U nang và ung thư buồng trứng giống và khác như thế nào?

Nội dung chính của bài viết

• Các u nang hình thành trong hoặc xung quanh buồng trứng đa phần là u lành tính và thường không được phát hiện vì chúng hiếm khi bộc lộ triệu chứng ra bên ngoài.
• Ung thư buồng trứng là tình trạng các tế bào bình thường ở buồng trứng đột biến và trở thành tế bào ung thư. Chúng nhân lên một cách mất kiểm soát, tập hợp lại và tạo thành khối u ác tính.
• Có nhiều loại u nang lành tính khác nhau và chúng xuất hiện trong độ tuổi sinh sản là hoàn toàn bình thường. 
• U nang buồng trứng và ung thư buồng trứng thường sẽ không nhận ra vì chúng ít có biểu hiện triệu chứng ban đầu. 
• Khi nhận thấy đầy hơi, bụng dưới phình to, chán ăn, đi tiểu nhiều hơn bình thường, kinh nguyệt không đều, đau khi quan hệ... thì cần phải đi khám bác sĩ ngay. Lúc này bác sĩ sẽ làm các xét nghiệm và kiểm tra xem bạn bị u nang buồng trứng hay ung thư buồng trứng.
• Trong nhiều trường hợp, u nang buồng trứng tự tiêu mà không cần điều trị. Còn nếu bạn bị ung thư buồng trứng thì cần điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau. 
• Ung thư buồng trứng nếu được phát hiện, điều trị ngay ở giai đoạn đầu thì có thể chữa khỏi bệnh.

U nang buồng trứng và ung thư buồng trứng là gì?

Buồng trứng là cơ quan nhỏ nằm sâu trong khoang chậu, ở hai bên tử cung. Buồng trứng có vai trò tạo ra và giải phóng trứng vào giữa mỗi chu kỳ kinh nguyệt, ngoài ra còn là nơi sản xuất các hormone sinh dục nữ là estrogen và progesterone. Trứng phát triển bên trong nang trứng hay nang noãn. Trong quá trình rụng trứng vào mỗi tháng, một quả trứng được phóng ra từ nang của nó vào một trong các ống dẫn trứng. Sau đó, nang trứng thường tiêu đi nhưng đôi khi nó lại vẫn tồn tại và chứa không khí hoặc chất dịch bên trong rồi phát triển thành u nang. Các u nang hình thành trong hoặc xung quanh buồng trứng đa phần là u lành tính và thường không được phát hiện vì chúng hiếm khi bộc lộ triệu chứng ra bên ngoài, nếu có thì cũng chỉ có các triệu chứng rất nhẹ. Ung thư buồng trứng là tình trạng các tế bào bình thường ở buồng trứng đột biến và trở thành tế bào ung thư. Chúng nhân lên một cách mất kiểm soát, tập hợp lại và tạo thành khối u ác tính.

U nang buồng trứng lành tính và ung thư buồng trứng (u ác tính) là hai vấn đề khác nhau. Có u nang buồng trứng không đồng nghĩa với mắc ung thư và u lành tính cũng hiếm khi phát triển thành u ác tính. Rất nhiều phụ nữ có u nang buồng trứng vào độ tuổi sinh sản và phần lớn trong số đó đều không bao giờ bị ung thư buồng trứng.

Tuy nhiên, mặc dù hiếm nhưng một số u nang buồng trứng lành tính lại có thể trở thành u ác tính hay ung thư. Do đó, dù là u lành hay u ác thì cũng cần phát hiện sớm để có biện pháp can thiệp kịp thời. Phác đồ điều trị sẽ phụ thuộc vào từng loại khối u.

Ung thư buồng trứng là dạng ung thư hiếm gặp ở phụ nữ trẻ. Độ tuổi trung bình của các trường hợp được chẩn đoán ung thư buồng trứng là 63. Nguy cơ mắc căn bệnh này của người bình thường là khoảng 1/75. Nguy cơ sẽ tăng cao hơn ở những người có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư buồng trứng hoặc đang mang trong mình đột biến gen có liên quan đến ung thư buồng trứng. Nguy cơ tử vong do ung thư buồng trứng là khoảng 1/100.

