Xác định kháng nguyên D yếu của hệ Rh (kỹ thuật gelcard) - Bộ y tế 2017

I. NGUYÊN LÝ

Xác định kháng nguyên D yếu của hệ Rh bằng kỹ thuật gelcard được dựa trên nguyên lý của phản ứng ngưng kết cột gel trong môi trường 37°C và có sử dụng thuốc thử kháng globulin người (Huyết thanh Coombs) để phát hiện sự có mặt của các kháng thể chống D loại IgG mà đã được gắn lên hồng cầu của người bệnh/ người hiến máu/ sản phụ [1], [2], [3].

II. CHỈ ĐỊNH

Xác định kháng nguyên D yếu c h nhóm máu Rh được chỉ định trong những trường hợp sau:

• Người bệnh;
• Người hiến máu;
• Sản phụ.

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Không có chống chỉ định.

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

Bác sỹ, cử nhân, kỹ thuật viên, điều dưỡng trung học.

2. Phương tiện

2.1. Trang thiết bị

Máy ly tâm thường có số vòng chính xác; kính hiển vi; bình cách thủy; tủ lạnh...

2.2. Dụng cụ

Ống nghiệm thuỷ tinh: 12x75mm; giá cắm ống nghiệm; khay men hình chữ nhật: 25x30 cm; cốc thuỷ tinh có mỏ loại 500 ml; bút maker; pipet nhựa...

2.3. Thuốc thử và hoá chất

Thuốc thử anti-D loại IgG; tấm gelcard AHG loại IgG; dung dịch nước muối sinh lý; nước cất...

2.4. Mẫu máu để xác định kháng nguyên D yếu của hệ Rh

Gồm một ống máu tĩnh mạch đã được chống đông bằng EDTA: 2 ml.

2.5. Vật tư tiêu hao

Sổ ghi kết quả; Phiếu xét nghiệm định nhóm máu; mũ giấy; khẩu trang; găng tay; quần áo công tác...

3. Thời gian làm xét nghiệm: 60 phút

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Chuẩn bị dụng cụ, hoá chất, sinh phẩm, trang thiết bị trước khi làm xét nghiệm;

2. Nhận mẫu máu và phiếu dự trù máu của khoa lâm sàng, kiểm tra và đối chiếu các thông tin trên mẫu máu của người bệnh với phiếu yêu cầu xét nghiệm. Kiểm tra về số lượng và chất lượng mẫu máu;

3. Tiến hành xét nghiệm xác định kháng nguyên D yếu

Bước 1: Pha dung dịch hồng cầu cần định nhóm 1%:

• Chuẩn bị 1 ống nghiệm sạch, khô, ghi nhãn;
• Nhỏ vào ống nghiệm đã chuẩn bị ở trên 1000 μl đệm LISS để pha hồng cầu làm phương pháp gelcard;
• Thêm 10 μl hồng cầu khối cần xác định kháng nguyên D yếu vào ống nghiệm trên;
• Trộn đều.

Bước 2. Ghi đầy đủ thông tin của người bệnh lên cột gel của tấm gelcard AHG loại IgG;

Bước 3. Mở tấm bảo vệ phủ lên các cột gel theo đúng quy định;

Bước 4. Nhỏ 50 μl dung dịch hồng cầu cần xác định kháng nguyên D yếu 1% đã chuẩn bị ở trên vào cột gel đã được ghi thông tin của bệnh nhân (Bước 2);

Bước 5. Thêm 25 μl kháng thể chống D loại IgG vào cột gel đã nhỏ hồng cầu ở bước 4;

Bước 6. Ủ tấm gelcard ở 37oC trong vòng 15 phút bằng máy ủ gelcard chuyên dụng;

Bước 7. Ly tâm tấm gelcard với tốc độ 1.000 vòng/ phút trong vòng 10 phút bằng máy ly tâm chuyên dụng;

Bước 8. Đọc kết quả trên máy đọc gelcard chuyên dụng và theo hướng dẫn của nhà sản xuất sinh phẩm;

Bước 9: Lưu file kết quả vào phần mềm máy tính chuyên dụng và ghi kết quả vào sổ định nhóm máu.

VI. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ

• Nếu có phản ứng ngưng kết giữa hồng cầu của người bệnh/ người hiến máu với kháng thể chống D loại IgG: Kết luận người bệnh/ người hiến máu/ sản phụ có nhóm máu D yếu;
• Nếu không có phản ứng ngưng kết giữa hồng cầu của người bệnh/ người hiến máu với kháng thể chống D loại IgG: Kết luận người bệnh/ người hiến máu/ sản phụ có nhóm máu Rh(D) âm.

Những điểm cần chú ý khi làm xét nghiệm:

•  Thực hiện kiểm chứng theo quy định của thông tư 26/ 2013/TT- BYT về Hướng dẫn hoạt động truyền máu [4].
•  Đọc kỹ và tuân thủ đúng các bước tiến hành kỹ thuật theo hướng dẫn của nhà sản xuất sinh phẩm hiện đang sử dụng.
•  Cần thực hiện kỹ thuật sớm sau khi lấy mẫu máu. Mẫu máu sau khi thực hiện kỹ thuật phải được lưu giữ theo đúng quy định [4].