng da quanh mắt. Khi mới bắt đầu sử dụng retinol quanh mắt, hãy trộn retinol với kem dưỡng ẩm hoặc kem dưỡng mắt với tỷ lệ 1:1. Sau khi bôi, hãy theo dõi vài ngày xem da có bị mẩn đỏ, nóng rát, sưng tấy hoặc bong tróc hay không rồi mới tiếp tục sử dụng.

Nếu da không bị kích ứng thì bạn có hể sử dụng retinol cho vùng quanh mắt:

• Trộn retinol với kem dưỡng mắt và thoa sau khi thoa kem dưỡng mắt.
• Kết hợp cùng kem dưỡng mắt có tác dụng phục hồi hàng rào bảo vệ da.
• Có thể thoa lên mí mắt trên và dưới
• Không được để retinol dính vào mắt
• Nếu bị khô mắt, hãy ngừng sử dụng retinol

Có thể sử dụng retinol trên môi không?

Không sử dụng retinol trên môi. Da môi không có lớp sừng nên sẽ bị kích ứng khi thoa retinol. Nếu sử dụng retinol trong chu trình chăm sóc da buổi tối, bạn nên thoa son dưỡng môi để bảo vệ môi vì retinol có thể dính vào vỏ gối và tiếp xúc với môi.

Bạn có thể thoa retinol lên vùng da giữa mũi và môi nhưng không được thoa lên môi.

Dùng retinol bao lâu thì có thể tiếp xúc với ánh nắng?

Bạn có thể ngừng sử dụng retinoid trong vài ngày trước khi phải tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời. Nếu bạn là người thường xuyên phải tiếp xúc nhiều với nắng, chẳng hạn như vận động viên các môn thể thao ngoài trời thì lợi ích mà retinoid mang lại sẽ lớn hơn rủi ro nên vẫn có thể sử dụng retinoid bình thường, miễn là bôi kem chống nắng đầy đủ.

Tuy nhiên, không nên ra ngoài nắng ngay sau khi bôi retinol. Retinol sẽ bị bất hoạt bởi ánh nắng mặt trời. Sử dụng retinyl palmitate và để da tiếp xúc trực tiếp với nắng mà không bôi kem chống nắng còn có thể gây nguy hiểm. Do đó, cần rửa mặt thật sạch trước khi ra nắng.

Nếu sử dụng retinol vào buổi tối thì sáng hôm sau bạn vẫn có thể đi dưới trời nắng nhưng hãy nhớ bôi kem chống nắng.

Làm thế nào để biết retinol có hiệu quả không?

Có thể phải sau vài tháng sử dụng retinol thì làn da mới có sự cải thiện rõ rệt. Vậy làm thế nào để biết liệu retinol có đang phát huy tác dụng hay không? Khi mới bắt đầu sử dụng retinoid, da sẽ xuất hiện một số hiện tượng như châm chích, nhạy cảm, khô hoặc bong tróc. Đây là những dấu hiệu cho thấy retinoid đang hoạt động trên da. Nếu da không bị mẩn đỏ, nóng rát hay khó chịu thì không cần quá lo lắng. Những hiện tượng kể trên thường sẽ tự hết sau một thời gian sử dụng retinoid.

Trên thực tế, nếu một sản phẩm retinoid không gây ra hiện tượng bong tróc trong thời gian đầu sử dụng thì có khả năng sản phẩm đó có nồng độ quá thấp và không hiệu quả (nhiều sản phẩm chỉ chứa este của retinol hoặc các dạng retinoid yếu như retinal).

Khi bắt đầu sử dụng retinol hoặc tăng nồng độ retinol, da có thể sẽ bị bong tróc và đôi khi còn bị xỉn màu. Điều này là do retinoid kích hoạt một số gen nhất định và dẫn đến kích hoạt một số con đường truyền tín hiệu. Da có thể sẽ hơi ửng đỏ, châm chích hoặc tăng nhạy cảm trong thời gian này.