Các loại u nang buồng trứng

Các u nang hình thành ở buồng trứng trong chu kỳ kinh nguyệt được gọi là u nang chức năng hay u nang cơ năng. Có hai loại u nang buồng trứng chức năng là u nang noãn (follicle cyst) và u nang hoàng thể (corpus luteum cyst). U nang noãn hình thành khi trứng không được phóng ra khỏi nang. Loại u nang này thường tự biến mất trong vòng từ 1 đến 3 tháng. U nang hoàng thể hình thành khi nang trứng đóng lại sau khi giải phóng trứng, khiến cho chất dịch tích tụ lại ở bên trong. Loại u nang này thường tự hết sau khoảng vài tuần.

Đôi khi, trứng trưởng thành trong nang nhưng không được phóng đi. Khi chu kỳ kinh nguyệt tiếp diễn, nang trứng sẽ to lên và hình thành nhiều nang nhỏ. Tình trạng này được gọi là hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).

Ngoài u nang noãn và u nang hoàng thể thì còn có nhiều loại u nang buồng trứng khác nữa như:

• U lạc nội mạc tử cung: hình thành ở những người bị lạc nội mạc tử cung - một tình trạng khiến mô nội mạc tử cung phát triển ở các bộ phận khác trong cơ thể. Khi những mô này hình thành ở một trong hai buồng trứng thì sẽ tạo thành u lạc nội mạc tử cung.
• U nang tuyến buồng trứng: là những u nang chứa dịch phát triển từ các tế bào trên bề mặt buồng trứng. Mặc dù hầu hết đều là u lành tính nhưng một số u nang tuyến lại là u ác tính.
• U nang bì buồng trứng, hay u quái, được tạo thành từ nhiều loại tế bào khác nhau. U nang bì là một loại u tế bào mầm buồng trứng. Thông thường những khối u này là lành tính nhưng đôi khi chúng cũng có thể là ác tính.

Sự xuất hiện của những loại u nang lành tính này trong độ tuổi sinh sản là điều bình thường và rất phổ biến. Tuy nhiên, rất ít khi u nang buồng trứng hình thành trước khi có kinh nguyệt hoặc sau khi mãn kinh. Nếu có thì sẽ là bất thường và cần đặc biệt lưu tâm.

Triệu chứng của u nang buồng trứng và ung thư buồng trứng

Nhiều phụ nữ có u nang buồng trứng mà không biết vì thường không biểu hiện triệu chứng. Nếu có thì các triệu chứng thường là đầy hơi, căng tức ở bụng dưới, đau khi quan hệ và đi tiểu nhiều hơn bình thường. Ngoài ra, u nang buồng trứng còn gây kinh nguyệt không đều, mọc lông ở những vị trí bất thường hoặc lên cơn sốt.

Giống như u nang buồng trứng lành tính, u ác tính đôi khi cũng không gây ra hoặc chỉ có các triệu chứng nhẹ ban đầu. Các triệu chứng thường khó nhận biết, ngay cả khi khám sức khỏe định kỳ. Đó là lý do tại sao rất khó phát hiện ung thư buồng trứng ở giai đoạn đầu.

Các triệu chứng của ung thư buồng trứng cũng tương tự như u nang buồng trứng và thường gồm có:

• Đầy hơi và bụng dưới phình to
• Đau và căng tức bụng dưới
• Chán ăn
• Đi tiểu nhiều hơn bình thường
• Thường xuyên buồn tiểu hay buồn đi ngoài gấp
• Kinh nguyệt không đều
• Đau khi quan hệ
• Đau dai dẳng ở vùng chậu và vùng lưng dưới trong suốt kỳ kinh nguyệt
• Đau khi tiểu tiện hoặc đại tiện

Nếu bạn có các triệu chứng nêu trên thì cần đi khám càng sớm càng tốt để được chẩn đoán chính xác vấn đề là u nang buồng trứng hay ung thư buồng trứng.

