Retinoid Có Những Tác Dụng Gì Cho Da?

Retinoid là gì?

Retinoid là một thành phần tự nhiên hoặc được tạo ra trong phòng thí nghiệm thuộc họ vitamin A có tác dụng liên kết với thụ thể axit retinoic (retinoic acid receptor - RAR). Thụ thể axit retinoic được liên kết và bật lên (giống như chìa khóa mở ổ khóa) sẽ tác động đến nhiều gen quan trọng và điều này sẽ bật hoặc tắt các con đường tín hiệu tế bào.

Các tác dụng của retinoid đối với da

Retinoid mang lại nhiều lợi ích cho da. Dưới đây là một số lợi ích chính:

• Tăng sản xuất collagen, giúp làm mờ các đường nhăn mảnh và nếp nhăn
• Thúc đẩy quá trình thay tế bào da tự nhiên, nhờ đó làm mịn bề mặt da
• Làm đều màu da và làm mờ vết thâm trên da
• Ngăn ngừa bít tắc lỗ chân lông và thu nhỏ lỗ chân lông
• Ngăn ngừa và điều trị mụn trứng cá
• Cải thiện vết rạn da màu đỏ hoặc tím
• Thúc đẩy quá trình hồi phục da khi sử dụng trước các thủ thuật gây tổn thương da như điều trị bằng laser

Trị mụn

Accutane (isotretinoin) là loại retinoid đường uống đầu tiên được sử dụng để trị mụn trứng cá. Ngay sau đó, một loại retinoid dạng bôi ngoài da có tên là tretinoin đã được bào chế. Sau này có thêm các loại retinoid ổn định hơn như adapalene và tazarotene, những loại retinoid này không bị phân hủy khi tiếp xúc với ánh sáng hoặc benzoyl peroxide trong thuốc trị mụn. Hiện nay có rất nhiều sản phẩm retinoid trị mụn kê đơn, một số có chứa cả kháng sinh và benzoyl peroxide. Loại retinoid kê đơn trị mụn trứng cá mới nhất là trifarotene, có khả năng liên kết có chọn lọc với thụ thể gamma RAR.

Retinoid đã được sử dụng để điều trị mụn trứng cá từ trước khi được sử dụng để điều trị nếp nhăn. Trong các thử nghiệm lâm sàng về điều trị mụn trứng cá bằng retioid, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng làn da trở nên căng mịn và trẻ trung hơn sau một thời gian sử dụng tretinoin. Phát hiện này đã dẫn đến rất nhiều nghiên cứu về việc sử dụng retinoid để điều trị nếp nhăn trên mặt.

Trị nếp nhăn

Retinoid được chứng minh là thành phần chăm sóc da hiệu quả nhất trong việc làm mờ nếp nhăn và điều trị tổn thương da do ánh nắng mặt trời. Trên thực tế, tazarotene và tretinoin đã được Cơ quan kiểm soát thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt sử dụng để điều trị lão hóa da do ánh sáng (photoaging). Tất cả các loại retinoid có thể thẩm thấu vào da đều có tác dụng cải thiện nếp nhăn nhưng mới chỉ có tretinoin, tazarotene và retinol được nghiên cứu lâm sàng chứng minh hiệu quả trị nếp nhăn. Retinol là một hoạt chất mỹ phẩm và chưa được FDA phê duyệt để điều trị nếp nhăn.

Retinoid là thành phần không thể thiếu trong quy trình chăm sóc da chống lão hóa. Retinol là loại retinoid được chứng minh hiệu quả duy nhất được bán dưới dạng sản phẩm không kê đơn. Retinyl palmitat, retinyl linoleate, retinaldehyd (retinal) không thẩm thấu tốt vào da nên sẽ có hiệu quả kém hơn.

Dùng retinol và retinoid bao lâu sẽ thấy hiệu quả?

Retinoid đã được chứng minh là làm tăng độ dày lớp trung bì của da, khiến da khỏe hơn và ít bị rách hoặc nhăn hơn. Điều này giúp da trở nên mịn màng hơn và làm mờ các nếp nhăn. Retinoid còn giúp còn sáng và đều màu da. Những lợi ích này đã được thể hiện trong hàng chục nghiên cứu khác nhau. Sử dụng retinoid càng lâu thì lợi ích có được sẽ càng nhiều. Tuy nhiên, có thể phải sử dụng retinoid 4 - 8 tháng thì da mới bắt đầu có cải thiện, tùy thuộc vào loại da, loại retinoid, tần suất và liều lượng sử dụng mỗi lần.

Tác dụng của retinoid kéo dài bao lâu?

Retinoid có tác dụng lâu dài đối với mụn trứng cá và nếp nhăn, tuy nhiên tác dụng trị mụn trứng cá và làm mờ nếp nhăn không phải là vĩnh viễn.

Tác dụng trị thâm của retinoid chỉ kéo dài vài tuần.