Nếu da không bị nhạy cảm thì bạn có thể sử dụng sản phẩm tẩy da chết nhẹ nhàng để loại bỏ các vảy da bong tróc. Tuy nhiên, chỉ nên tẩy da chết vài ngày một lần để tránh gây tổn thương da.

Điều gì sẽ xảy ra khi bắt đầu dùng retinoid?

Da sẽ trở nên khô và sần sùi, thô ráp trong 2 – 4 tuần đầu sử dụng retinol. Da có thể còn bị xỉn màu. Những hiện tượng này khiến không ít người lo lắng và ngừng sử dụng retinol. Tuy nhiên, đó không phải là khô da thực sự. Retinol làm bong lớp da cũ để nhường chỗ cho lớp da mới tươi tắn, mịn màng hơn bên dưới. Bạn có thể sử dụng tẩy da chết nhẹ nhàng để loại bỏ vảy da khô.

Da nổi nhiều mụn hơn cũng là một hiện tượng thường gặp trong thời gian đầu sử dụng retinol. Nguyên nhân là do các chất gây bít tắc lỗ chân lông được đẩy lên bề mặt da. Sử dụng các thành phần chống viêm hoặc trị mụn có thể giúp ngăn ngừa tình trạng nổi mụn khi mới sử dụng retinoid.

Dùng retinol bao lâu sẽ có hiệu quả?

Retinoid không thể giải quyết các vấn đề về da trong ngày một ngày hai mà cần có thời gian. Thời gian có hiệu quả rõ rệt còn tùy thuộc vào mục đích sử dụng retinoid.

Làm đều màu da

Nếu sử dụng máy soi da, bạn có thể thấy sự thay đổi về sắc tố da sau 4 tuần sử dụng retinol. Tuy nhiên, bạn vẫn chưa thể nhận thấy sự khác biệt bằng mắt thường tại thời điểm này. Thông thường phải sau 3 tháng sử dụng retinol, sắc tố da mới có sự cải thiện rõ rệt. Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là điều rất quan trọng trong quá trình làm đều màu da. Sử dụng kem chống nắng vào ban ngày kết hợp với retinoid vào buổi tối sẽ tăng tốc độ cải thiện sắc tố da.

Làm mờ nếp nhăn

Tốc độ làm mờ nếp nhăn phụ thuộc vào loại và nồng độ retinoid. Ở một số người, nếp nhăn trên khuôn mặt mờ đi chỉ sau 12 tuần sử dụng retinoid nhưng ở hầu hết mọi người, phải sau 24 tuần sử dụng retinoid thì mới nhận thấy hiệu quả rõ rệt. Cho dù không thấy sự cải thiện sau 6 tháng thì cũng cứ tiếp tục sử dụng retinoid vì các nghiên cứu cho thấy rằng có thể phải mất đến 48 tuần thì retinoid mới cho kết quả rõ rệt. Nồng độ retinoid cao hơn và loại retinoid mạnh hơn sẽ mang lại kết quả nhanh hơn. Ví dụ, tretinoin nồng độ 0,1% sẽ làm mờ nếp nhăn nhanh hơn so với tretinoin 0,05%. Duy trì quy trình chăm sóc da phù hợp và sử dụng retinoid đúng cách sẽ giúp bạn dung nạp được nồng độ retinoid cao hơn và nhanh có kết quả hơn.

Những thay đổi trong biểu hiện gen được quan sát thấy gần như ngay lập tức sau khi bắt đầu sử dụng retinoid. Sự cải thiện về kết cấu da được nhìn thấy dưới kính hiển vi sau vài tuần và được quan sát thấy qua hình ảnh soi da sau 4 - 8 tuần nhưng phải mất nhiều thời gian hơn để thấy hiệu quả làm mờ nếp nhăn bằng mắt thường.

Trị mụn trứng cá

Retinoid phát huy tác dụng trị mụn trứng cá sau khoảng 8 - 12 tuần. Nếu kết hợp retinoid với các sản phẩm phù hợp trong chu trình chăm sóc da hàng ngày, có thể bạn sẽ thấy hiệu quả nhanh hơn.