Xác định kháng nguyên H của hệ nhóm máu H (kỹ thuật gelcard) - Bộ y tế 2017

I. NGUYÊN LÝ

Kỹ thuật xác định kháng nguyên H bằng kỹ thuật gelcard được dựa trên nguyên lý của phản ứng ngưng kết cột gel. Kháng thể đặc hiệu chống lại kháng nguyên H có sẵn trong cột gel sẽ cho phản ứng ngưng kết với hồng cầu mang kháng nguyên H khi được ly tâm bằng máy ly tâm chuyên dụng. Nếu trên hồng cầu không mang kháng nguyên H thì sẽ không cho phản ứng ngưng kết sau khi ly tâm [1], [2], [3].

II. CHỈ ĐỊNH

Xác định kháng nguyên H được chỉ định trong những trường hợp người bệnh và người hiến máu có nhóm máu hệ ABO khó xác định, những cá thể này trên hồng cầu hoặc trong chất tiết không mang kháng nguyên H, A, B và trong huyết thanh của họ tiềm ẩn có thể có anti- H, anti-A1 [1], [2].

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Không có chống chỉ định.

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

Bác sỹ, cử nhân, kỹ thuật viên, điều dưỡng trung học.

2. Phương tiện

2.1. Trang thiết bị, dụng cụ, vật tư tiêu hao

•  Trang thiết bị: Máy ủ, máy ly tâm, máy đọc gelcard chuyên dụng; máy ly tâm ống thẳng có số vòng chính xác; tủ lạnh đựng sinh phẩm...;
•  Dụng cụ: Ống nghiệm thủy tinh (12x75 mm); giá cắm ống nghiệm; khay men hình chữ nhật; pipette nhựa; pipette tự động; đầu côn các loại; hộp đựng đầu côn; giá nhựa để tấm gelcarrd; bút marker...

2.2. Thuốc thử và hoá chất

Tấm gelcard có sẵn anti-H Lectin và dung dịch đệm thích hợp trong cột gel để xác định kháng nguyên H; đệm LISS pha hồng cầu 1 % để làm xét nghiệm gelcard; nước muối sinh lý 0,9%; nước cất...

2.3. Mẫu máu được xác định kháng nguyên H của hệ nhóm máu H

Gồm một ống máu tĩnh đã mạch được chống đông bằng EDTA: 2 ml.

3. Thời gian làm xét nghiệm: 60 phút

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Chuẩn bị dụng cụ, hoá chất, sinh phẩm, trang thiết bị đầy đủ trước khi làm xét nghiệm.

2. Nhận mẫu máu và phiếu yêu cầu xác định kháng nguyên H, kiểm tra và đối chiếu các thông tin trên mẫu máu cần xác định kháng nguyên H với phiếu yêu cầu xét nghiệm. Kiểm tra về số lượng và chất lượng mẫu máu. Trước khi làm xét nghiệm mẫu máu phải được ly tâm ở 1500 vòng trong vòng 10 phút để tránh fibrin còn lại trong mẫu máu có thể gây ảnh hưởng tới kết quả.

3. Chuẩn bị mẫu máu làm xét nghiệm: Chuẩn bị dịch treo hồng cầu 1%

• Mang dung dịch pha hồng cầu để làm xét nghiệm (Đệm LISS) về nhiệt độ phòng trước khi sử dụng;
• Phân phối 1ml đệm LISS vào một ống nghiệm sạch;
• Thêm 10 μl khối hồng cầu cần xác định kháng nguyên H vào ống nghiệm trên và trộn đều;
• Sử dụng dung dịch hồng cầu đã pha ở trên để xác định kháng nguyên H.

4. Tiến hành xác định kháng nguyên H của hệ nhóm máu H:

• Bước 1: Ghi nhãn đầy đủ thông tin của người cần xác định kháng nguyên H lên trên cột gel của tấm gelcard: Tên, mã số người bệnh;
• Bước 2: Mở tấm bảo vệ phủ trên các cột gel theo đúng quy định;
• Bước 3: Nhỏ 50 μl dung dịch hồng cầu 1 % của người bệnh hoặc người hiến máu vào cột gel thích hợp đã được ghi nhãn (bước 1);
• Bước 4: Thêm 25 μl enzyme papain vào cột gel tương ứng đã được nhỏ hồng cầu ở bước 3;
• Bước 5: Ủ tấm gelcard ở điều kiện nhiệt độ phòng trong vòng 10 phút trên máy ủ gelcard chuyên dụng;
• Bước 6: Hết giai đoạn ủ, ly tâm tấm gelcard trên máy ly tâm gelcard chuyên dụng trong 10 phút;
• Bước 7: Đọc kết quả trên máy đọc gelcard chuyên dụng theo phần mềm đã được cài đặt và theo hướng dẫn của nhà sản xuất;
• Bước 8: Lưu lại kết quả trên máy đọc gelcard chuyên dụng và ghi kết quả vào sổ lưu kết quả;

VI. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ

• Phản ứng ngưng kết: Có kháng nguyên H trên bề mặt hồng cầu;
• Phản ứng không ngưng kết: Không có kháng nguyên H trên hồng cầu.

Những điểm cần chú ý khi làm xét nghiệm:

• Giống như những điểm cần chú ý khi làm xét nghiệm xác định kháng nguyên C của hệ Rh [3], [4];
• Thực hiện theo đúng hướng dẫn sử dụng anti-H của nhà sản xuất [2].