Tác dụng của retinoid kéo dài bao lâu tùy thuộc vào loại retinoid và thời gian sử dụng. Bạn không nên dừng retinoid mà hãy cố gắng duy trì sử dụng đều đặn.

Tác dụng của retinoid có thể kéo dài vài tháng đến vài năm sau khi ngừng sử dụng. Tốt nhất là tiếp tục dùng retinoid mỗi tối cho đến khi bạn không cần điều trị mụn, thâm, nếp nhăn nữa hoặc cho đến khi một thành phần chăm sóc da khác tốt hơn được tìm ra. Tuy nhiên, nếu thi thoảng bạn quên sử dụng retinoid thì cũng đừng lo lắng, tác dụng của retinoid sẽ không mất đi. Một nghiên cứu cho thấy rằng sau 48 tuần sử dụng kem tretinoin 0,05% mỗi tối, việc giảm tần suất sử dụng xuống 3 lần một tuần có thể duy trì kết quả. Sử dụng retinoid mỗi tuần một lần cũng có tác dụng nhưng sẽ không bằng 3 lần một tuần. Do đó, bạn nên sử dụng retinoid ít nhất 3 lần một tuần để duy trì hiệu quả sau liệu trình 48 tuần sử dụng buổi tối. Nhiều nghiên cứu kiểm tra da dưới kính hiển vi đã phát hiện thấy các tác dụng lâu dài của retinoid như tăng lượng collagen và axit hyaluronic trong da.

Các loại retinoid bôi tại chỗ

Các loại retinoid bôi tại chỗ có trong các sản phẩm chăm sóc da gồm có tretinoin, adapalene, tazarotene, trifarotene và retinol. Ngoài ra còn có các este retinoid như retinyl palmitat và retinyl linoleat. Beta carotene, retinal (hay còn gọi là retinaldehyd) là các dạng retinoid khác. Beta carotene, các este retinyl (như retinyl palmitate và retinyl lineolate) và retinaldehyd không thẩm thấu tốt vào da nên không mấy hiệu quả.

Tretinoin và retinol

Tretinoin có tên gọi khác là axit retinoic.

Retinol biến thành axit retinoic trong da.

Tretinoin là thuốc kê đơn trong khi retinol là một hoạt chất mỹ phẩm.

Có nhiều sản phẩm retinol có nồng độ tương đương tretinoin.

Nên dùng retinol hay tretinoin?

Cả retinol và tretinoin đều là retinoid và đều có lợi cho da. Retinol có các phiên bản có nồng độ thấp hơn, vẫn mang lại các tác dụng tương tự tretinoin nhưng ít tác dụng phụ hơn.

Có thể sử dụng retinol và tretinoin cùng lúc không?

Tretinoin là axit retinoic và retinol biến thành axit retinoic trong da. Không nên sử dụng cả retinol và tretinoin cùng lúc vì điều này sẽ gây bong tế bào chết quá mức.

Adapalen và tretinoin

Bạn có thể mua adapalene mà không cần đơn của bác sĩ trong khi tretinoin chỉ bán theo đơn.

Adapalene yếu hơn tretinoin.

Cả hai đều được sử dụng để trị mụ trứng cá.

Nên bắt đầu với tretinoin hay adapalene?

Nếu bạn chưa bao giờ sử dụng retinoid thì tốt nhất nên bắt đầu với loại retinoid yếu hơn và sau đó tăng từ từ.

Nếu bạn đang phân vân giữa tretinoin và adapalene thì nên chọn adapalene.

Tuy nhiên, để an toàn thì nên bắt đầu với retinol, sau đó chuyển sang adapalene rồi mới đến retinoin. Khi da đã quen với tretinoin thì có thể chuyển sang dùng tazarotene.

Loại retinoid nào tốt nhất cho da?

Có rất nhiều yếu tố cần cân nhắc khi lựa chọn retinoid, gồm có:

• Loại da
• Những sản phẩm khác trong quy trình chăm sóc da
• Thời điểm sử dụng retinoid
• Nên sử dụng nồng độ retinoid nào?

Retinoid có nguồn gốc thực vật, retinoid tự nhiên và retinoid hữu cơ

Trên thị trường hiện nay không có bất cứ thành phần chăm sóc da hữu cơ hoặc tự nhiên nào có hiệu quả tương đương và có thể thay thế cho retinol và retinoid. Vitamin A, retinyl palmitate, retinol và beta carotene là những retinoid có trong thực phẩm. Bôi thực phẩm chứa những chất này lên da sẽ không có tác dụng vì chúng sẽ không thể thấm vào da đến nơi có RAR. Vì vậy, không nên lãng phí tiền cho các sản phẩm chăm sóc da có chứa các loại thực phẩm giàu vitamin A như cà rốt. Những sản phẩm này sẽ không mang lại hiệu quả chống lão hóa da. Chỉ có retinoid được sản xuất trong phòng thí nghiệm mới thực sự có tác dụng chống lão hóa da.