Cách chẩn đoán

Trong nhiều trường hợp, người bệnh không hề rằng mình bị u nang buồng trứng hay ung thư buồng trứng cho đến khi bác sĩ phát hiện ra trong quá trình kiểm tra vùng chậu định kỳ. Bên cạnh đó cũng có nhiều trường hợp người bệnh nhận thấy các dấu hiệu bất thường mới đi khám. Lúc này sẽ cần tiến hành các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để quan sát khối u trong buồng trứng.

Nếu khi kiểm tra vùng chậu mà bác sĩ nghi ngờ buồng trứng có khối u thì sẽ tiến hành các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để kiểm tra. Thông thường các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm hoặc chụp cộng hưởng từ MRI sẽ giúp xác định khối u là u nang lành tính hay u ác tính. Ngoài ra có thể sẽ cần làm xét nghiệm máu CA-125 để tìm kháng nguyên ung thư 125 - một dấu hiệu của u ác tính hoặc làm sinh thiết. Nồng độ CA-125 cao có thể là biểu hiện cho thấy ung thư buồng trứng.

Để xác nhận hoặc loại trừ khả năng ung thư buồng trứng, bác sĩ sẽ tiến hành sinh thiết bằng cách lấy một phần khối u để phân tích dưới kính hiển vi.

Điều trị u nang buồng trứng và ung thư buồng trứng

Trong nhiều trường hợp, u nang buồng trứng tự tiêu mà không cần điều trị. Trong những trường hợp u nang buồng trứng không tự biến mất hoặc gây đau thì sẽ cần phẫu thuật để cắt bỏ. Đây là quy trình phẫu thuật đơn giản, có thể được thực hiện bằng kỹ thuật nội soi mà không làm tổn hại đến buồng trứng và cũng không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Nếu là ung thư buồng trứng thì sẽ cần điều trị bằng một hoặc kết hợp các phương pháp điều trị sau:

• Hóa trị
• Xạ trị
• Phẫu thuật

Hóa trị và phương pháp sử dụng các loại thuốc hay chất hóa học để tiêu diệt tế bào ung thư. Xạ trị là phương pháp dùng tia bức xạ để phá hủy khối u. Có hai phương pháp xạ trị là xạ trị chùm tia bên ngoài (tập trung tia bức xạ từ thiết bị bên ngoài cơ thể vào vị trí có khối u) và xạ trị bên trong hay xạ trị áp sát (đưa nguồn phóng xạ vào sát khối u ở trong cơ thể). Về phương pháp phẫu thuật, tùy thuộc vào giai đoạn ung thư mà bác sĩ sẽ chỉ định quy trình phẫu thuật khác nhau, có thể là cắt bỏ một bên hoặc cả hai bên buồng trứng và vòi trứng, cắt buồng trứng và tử cung, cắt mạc nối và hạch bạch huyết,…

U nang buồng trứng và ung thư buồng trứng có chữa khỏi được không?

Hầu hết u nang buồng trứng đều tự hết trong vòng một vài tháng mà không cần điều trị và nếu cần điều trị thì cũng có thể loại bỏ được u nang hoàn toàn. Đối với ung thư buồng trứng thì tiên lượng của từng trường hợp là khác nhau, tùy thuộc vào giai đoạn và loại ung thư. Nếu bị ung thư buồng trứng và được phát hiện, điều trị ngay ở giai đoạn đầu thì có thể chữa khỏi bệnh.

Do vậy, dù gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào nghi là u nang hay ung thư buồng trứng thì đều phải đi khám ngay lập tức. Càng sớm xác định được vấn đề thì càng sớm có biện pháp can thiệp điều trị thích hợp.