Carotenoid là nhóm retinoid có nguồn gốc từ thực vật, gồm có alpha-carotene, beta-carotene, beta cryptoxanthin, lutein, zeaxanthin và lycopene. Retinoid có nguồn gốc từ thực vật không mấy hiệu quả trong các sản phẩm chăm sóc da dạng bôi vì chúng không thẩm thấu tốt vào da. Tốt nhất chỉ nên bổ sung những retinoid có nguồn gốc thực vật này trong chế độ ăn uống. Đó là lý do tại sao không có sản phẩm chăm sóc da thuần chay nào có chứa retinoid. Serum retinol tự làm từ cà rốt và các nguồn carotenoid khác sẽ không có tác dụng vì vitamin A từ các nguồn này không ở dạng có thể thẩm thấu vào da.

Bakuchiol là một thành phần tự nhiên được nhiều người khẳng định là một dạng retinoid tự nhiên, tuy nhiên, thành phần này không liên kết với thụ thể RAR và do đó không phải là retinoid. Mặc dù không phải retinoid nhưng bakuchiol đã được chứng minh là có tác dụng chống lão hóa tương tự như retinoid.

Retinoid, retinol và este retinyl

Nhiều người nhầm lẫn giữa retinol và retinoid. Retinol thuộc họ retinoid (retinoid thuộc họ vitamin A). Tất cả các retinoid đều hoạt động giống như axit retinoic vì chúng liên kết với thụ thể axit retinoic (RAR).

Retinyl palmitat, retinyl linoleate và tất cả thành phần có tên “retinyl …ate ” là các este bị biến đổi về mặt hóa học của retinol. Mặc dù cũng được coi là retinoid do liên kết với thụ thể axit retinoic nhưng chúng thâm nhập vào da rất kém và không hiệu quả khi bôi ngoài da. Retinyl palmitate là một thành phần đang gây tranh cãi vì được cho là có thể gây ung thư khi tiếp xúc với tia cực tín (UV). Tốt nhất nên tránh sử dụng retinyl palmitate hoặc phải sử dụng kem chống nắng sau khi bôi retinyl palmitate.

Các tên gọi khác của retinol

Có rất nhiều sản phẩm retinol trên thị trường nhưng không phải sản phẩm nào cũng hiệu quả. Một số sản phẩm mặc dù ghi là có chứa retinol nhưng thực chất lại chỉ chứa thành phần giống retinol và không thẩm thấu tốt vào da như este retinyl: retinyl palmitate và retinyl propriate. Retinol chỉ được coi là một hoạt chất mỹ phẩm nên không được giám sát chặt chẽ bởi cơ quan chức năng. Retinol có thể xuất hiện dưới nhiều cái tên khác nhau trên nhãn sản phẩm chăm sóc da như vitamin A, retinyl palmitate, retinyl acetate, retinyl linoleate và retinyl propriate.

Retinoid có tác dụng trị vết chân chim không?

Retinol đã được chứng minh là có tác dụng làm mờ nếp nhăn quanh mắt (vết chân chim) khi sử dụng trong một năm.

Hai nghiên cứu cho thấy sau 52 tuần (1 năm) sử dụng retinol nồng độ 0,1%, 44% người tham gia đã giảm đáng kể vết chân chim quanh mắt. Kết hợp retinoid với tiêm Botox ở đuôi mắt đã được chứng minh là mang lại hiệu quả xóa mờ vết chân chim tốt hơn so với chỉ sử tiêm Botox. Retinol cũng đã được chứng minh là giúp nâng cao hiệu quả của phương pháp tiêm Botox.

Sử dụng retinol và các retinoid khác đã được chứng minh là có thể giúp cải thiện nếp nhăn, đốm nâu, mụn trứng cá, dày sừng nang lông, làm mịn da và bảo vệ da khỏi lão hóa thêm. Nói chung, retinoid là thành phần chăm sóc da rất đáng sử dụng. Trong thời gian đầu sử dụng, bạn có thể sẽ gặp tình trạng da khô bong tróc và nhạy cảm nhưng tình trạng này chỉ là tạm thời, thường kéo dài 2 - 4 tuần. Sau khoảng thời gian này, bạn sẽ bắt đầu thấy da có sự cải thiện. Bắt đầu từ retinoid nồng độ thấp và sử dụng đúng thứ tự trong quy trình chăm sóc da sẽ giúp giảm thiểu tác dụng phụ.

Loại da nào không nên sử dụng retinoid?

Bạn cần xác định chính xác loại da của mình trước khi sử dụng retinoid. Mỗi loại da cần sử dụng loại và nồng độ retinoid khác nhau. Cách và tần suất sử dụng retinoid cũng thay đổi theo từng loại da. Không phải loại da nào cũng có thể sử dụng retinoid. Ví dụ, nếu bạn bị bệnh trứng cá đỏ (rosacea) thì các thành phần chăm sóc da dịu nhẹ, có tác dụng chống viêm sẽ phù hợp hơn là retinoid hoặc bạn có thể kết hợp các thành phần này trong quy trình chăm sóc da hàng ngày để giúp làn da dung nạp retinoid tốt hơn.